Apopleksio: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
eNeniu resumo de redakto |
LiMrBot (diskuto | kontribuoj) esperantigita ŝablono (Dosiero), esperantigita ŝablono (Referencoj), esperantigita parametro, uzo de ŝablono (alilingve), formatigo de titoloj, +Projektoj, kosmetikaj ŝanĝoj |
||
Linio 1:
{{Informkesto malsano
| Nomo = apopleksio
| Dosiero = MCA Territory Infarct.svg
Linio 67:
=== Kaŭzoj de cerba iskemio ===
==== Arteria trombozo ====
Arteria [[trombozo]] estas okluzio de [[vaskulo]] pro obstaklo (ekz. koagulaĵo aŭ rompita plakaĵo ĉe la vaskula muro) formiĝinta surloke. Ĝi kaŭzas inter 20 kaj 40% de la cerbaj infarktoj.<ref name=":0" />
Linio 110 ⟶ 109:
Hemoragioj estas kutime bone videblaj. Cerbaj infarktoj ofte dum la unuaj horoj ne aŭ nur parte videblas.
Por diagnozado de cerba iskemio en la urĝa situacio<ref name=":1">Chalela, J.A., Kidwell, C.S., Nentwich, L.M., Luby, M., Butman J.A., Demchuk, A.M., Hill, M.D., Patronas, M., Latour, L., Warach, S. (2007)''"Magnetic resonance imaging and computed tomography in emergency assessment of patients with suspected acute stroke: a prospective comparison"doi[[Javascript:void(0)|10.1016/S0140-6736(07)60151-2]]PMC1859855PMID17258669'' </ref>:
'''komputila tomografio''' (KT) (''sen kontrastilo'')
Linio 126 ⟶ 125:
Tamen la aspekto de iskemioj tre varias depende de la tempo pasinta inter la komenco de la okazaĵo kaj la sinprezento de la paciento en la urĝejo.
En la komputila tomografio la '''cerba infarkto''' dum la unuaj horoj tute ne videblas. Ĝis 24 horojn post la fermiĝo de la vaskulo la infarkto nur prezentiĝas per la tielnomataj „fruaj signoj“: la cerbaj sulkoj aperas iomete pli svagaj kaj la bazaj [[ganglio]]j estas malpli bone distingeblaj de la blanka substanco. Se cerba arterio estas okluziita per emboliaĵo, oni ankaŭ sen kontrastilo povas vidi la t.n. „signon de la densa arterio“ (angle: ''dense artery sign''), kie la arterio aperas kiel hela strio. Tamen kontrastilo estas tre helpa en komputila tomografio por prijuĝi la grandecon kaj intensecon de freŝa infarkto.[[
En la akuta periodo, t.e. la unua semajno ekde la dua tago, la infarkto aperas iomete hipodensa. Grandaj infarktoj nun evoluas edemon, kies maksimuma efiko videblas en la tria tago. Dum la subakuta periodo, kiu ekvivalentas la duan ĝis kvinan semajnon, la infarkto kelkfoje apenaŭ videblas, ĉar la trafita histo iĝas izodensa. Oni parolas pri la „nebuliga efiko“ (angle: ''fogging effect''). Post pluraj semajnoj la infarkto pli kaj pli hipodensiĝas, ĉar la korpo forprenas la mortan histon, ĝis kiam la iama infarkto fine povas esti truo samaspekta kiel la likvejoj.
Linio 145 ⟶ 144:
|hipodensa
|}
En magneta resonanca bildigo la aspekto de iskemio dependas de la sekvenco. La plej sensitiva rilate iskemiojn estas la tielnomata difuzo-sekvenco, kie tre freŝaj iskemioj post kelkaj minutoj aŭ plej malfrue du horoj aperas kiel perturbo de difuzo, hiperintensa en la difuzo-sekvenco. La kerno de la iskemio, t.e. la histo, kiu jam mortis, montriĝas hiperintensa en la FLAIR-sekvenco. [[
Por diagnozado de cerba hemoragio en la urĝa situacio<ref name=":1" />:
Linio 167 ⟶ 166:
== Terapio ==
=== Antaŭhospitala situacio ===
Oni zorgu, ke pacientoj kun simptomoj de apopleksio estu diagnozataj de kuracisto senpere, ĉar la rezultoj de la terapio forte dependas de la tempo, kiam oni ekkuracas. Rimarkante apopleksiecajn simptomojn oni devas tuj voki la ambulancon. Oni restu ĉe la paciento, ne donu al ĝi ion por drinki aŭ manĝi, ĉar povas esti, ke la paciento ne povas kontroli glutadon. Se oni misglutas, estas la danĝero de posta [[pneŭmonio]] aŭ eĉ sufokiĝo.
