Algazelo: Malsamoj inter versioj

En [[Nejŝaburo]] Algazelo estis disĉiplo de [[Al-Ĝuvajni|Al-Haramajn al Ĝuvajni]], la plej prestiĝa teologo de tiu epoko., ĝis ties morto en 1085. Poste Algazelo lokiĝis ĉe la selĝuka [[veziro]] [[Nizam al-Mulk]], kiu nomumis lin en 1091 la instruisto de [[ŝario|fikho]] en la ''[[madrasa]]'' ({{ar}}: islama altlernejo) Nizamija, fondita mem en [[Bagdado]]. En 1095, post la murdo de Nizam al-mulkaMulk fare de [[sepimamismo|sepimamismanoj]], la filozofo forlasis Bagdadon kaj sian familion pretekste ke li intencas fari la [[haĝo]]n. Travivinte en [[Damasko]], Tuso kaj aliaj urboj 11 jarojn, parte retiriĝinte kun sufiismaj mistikemuloj, en 1106 Algazelo akceptis la inviton fare de Faĥr al-Mulk (la filo de Nizam al-Mulk kaj tiutempe la veziro de la selĝuka [[sultano]] [[Ahmad Sanĝar]]) kaj ekinstruis en ''madrasa'' Nizamija en Nejŝaburo. Travivinte tempon, kiun eblas nomi spirita krizo, li manifestis sian novan religian komprenon. Tamen li rifuzis la [[rektoro|rektorecon]] de la altlernejo. Nelonge antaŭ sia morto la filozofo revenis en Tuson.

[[Dosiero:Las Siete Partidas.jpg|eta|250px|dekstra|Miniaturo de «Las Siete Partidas» kiu montras bildon de la reĝo [[Alfonso la 10-a]] diktantediktanta verkojn plej verŝajne ĉe la [[Tradukskolo de Toledo]] kiu trapasis la pensadon de Algazelo en Eŭropon.]]

Same kiel ''falasifa'' (filozofoj), Algazelo dividis homojn laŭ la niveloj de la iliaj kapabloj por ekkono, en la du partojn: "vastan publikon", "amason" (''al-’amma'', ''al-’avamm'') kaj "elektitojn" (''al-hassa''). Al la unuaj li rilatigis ordinarajn kredantojn, kiuj blinde sekvas religian tradicion. Por ke ne konfuzi tiujn, oni ne povas doni al ili la simbol-alegorian interpreton de sakramentaj tekstoj. Ankaŭ al tiuj rilatas mutakallim-oj, kiuj en siaj interpretoj deiras el [[dialektiko|dialektikaj]] (en la [[Aristotelo|aristotela]] senco) tezoj kaj la funkcio de kiuj devas esti limigita per la defendo de dogmoj de islamoIslamo. Fojfoje Algazelo eligis mutakallim-ojn en la aparta kategorio de kredantoj, kiu iom altiĝis super ordinara amaso.

Algazelo havis gravan influon sur kaj islamaj filozofoj kaj kristanaj mezepokaj filozofoj. Margaret Smith skribas en ŝiasia libro ''Al-Ghazali: The Mystic'' (Londono 1944): "povas ekzisti sendube ke la verkoj de al-Ghazali estus inter la unuaunuaj se temas pri altiri la atenton de tiuj eŭropaj akademiuloj" (paĝo 220). Tiam ŝi emfazas, "La plej grandan el tiuj kristanaj verkistoj kiuj estis influitaj fare de Algazelo estis Sankta [[Tomaso de Akvino]] (1225-1274), kiu faris studon de la arabaj verkistoj kaj konfesis sian ŝuldoŝarĝon al ili. Li studis ĉe la [[Universitato de Napolo]] kie la influo de [[araba literaturo]] kaj kulturo estis superrega tiutempe." Krome, la intereso de la Akvinano en islamaj studoj povus esti atribuita al la enfiltriĝo de "Latina Averoismo" en la 13-a jarcento, precipe ĉe la universitatoj kaj altlernejoj de Parizo.

La influo de Al-Ghazali estis komparita kun la verkoj de Tomaso de Akvino en kristana [[teologio]], sed la du malsamis multe laŭ metodoj kaj kredoj. Dum Algazelo malaprobis ne-islamajn filozofojn kiaj ekzemple [[Aristotelo]] kaj vidis konvulsion por forĵeti sian instruon surbaze de sia "malfido", Tomaso de Akvino ampleksis ilin kaj integrigis malnovgrekan kaj latinan pensadonpensaron en siaj propraj filozofiaj skribaĵoj.

Algazelo ankaŭ ludis tre gravan rolon en integrado de [[sufiismo]] kun ŝariaho. Li ankaŭ estis la unua se temas pri prezenti formalan priskribon de sufiismo en siaj verkoj. Liaj verkoj ankaŭ fortigis la statuson de [[sunaismo]] kontraŭ aliaj skoloj. La Batinite ([[Sepimamismo]]) aperis en persaj teritorioj kaj akiris pli kaj pli da potenco dum la periodo de Algazelo, kiam Nizam al-mulkMulk estis murdita fare de la membroj de IsmailisIsmailidoj. Algazelo forte malaprobis ilian ideologion kaj skribis plurajn librojn pri kritiko de Baatinjas, kiu signife malfortigis ilian statuson.

:La origina plano de Algazelo estis dividi ĉi tiun verkon en tri partojn: en la unua estu prezento de la teorioj kaj tezoj de la filozofoj, en la dua li planis skribi kritikon de la tezoj de la filozofoj kontraŭantaj la Islamon (ĉi tiu dua parto iĝis la sendependa verko ''Tahāfut al-falāsifa'') kaj fine en la tria parto li volis prezenti sian propran filozofion pri la Islamo (pri ĉi tiu lasta parto oni ne scias, ĉu li vere verkis ĝin, ĉar pri ĝia ekzisto ne estas certeco). La ĝenerala intenco de la verko estas refuti la grek-devenan filozofion defendatan de Aviceno kaj [[Alfarabio]].

* ''TheLa Standardnormiga Measuremezuro ofde Knowledgesciaro''<!-- la norma mezuro de scio? -->, [[1095]], ''Mi’jar al-’ilm''