Fromaĝo: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
RG72 (diskuto | kontribuoj)
Joloko (diskuto | kontribuoj)
Neniu resumo de redakto
Linio 2:
'''Fromaĝo''' estas [[manĝaĵo]] produktita el la [[lakto]] de diversaj [[bestoj]], plej ofte de [[bovo]]j, sed ankaŭ de [[kapro]]j, [[ŝafo]]j, [[rangifero]]j kaj [[bizono]]j.
 
Ĉar fromaĝo enhavas, en modifita formo, la pliparton de la laktaj konsistigaĵokonsistigaĵoj escepte de la akvo, ĝi estas nutra koncentraĵo, kiu enhavas ne nur [[proteino]]jn kaj [[graso]]n, sed ankaŭ [[kalcio]]n kaj la vitaminojn [[vitamino A|A]], [[riboflavino|B2]], B5 kaj [[kobalamino|B12]].
 
== Historio ==
Linio 30:
Alia metodo fermentigi la lakton estas la uzo de [[laktobacilaloj]]; tian fromaĝon oni nomas acidlakta fromaĝo. Plia metodo uzas [[selakto]]n, kiu restis de fromaĝproduktado, kaj traktas ĝin per varmo por estigi [[albumino]]n. La produkto nomiĝas selakta fromaĝo.
 
Al kelkaj fromaĝspecioj oni aldonas bakteriojn, kiuj malaltigas la [[PH (kemia parametro)|acidecon]] kaj kreikreas specialan guston.
 
La jara monda fabrikado sumas je 17 milionoj da [[tuno]]j, el kiuj 2 milionoj estas produktataj en [[Francio]]. Por unu kilogramo da fromaĝo necesas, depende de la speco| inter kvar kaj 16 litroj da lakto.
Linio 69:
Ĉi ĉiuj bestospecoj estas [[remaĉuloj]]. Oni provis fromaĝigi la lakton de [[porko]]j, sed ĝi enhavas tro malmulte da [[kazeino]].
 
[[Pasteŭrizado]] de la lakto ne malhelpas la fromaĝigon, ĉar ĝin efikas la labfermento. Ĉar pasteŭrizado evitigas certajn problmojnproblemojn de fromaĝproduktado, ĝi ofte estas aplikata al fromaĝigota lakto. Fromaĝo produktita el lakto, kies temperaturo neniam superis 40 °C, rajtas en kelkaj landoj nomiĝi "krud-lakta fromaĝo".
 
=== Fromaĝoj laŭ akvoenhavo ===
Linio 97:
* La [[edama fromaĝo]] estas duonmola nederlanda fromaĝo el bovina lakto. Oni verŝas el ĝi ĝenerale rondajn formojn kun pezo de 1–2 kg kaj kovras ĝin per ruĝa parafina tavolo. Ankaŭ ekzistas brikoformaj, ruĝkolorigitaj specoj.
* [[Halumo]] (greke: χαλλούμι; turke: hellim; arabe: حلوم ḥallūm) estas tradicia [[Kipro|kipra]] kaprinofromaĝo, farita el miksaĵo de ŝafino- kaj kaprinolakto. Kelkfoje oni ankaŭ aldonas bovinolakton. La karakteriza kaŭĉukeca konsisto ekestas ĉar oni varmigas la fromaĝomason en selakto, tiel ke ĝi sekrecias proteinojn.
* [[Fritita fromaĝo]] (ĉeĥe: smažený sýr, slovake: vyprážaný syr) estas ĉeĥa kaj slovaka manĝaĵo, kiun oni preparas per fritado de farunita fromaĝo, plej ofte temas pri edamo aŭ ementalo, sed povas estisesti fritita ankaŭ kamemberto aŭ Hermelín.
* [[Kamemberto]] estas franca blanka ŝimofromaĝo, farita el bovina lakto. De origino el [[Normandio]]. La fromaĝo tradicie estas farata el kruda, t.e. nesteriligita, bovina lakto. La plejmulto de la Kamembertoj tamen estas el pasteŭrizita lakto.
* [[Oscypek]], oszczypek (slovake: oštiepok) estas malmola fumaĵita fromaĝo, pretigita de ŝafa lakto, karakteriza por polaj montaroj, precipe de [[Podhale]]. Nun popularigata ĝenerale en Pollando kaj en aliaj landoj de Eŭropo.