Zuluoj: Malsamoj inter versioj

'''Zuluo''' estas ano de gento de suda [[Afriko]] kun ĉirkaŭ 11 milionoj da homoj. La plimulto loĝas en [[Kvazulu-Natalo]], provinco de [[Sud-Afriko]]. La [[zulua lingvo]] (zululingve: isiZulu) apartenas al la [[Bantua lingvaro]] kiu inkluzivas ankaŭ lingvojn kiel la svahilan, lingalan kaj la burundan.

 

La [[11an de decembro]], [[1878]], agentoj de la brita imperio liveris ultimaton al 11 ĉefoj reprezentantaj reĝon Cetshwayo. La terminoj devigitaj al [[Cetshwayo kaMpande|Cetshwayo]] postulis de li likvidi sian armeon kaj akcepti britan aŭtoritaton. Cetshwayo rifuzis kaj milito sekvis ĉe la komenco de 1879. Dum la milito, la zuluoj venkis la britojnn ĉe la [[Batalo apud Isandhlwana|Batalo de Isandlwana]] la 22an de januaro. La brita administracio dominis post la sinsekvaj bataloj.

 

Post la kapto de Cetshwayo, la brito disigis la Zuluan Imperio en 13 "reĝlandetoj", kiuj batalis inter si. Fine Zululando estis sorbita plene en la brita kolonio de [[Natalo]].

 

=== Rasapartismaj jaroj ===

Sub rasapartismo, la [[Bantustano]] de [[Zululando]] (KwaZulu, ''Kwa'' signifas ''loko de'') estis kreita por zuluoj. En 1970, la Leĝo pri Bantua Hejmlanda Civitaneco fiksis ke ĉiuj zuluoj fariĝus civitanoj de KwaZulu, perdante sian sud-afrikan civitanecon. KwaZulu konsistis je granda nombro de apartiĝintaj pecoj de lando, en kio estas nun [[Kvazulu-Natalo]]. La Ĉefministro de KwaZulu, de ĝia kreo en 1970 (kiel Zululando) estis Ĉefo [[Mangosuthu Buthelezi]]. En 1994, KwaZulu estis aliĝita kun la provinco de Natal, por formi modernan KwaZulu-Natalon.

 

== Moderna zulua loĝantaro ==

La moderna zulua loĝantaro estas egale distribuita inter urbaj kaj kamparaj areoj. Kvankam KwaZulu-Natalo estas ankoraŭ ilia koro, grandaj nombroj estis allogitaj al la relativa ekonomia prospero de provinco [[Ĥaŭtengo]]. Efektive, la [[Zulua lingvo|Zulua]] estas la plej ĝenerale parolita hejma lingvo en la provinco, sekvita de la [[sota lingvo]]. La zulua estas ankaŭ parolita en multaj kamparaj kaj malgrandurbaj areoj de la provinco [[Mpumalanga]], krom aliaj partoj de Suda Afriko. Estas zuluoj en [[Zambio]] konataj kiel ''Abangoni'', [[Mozambiko]] konataj kiel ''Xigubo'' kaj en [[Zimbabvo]] kiel ''Amandebele''.

 

 

== Lingvo ==

{{Ĉefartikolo|Zulua lingvo}}

La lingvo de la Zuluoj nomiĝa "isiZulu", apartenanta al la [[Bantua lingvaro]]; pli specife, parto de la [[Nguniaj lingvoj|Ngunia]] subgrupo. Zulua estas la plej ĝenerale parolita lingvo en Sud-Afriko, kie ĝi estas [[oficiala lingvo]]. Pli da ol duono de la sud-afrika loĝantaro estas kapabla kompreni ĝin, kun super 9 milionoj kiel unua lingvo kaj super 15 milionoj kiel dua-lingvaj parolantoj.<ref>{{Cito|Titolo=Ethnologue report for language code ZUL - Ethnologue, raporto por lingva kodo ZUL|URL=http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=zul|Eldonejo=[http://www.ethnologue.com Ethnologue] - [http://www.ethnologue.com Ethnologue]}}</ref> Multaj zuluoj ankaŭ parolas [[afrikansa lingvo|afrikansan]], [[angla lingvo|anglan]], [[portugala lingvo|portugalan]], [[conga lingvo|congan]], [[sota lingvo|sotan]] kaj aliajn el inter [[Oficialaj lingvoj de Sud-Afriko|11 Sud-Afrikaj oficialaj lingvoj]].

== Rimarkindaj Zuluoj ==

=== Politikistoj kaj Aktivuloj ===

* [[Jacob Zuma]] - Prezidanto de la Respubliko de Sud-Afriko.

* [[Ĉefo Albert Luthuli]] - Prezidanto de la afrika Nacia Kongreso kaj unua sud-afrika Nobel-Paca laŭreato.

* Reĝo [[Ŝaka]] - Fondinto de la Zulua Nacio

 

== Referencoj ==

{{Referencoj}}

 

 

[[Kategorio:Zuluoj| ]]