La ambulanco translokigas la pacienton al [[hospitalo]]. Se troviĝas pluraj hospitaloj proksime, kutime la ambulanculoj zorgas pri tio, ke la plej taŭga hospitalo estas elektita. Preferinda estas veturigi la pacienton al hospitalo kun stacio specifa por apopleksioj (angle: ''stroke unit''). Esploroj montris, ke estas avantaĝa por pacientoj esti kuracata sur tiu specifaj stacioj kompare kun stacioj sen specifa sperto pri apopleksioj. Sed specifaj apopleksi-stacioj ne ekzistas ĉie. En [[Germanio]] ekzemple tutlande ekzistas 300 hospitaloj kun apopleksi-stacioj<ref>http://www.dsg-info.de/presse/pressemeldungen/472-schlaganfall-spezialeinheiten-ausgezeichnete-schlaganfallversorgung-in-deutschland-300-stroke-unit-zertifiziert.html</ref>, en [[Britio]] estas 183<ref>https://www.kch.nhs.uk/news/media/press-releases/view/16385</ref> kaj en [[Usono]] oni nombris 750 de tiuj stacioj en 2010<ref>https://www.cdc.gov/dhdsp/pubs/docs/primary_stroke_center_report.pdf</ref>. En tuta [[Afriko]] ekzistas nur kelkdekoj da apopleksi-stacioj<ref>Burton, A. (2016) ''South Africa: stroke units out of the blue'',
The Lancet Neurology , Volume 15 , Issue 4 , 359 - 360
Linio 197 ⟶ 195:
=== Apopleksi-ambulanco ===
[[
Ĉar tempo tre gravas por la rezulto de aplopleksioterapio, Germanio kiel unua lando mondskale enkondukis specialan apopleksi-ambulancon en 2010 (germane: STEMO Stroke-Einsatz-Mobil, angle: MSU mobile stroke unit).<ref>http://www.berliner-feuerwehr.de/technik/fahrzeuge/rettungsdienstfahrzeuge/stroke-einsatz-mobil/</ref> Ĝi estas ambulancaŭtomobilo iom pli granda ol normale; en ĝi troviĝas komputila tomografo, kaj la kuracisto laboranta estas neŭrologo aŭ havas ekranan kontakton al neŭrologo en iu el la grandaj hospitaloj. Tiel la anamnezo, klinika ekzamenado kaj bildigo povas okazi suraŭtomobile, dum la transporto. Per la apopleksi-ambulanco oni intencas ankoraŭ minimumigi la tempon inter la alvoko ĝis kiam la paciento povas ricevi la akutan terapion. Oni provis ĝin en la ĉefurbo [[Berlino]], kaj ĝi estas tiom sukcesa, ke malgraŭ la altaj kostoj oni decidis aĉeti pluajn du de tiuj apopleksi-ambulancoj. 2015 oni ekprovis similan koncepton en [[Houston]], [[Teksaso]], [[Usono]].<ref>Parker SA, Bowry R, Wu TC, Noser EA, Jackson K, Richardson L, Persse D and Grotta JC (2015) ''Establishing the First Mobile Stroke Unit in the United States.'' Stroke. https://doi.org/10.1161/STROKEAHA.114.007993, <nowiki>http://stroke.ahajournals.org/content/early/2015/03/17/STROKEAHA.114.007993</nowiki></ref>
Linio 282 ⟶ 280:
|2
|-
|cerba
|2
|-
Linio 295 ⟶ 293:
Rilate cerbajn hemoragiojn, la risko de rea hemoragio estas malpli facile kalkulebla, ĉar multe dependas de la speco de hemoragio (encerba aŭ subaraknoida) kaj de la loko, kie ĝi okazis (infratentoria aŭ supratentoria).
== Vidu ankaŭ ==
* [[Kora misritmo]]
Linio 309 ⟶ 307:
=== Libroj ===
Caplan LR (2016) ''Caplan's Stroke: A clinical approach.'' Cambrige University Press: Cambridge, 684 p.
Gill SK, Brown MM, Robertson F, Losseff N (2015) ''Stroke Medicine: Case Studies from Queen Square''. Springer: Novjorko, 288 p.
Hacke W. (2015) ''Neurologie''. Springer: Novjorko, 1039 p.
Hufschmidt A, Lücking CH, Rauer S (2013) ''Neurologie compact. Für Klinik und Praxis''. Thieme: Stuttgart/Novjorko, 949 p. (germane)
Seidel G & Jauß M (2017) ''Stroke XXS pocket''. Börm Bruckmeier Verlag: Grünwald, 164 p.
== Referencoj ==
{{Referencoj}}
{{Medicinaj temoj}}
{{
{{Projektoj}}
[[Kategorio:Apopleksio| ]]
| |||