Termofonto: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e laŭ NPIV http://vortaro.net/#arke kaj Arkeoj
esperantigita parametro, formatigo de titoloj, +Projektoj, kosmetikaj ŝanĝoj
Linio 1:
'''Termofonto''' (PIV) aŭ geovarma, tervarma (akvo)fonto estas hidroterma fonto, ĉe kiu la fontanta [[akvo]] ('''termoakvo''', geovarma akvo) estas pli varma (min. 8,3 ° C) ol la ĉirkaŭa grundakvo.
[[dosieroDosiero:Grand prismatic spring.jpg|eta|maldekstra|La tria plej granda termofonto de la mondo: ''[[Granda Prisma Fonto]]'' en la [[Nacia parko Yellowstone]] (diametro 91 m)]]
[[dosieroDosiero:Fettquelle Baden-Baden Detailansicht.JPG|eta|Natria-klorida termofonto [[Baden-Baden]]]]
Okaze de termofonto, la akvo varmegiĝas subtere, aŭ pro vulkana aktivado aŭ pro la profundaj varmegaj teraj rokaĵoj. Dum tio, la plej varmaj fontoj de Mez-Eŭropo atingas en [[Bad Blumau]] 108° C, [[Bad Radkersburg]] 80° C, en [[Aachen]] 74° C, en [[Karlsbad]] 72° C kaj en [[Wiesbaden]] 66° C. En vulkanaj areoj, la akvotemperaturo parte proksimiĝas al [[bolpunkto]]. La akvo plej ofte bobelas al tersufraco, malofte kiel [[gejsero]]. Tiam kelkfoje liberiĝas [[sulfuro|sulfurgasoj]].
 
La areo kun plej densa koncentreco de varmegaj akvofontoj troviĝas en la Nacia Parko Yellowstone en Usonok ja nomiĝas [[Supra Gejsera Baseno]]. La 62 % de la tutaj varmegaj fontoj troviĝas tie. Ankaŭ [[Islando]] estas konata pro multaj termofontoj.
[[dosieroDosiero:Geothermal springs map US.png|thumbeta|Termofontoj en Usono]]
 
== Koloroj ==
[[dosieroDosiero:Mammoth Hot Springs in yellowstone 7.jpg|eta|[[Mamutaj Termofontoj]] en Nacia Parko Yellowstone]]
 
La tipa termofonto estas blanka ĉe la fonto pro precipitiĝo de [[mineralo|mineralaj materialoj]] ĉirkaŭ la fonto. Ju pli fore fluas la akvo de la fonto, des pli malvarmiĝas kaj depende de la temperaturo vivas en ĝi [[mikroorganismo]]j kiel [[algo]]j kaj [[bakterio]]j (ekz. [[cianobakterioj]] aŭ ''[[Thermus aquaticus]]'') aŭ [[arkeoj]]. La kolorojn, kiuj donas tiuj mikroorganismoj varias de helflava tra oranĝo al malhela verdo.
 
== Specifaj termofontoj ==
Linio 17 ⟶ 18:
 
=== Fontoj sur grundo de profunda maro ===
[[Dosiero:Champagne vent white smokers.jpg|thumbeta|Blanka fumanto de la subtera vulkano [[Eifuku]] (Japanio)]]
En la [[profunda maro]] ekzistas longa reto de aktivaj vulkanoj en la [[mezoceana dorso]], kie ekzistas termofontoj kun temperaturo de pli ol 400 °C (pro la akvopremo tiu ne estas gasforma). Ili estiĝas pro tio, ke marakvo penetras la terkrusto kaj varmegiĝante elfluas. Dum tio elformiĝas sur la margundo el mineraloj la t.n. [[nigra fumanto|nigraj kaj blankaj fumantoj]], tubo- aŭ kugloformaj fumtuboj.
 
Malofte estiĝas subteraj termofontoj pro eksoterma kemia proceso.
 
== Uzebleco ==
[[Dosiero:Jigokudani hotspring in Nagano Japan 001.jpg|thumbeta|Simioj dum banado en japana [[onseno]] en la Simia Parko Jigokudani (Yamanouchi, Prefektujo Nagano)]]
La varmegaj kaj varmaj termofontoj estas uzataj ofte por terapeutaj celoj, ĉar ili estas pli riĉaj je solvitaj mineraloj ol malvarmaj fontoj. Oni ofte konstruas [[kuracbanejo]]jn je akvo de la termofonto.
 
La varmoenergio de la termofontoj estas uzeblaj por hejtado aŭ produktado de energio (ĉefe en Islando).
 
== vidu ankaŭ ==
* [[mineralfonto]]
* [[malvarmakva gejsero]]
 
{{Projektoj}}
 
[[Kategorio:Hidrologio]]