Jan Szyszko: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto
korekto de lingvaj eraroj + aldono de la sekcio "Polemikaĵoj"
Linio 1:
{{informkesto homo}}
'''Jan Feliks SzyszkoSZYSZKO''' (naskiĝis la {{daton|19|aprilo|1944}} en Stara Miłosna ([[Wesoła (administra parto de Varsovio)|Wesoła]]), mortis la {{daton|9|oktobro|2019}}) -estis pola [[forstisto]], altlerneja [[lekcio|lekciisto]], profesoro pri [[arbara mastrumado]] (2001) kaj politikisto de [[Juro kaj Justeco]].
 
==Vivo==
En 1966 finis [[forsto|Forstan]] Fakulataton de [[Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego]], kie li akiris sciencajn gradojn de [[doktoro]] kaj [[Habilitiĝo|doktorohabilitacia habilitadoktoro]]. En 2001 li ricevis sciencan titolon de [[profesoro]].
 
En la jaroj 1997–1999 ministro pri [[medioprotektomediprotekto]] en la registaro de Jerzy Buzek, en la jaroj 2005–2007 en la registaroj de [[Kazimierz Marcinkiewicz]] kaj [[Jarosław Kaczyński]], en la jaroj 2015–2018 en la registaroj de [[Beata Szydło]] kaj [[Mateusz Morawiecki]], parlamentano en la [[Sejmo (Pollando)|Polapola Sejmo]] de la 5-a ĝis 8-a kadencojoficperiodoj.
 
En la jaroj 1993–1994 li plenumis la funkcion de direktoro pri [[nacia parko|naciaj parkoj]], komitatano pri [[ekologio]] en [[Pola Scienca Akademio]]. Pli vaste konata kiel intervjuantointervjuato de la ĉepola [[Radio Maryja]].
 
Aŭtoro de pli ol 100 sciencaj publikaĵoj. Spertulo pri [[grundoskarabo]]j, kies [[Familio (biologio)|familion]] li reprezentis en sia privata 50-mila kolekto. Dum la lastaj jaroj senĉese atakata de pseŭdoekologoj{{Mankas fonto}} el [[Pollando]] kaj [[Eŭropa Unio]].
 
== Polemikaĵoj ==
La decidoj kiujn li faris kiel ministro pri mediprotektado estis ofte kritikataj, precipe de la ekologoj. Plej multaj kritikoj rilatis al:
 
* la permeso konstrui [[Pretervojo|pretervojon]] de [[Augustów]] tra la Valo de [[Rospuda]] en la varianto kiun kelkaj ekologiaj aktivuloj opiniis la plej damaĝa por la naturo;
* la leĝo el la [[16-a de oktobro]] [[2016]] (foje nomata ''lex Szyszko''), aprobita de la [[Sejmo (Pollando)|Sejmo]] dum la parlamenta krizo, kiam la kunsido okazis en flanka salono de la parlamento. Ĝi ampleksigis la rajtojn de la posedantoj de nemoveblaĵoj por forigi la arbojn kaj arbustojn kiuj kreskas sur ilia tereno. La leĝo, akceptita fulmrapide kaj sen civitana konsultado, kaŭzis troan forhakadon de arboj. Sub la socia premo kaj post protestoj ĝi estis ŝanĝita en majo 2017. Laŭ la taksado de Zbigniew Karaczun el la Katedro de Mediprotektado en Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego dum kelkaj monatoj kiam validis la leĝo en Pollando estis forhakitaj 3 milionoj de arboj.
* la enkonduko de la amasa forhakado de arboj per pezaj maŝinoj en la [[Arbaro de Białowieża]]; en julio 2017 la [[Eŭropa Komisiono]] pledis kontraŭ Pollando ĉe la Justica Kortumo de la Eŭropa Unio, indikante ke la forhakado kiu serioze endanĝerigas la integrecon de la zono kiu apartenas al [[Reto Natura 2000]] ne konformas la celojn de protektado de la Arbaro Białowieża kaj superuzas la rimedojn kiujn oni povus apliki por certigi daŭripovan uzadon de la arbaro. En aprilo 2018 la Justica Kortumo verdiktis ke la forhakado de la arboj en la Arbaro de Białowieża lezis la eŭropunian leĝaron.
* la propono el 2017 laŭ kiu en "apartaj okazoj" estu allasebla ignoro de la protektado de specioj kaj iliaj [[Habitato (ekologio)|vivejoj]] kadre de la eŭropunia reto Natura 2000.
 
==Distingoj kaj premioj==
* [[Honora doktoreco]] de la [[universitatoUniversitato]] en [[Luneburgo]]
* Honora civitano de [[Wieluń]] kaj [[Krościenko nad Dunajcem]]
* En 2008 Szyszko ricevis [[premio]]n nome de [[Ettore Majorana]], atribuataatribuatan i.a. de [[Papa Akademio de la Sciencoj]]
 
==Vidu ankaŭ==