Piridino: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e Koherigis al "molmaso" ĉie post interkonsentita titolŝanĝo.
formatigo de titoloj, +Projektoj, +Bibliotekoj, multaj kosmetikaj ŝanĝoj
Linio 6:
|colspan="2" style="text-align: center;"|<center>[[Dosiero:Pyridine-2D-full.svg|100px]][[Dosiero:Pyridin.svg|100px]]
|- style="background: green; color: white"
|colspan="2" style="text-align: center;" |'''Planaj kemiaj strukturoj de la <br />Piridino
|-
|colspan="2" style="text-align: center;"|<center>[[Dosiero:Pyridine-CRC-MW-3D-balls.png|100px]][[Dosiero:Pyridine-CRC-MW-3D-vdW.png|100px]]
|- style="background: green; color: white"
|colspan="2" style="text-align: center;" |'''Du- kaj tri-dimensiaj strukturoj de la<br />Piridino
|-
|colspan="2" style="text-align: center;" |<big>Alternativa(j) nomo(j)</big><br />
|-
||[[Kemia formulo]]||<big><center>{{KemiaFormulo|<big>'''C|5|H|5|N'''</big>}}</center></big>'''
Linio 52:
|colspan="2" style="text-align: center;" |[[GHS pri klasado kaj etikedado de kemiaĵoj|'''GHS etikedigo de kemiaĵoj''']]<ref>[http://www.labchem.com/tools/msds/msds/LC22190.pdf LabChem]</ref>
|-
|[[GHS Damaĝo-piktogramoj|GHS Damaĝo-piktogramo]]||<center>{{GHS Piktogramo|{{GHS Piktogramo|07}} </center>
|-
|[[GHS pri klasado kaj etikedado de kemiaĵoj|GHS Signalvorto]]||Averto
Linio 60:
|[[GHS Deklaroj pri antaŭgardoj]]|| {{P-Frazoj|264|270|273|280|301+312|302+352|305+351+338|330|332+313|337+313|362|501}}
|-style="background: yellow; color: black"
|colspan="2" style="text-align: center with=50%;"|<center><small>Escepte kiam indikitaj, datumoj estas prezentataj laŭ iliaj normaj kondiĉoj pri temperaturo kaj premo<br />(25 °C kaj 100 kPa)</small></center>
|}
 
Linio 76:
[[Aleksej Ĉiĉibabin]] (1871-1945) estis rusa kemiisto kiu unue malkovris la metodon pri sintezado de kemiaĵoj surbaze de la piridinaj ringoj.<ref>[https://books.google.com.br/books?id=28yADQAAQBAJ&pg=PA194&dq=Chichibabin+pyridine&hl=pt-BR&sa=X&redir_esc=y#v=onepage&q=Chichibabin%20pyridine&f=false Nitrogenation Strategy for the Synthesis of N-containing Compounds], Ning Jiao</ref>
 
== Historiaj sintezoj ==
=== Sintezo 1 ===
* En 1877, [[William Ramsay]] (1852-1816), sekvante la rezonkapablon de [[Marcellin Berthelot]] (1827-1907), rilate al la sintezo de la [[benzeno]] ekde la [[acetileno]], uzis miksaĵon de acetileno kaj [[cianida acido]] tra ruĝo-varma tubo kaj produktis malgrandajn kvantojn da piridino:
<center>
{|cellspacing=10 cellpadding=10 border=5
|
[[dosieroDosiero:Ethyne-2D-flat.png|150px]]<math>\mathsf{ + \,HCN \longrightarrow \ }</math>[[dosieroDosiero:Pyridin.svg|50px]]
|-
|}
</center>
 
=== Sintezo 2 ===
* En 1879, Wilhelm Koenigs (1851–1906) estis bonsukcesa kiam li produktis iom da piridino per distilado de ''etil-alil-amino'' sur varmega litargo<ref>Litargo estas antikva kemia alnomo por plumba oksido.</ref>:
<center>
{|cellspacing=10 cellpadding=10 border=5
|
[[dosieroDosiero:Allyl-ethyl-amine.png|100px]]<math>\mathsf{ \xrightarrow []{3\,PbO}\ }</math>[[dosieroDosiero:Pyridin.svg|50px]]<math>\mathsf{ \,+ 3\,H_2O + 3\,Pb }</math>
|-
|}
</center>
 
=== Sintezo 3 ===
* En 1885, Max Dennstedt (1852–1931) kaj Heinrich Zimmermann (1846–1899) faris eksperimentojn por produktado de piridino pere de interagado inter [[pirolo (kemio)|pirolo]], ''metilena jodido'' kaj ''metokso-natrio'':
<center>
{|cellspacing=10 cellpadding=10 border=5
|
[[dosieroDosiero:Pyrrol2.svg|50px]]
<math>\mathsf{ \,+ \underset{jodido\,de\,metileno}{CH_2I_2} + \underset{metokso-natrio}{2\,NaOCH_3} \,\longrightarrow}</math>[[dosieroDosiero:Pyridin.svg|50px]]<math>\mathsf{ \,+ \underset{jodido\,de\,natrio}{2\,NaI} + \underset{metanolo}{2\,H_3COH}}</math>
|-
|}
</center>
 
== Reakcioj ==
=== Reakcio 1 ===
* En acida medio, piridino malkomponiĝas en [[pentano]]n kaj [[amoniako]]n:
<center>
{|cellspacing=10 cellpadding=10 border=5
|
[[dosieroDosiero:Pyridin.svg|50px]] <math>\mathsf{ \,+\, 5\,H_2 \xrightarrow {alta\,temperaturo}}</math>[[dosieroDosiero:Pentan_Skelett.svg|150px]] <math>\mathsf{ \,+\,}</math> [[dosieroDosiero:Ammoniak.svg|50px]]
|-
|}
</center>
 
=== Reakcio 2 ===
* Metala natrio forigas hidrogenatomon el la molekulo de la piridino, kaj ''dupiridilo'', ankaŭ konata kiel ''dupiridino'', estiĝas per ligado de la du molekuloj:
<center>
{|cellspacing=10 cellpadding=10 border=5
|
<big><big>'''2 '''</big></big>[[dosieroDosiero:Pyridin.svg|50px]] <math>\mathsf{ \xrightarrow [-H]{metala\,natrio}}</math>[[dosieroDosiero:Centro-bipyHoroz.png|150px]]
|-
|}
</center>
 
=== Reakcio 3 ===
* Piridino reakcias kun [[bromo]] por doni bromo-piridinon:
<center>
{|cellspacing=10 cellpadding=10 border=5
|
[[dosieroDosiero:Pyridin.svg|50px]] <math>\mathsf{ \xrightarrow [-HBr]{+Br_2}}</math>[[dosieroDosiero:4-Bromopyridine.svg|50px]]
|-
|}
Linio 157:
 
== Referencoj ==
{{referencojReferencoj|3}}
{{ĝermo|kemioProjektoj}}
{{Ĝermo|kemio}}
{{Bibliotekoj}}
 
[[Kategorio:Heterociklaj kombinaĵoj]]