Simfonio: Malsamoj inter versioj

'''Simfonio''' estas [[muzika]] komponaĵo, ofte longa kaj kutime por [[orkestro]]. La termino "simfonio" ne devigas specifan formaton. Kvankam multaj simfonioj prezentas certan [[tonalo]]n en kvar movimentoj, kun la unua en [[sonata]] formato, kaj tio estas ofte konsiderata de muzikaj teoriistoj kiel klasika strukturo de simfonio, eĉ kelkaj simfonioj de majstroj kiel [[Haydn]], [[Mozart]] kaj [[Beethoven]] ne sin prezentas laŭ tia modelo.

 

Dum la 18a jarcento, "la simfonio kultiviĝis kun eksterordinara intenseco".

ĉeesto en Vieno de la domanaro Morzin, sia orkestro estis nur parto de viva kaj konkurencema muzika medio, kun pluraj aristokratoj, kiuj subtenis koncertojn de la propraj ensembloj.

(Carpani 1823, 66, cited in Gotwals 1968).<ref name="Carpani 1823"/>

 

 

 

 

La "Itala" simfonio-stilo, ofte uzita kiel [[Uverturo|uverturo]] kaj interakto en operejoj, iĝis norma tri-movimenta formo: rapida movimento, malrapida movimento, kaj alia rapida movimento.

Dum la 18a jarcento iĝis kutima verki kvar-movimentajn simfoniojn,<ref name="Hepokoski 2006"/>

preskaŭ la duono el la simfonioj de [[Joseph Haydn|Haydn]] havis nur tri movimentojn;

Elstara malfrua ekzemplo de tri-movimenta Klasika simfonio estas la Simfonio N-ro 38 de Mozarto (Simfonio "Prago"), de 1787.

 

# alego, rondo, aŭ sonato.

 

<ref name="Prout1895"/>

 

estis [[Johann Stamitz]].<ref name="Britannica Mannheim School"/>

 

La plej gravaj simfoni-verkistoj de la posta parto de la 18a jarcento estas Haydn, kiu verkis almenaŭ 107 simfoniojn dum 36 jaroj,<ref name="Webster 2001"/> kaj Mozarto, kiu verkis almenaŭ 47 simfoniojn dum 24 jaroj.<ref name="Sadie 2001"/>

 

Komence de la 19a jarcento, [[Beethoven]] plialtiĝis la simfonion el ĉiutaga ĝenro produktita en grandaj kvantoj al suprema formo en kiu komponistoj sukcesis atingi la plej altajn eblojn de muziko en nur kelkaj verkoj.<ref> Dahlhaus, Carl (1989). Nineteenth-Century Music. Tradukita de Robinson, J. Bradford. Berkeley: University of California Press. p. 265. ISBN 978-0-520-07644-0. OCLC 17951591.</ref> Beethoven komencis per du verkoj rekte konkurencante kun siaj modeloj [[Mozart]] kaj [[Haydn]], poste sep pliaj simfonioj, starte per la [[Simfonio n-ro 3 (Beethoven)|Tria Simfonio]] ("Eroica") kiu pliampleksigis la rigardon kaj ambicion de la ĝenro. Lia [[5-a simfonio (Beethoven)|5-a simfonio]] estas eble la plej fama simfonio iam verkita; ties transiro el la emociplena ŝtormeca malferma movimento en [[C-minoro]] al triumfa ĉefa finalo havigis modelon adoptitan poste de simfoniistoj kiaj [[Brahms]]<ref> Libbey, Theodore (1999). The NPR Guide to Building a Classical CD Collection (Second ed.). New York: Workman Publishing. p. 40. ISBN 978-0761104872.</ref> kaj [[Mahler]]. Lia [[Simfonio n-ro 6 (Beethoven)|Simfonio n-ro. 6]] estas [[Programmuziko|programa verko]], kiu montras instrumentajn imitaĵojn de birdotriloj kaj ŝtormon; kaj, malkonvencie, kvinan movementon (simfonioj kutime havis ĉefe kvar movementojn). Lia [[Simfonio n-ro 9 (Beethoven)|Simfonio n-ro 9]] inkludas partojn por voĉaj soloistoj kaj ĥoron en la lasta movemento, kio faras ĝin ĥora simfonio.La Naŭa de Beethoven ne estis la unua ĥora simfonio, kvankam ĝi estas certe la plej celebrata. Beethoven estis antaŭita de la Batal-Simfonio de Peter von Winter, kiu inkluda finan ĥoron kaj estis verkita en 1814, dek jaroj antaŭ la Naŭa de Beethoven.<ref> Jan LaRue et al. (n.d.) "Symphony," in the New Grove Dictionary of Music and Musicians (reta eldono).</ref>

 

 

<ref name="Carpani 1823">{{cite work |title=Le Haydine, ovvero Lettere su la vita e le opere del celebre maestro Giuseppe Haydn |author=[[Giuseppe Carpani]] |year=1823 |edition=Second |page=66}}</ref>

<ref name="Stein 1979">{{cite book |last=Stein |first=Leon |authorlink=Leon Stein |year=1979 |title=Structure & Style: The Study and Analysis of Musical Forms |edition=expanded |location=Princeton, N.J. |publisher=Summy-Birchard Music |isbn=0-87487-164-6 |ref=harv |page=106}}</ref>

 

 

}}

 

== Eksteraj ligiloj ==

 

 

 

[[Kategorio:Muzikaj formoj]]