Atomo: Malsamoj inter versioj
| [nekontrolita versio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Mi aldonis la grekan vortoriginon de cxi tiu vorto |
Mi aldonis pli pri la aktuala modelo de la atomoj kaj metis la parton pri la planeda modelo en la sekcio pri la historio |
||
Linio 3:
== Priskribo ==
La materio estas elfarita el atomoj, kaj dum tre longa tempo estas kreita ke atomoj estis vere maldisigeblaj, sed hodiaŭ ni scias ke fakte ili estas elfaritaj de tri malsamaj etoj: positivero, negativeroj kaj neŭtraleroj.
La atomo konsistas el la negative ŝarĝitaj [[elektrono]]j, turniĝantaj ĉirkaŭ pozitiva atomkerno (aŭ nukleo). Laŭ tiu ĉi klasika modelo, la atomo pli malpli similas la [[sunsistemo]]n; la [[kerno]] similas la [[suno]]n, kaj la elektronoj similas la ĉirkaŭantajn [[planedo]]jn. Atomoj estas tiel malgrandaj, ke ili neniel videblas, eĉ ne per elektronika mikroskopo. Ekzemple, la grando de atomo de [[hidrogeno]] estas nur 0,1 nanometro, aŭ 1/100.000.000.000 m (aŭ 10<sup>−10</sup>m). Unu gramo de [[aluminio]] proksimume havas 20.000.000.000.000.000.000.000 atomojn (2x10<sup>22</sup>).▼
Iuj homoj konas ilin kun la grekaj nomoj "protono", "elektronoj" kaj "neŭtronoj".
Positiveroj kaj negativeroj estas nomiĝi ĉi-tiel ĉar ili estas la plej malgrandaj stabilaj eroj havantaj de tiuj elektraj ŝargoj kaj neŭtraleroj estas la plej malgrandaj stabilaj eroj sen elektra ŝargo.
La atomoj de la elementoj kuniĝas por formi [[molekulo]]jn. Ekzemplo de ordinara [[molekulo]] estas tiu de [[akvo]] (H<sub>2</sub>O), kiu formiĝas el du atomoj de hidrogeno kaj unu de [[oksigeno]].▼
Positiveroj kaj neŭtraleroj formas la centron de la atomo kaj havas plejparton de la maso dum negativeroj ŝvebas ĉirkaŭe la centro.
Atomoj estas kutime eketre neutralaj kaj pro tio havas saman kvanton de positiveroj kaj negtiveroj.
Atomoj povas havi malsamajn numbrojn de positiverojn kaj ĉi tiu nombro determinis la posedaĵo de la atomo. Do atomoj kun la samaj nombro de positiveroj estas la sama elemento. Atomoj de la sama elemento povas havi malsaman numbron de neŭtraleroj. Atomoj kun malpli positiveroj havas ĉirkaŭ la same kvanton de neŭtraleroj kaj positiveroj, sed laŭ atomoj havas pli kaj pli positiverojn ili havas eĉ pli neŭtralerojn.
▲La
▲
== Historio de malkovroj ==
La greka filozofo [[Demokrito]] unue postulatis, ĉirkaŭ la jaro [[-400|400 a.K.]], ke devas ekzisti nedivideblaj eroj de materio, aŭ [[elemento]]j. Li nomis ĉi tiujn malgrandegajn erojn de materio ''"atomos"'', vorto kiu en la [[greka lingvo|greka]] signifis "netranĉebla". Tamen, hodiaŭ ni scias ke la atomo vere estas dividebla.
La [[atommodelo de Thomson]] estas unu el la pluraj sciencaj modeloj de la [[atomo]]. Ĝi estis unue proponita de [[Joseph John Thomson]] en [[1904]]<ref>{{Cite web|date=27-a de aŭgusto 2009|title=Plum Pudding Model - Universe Today|publisher=Universe Today|url=http://www.universetoday.com/38326/plum-pudding-model/|accessdate=la 19-an de decembro 2015}}</ref> rapide post la malkovro de la [[elektrono|negativeroj]], sed antaŭ la malkovro de la [[atomkerno]]. La modelo provis kombini la tiame konatajn ecojn de atomoj: 1) elektronoj estas negative ŝargitaj partikloj kaj 2) atomoj estas neŭtre ŝargitaj.
La planeda modelo diris ke la atomo pli malpli similas la [[sunsistemo]]n; la [[kerno]] similas la [[suno]]n, kaj la negativeroj similas la ĉirkaŭantajn [[planedo]]jn.
Hodiaŭ ni scias ke la negativeroj ŝvebas ĉirkaŭe la centro ne kiel planedoj, sed laŭ malsimplaj orbitoj determinitaj per la Ekvacio de Ŝrodinger.
<br />
== Bildaro ==
<gallery>
| |||