Francio: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto
Neniu resumo de redakto
Linio 160:
Francio havas landlimojn kun [[Belgio]], [[Luksemburgio]] kaj [[Germanio]] nordoriente, kun [[Svislando]] kaj [[Italio]] oriente, kaj kun [[Monako (lando)|Monako]], [[Andoro]] kaj [[Hispanio]] sude, kaj la supre menciitaj maroj. Danke al siaj transmaraj teritorioj, Francio havas aliajn landlimojn kun [[Brazilo]], [[Surinamo]] kaj [[Nederlando]] (sur la insulo [[Sint Maarten]]). La plej longa inter la landlimoj estas tiu kun Brazilo. La 18 [[Regionoj de Francio|integraj regionoj]] de la lando (kvin el kiuj estas transmare) enhavas kombinitan areon de 643 801 kvadrataj kilometroj kaj totalan loĝantaron de 67,02 milionoj (en julio 2019).<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2147.html "Field Listing :: Area".] The World Factbook. CIA. Alirita la 1an de novembro 2015. </ref> Francio estas [[Unueca ŝtato|unueca]] [[Duonprezidenta sistemo|duonprezidenta]] [[respubliko]] kaj [[Parizo]], la franca [[ĉefurbo]], estas la plej granda urbo kaj ĉefa kultura kaj komerca centro de la lando kaj rangas inter la plej loĝataj [[Plej grandaj urboj laŭ enloĝantaro|internaciaj metropoloj]]. Aliaj gravaj [[Urba areo|urbaj areoj]] estas [[Liono]], [[Marsejlo]], [[Tuluzo]], [[Bordozo]], [[Lillo]] kaj [[Nico]].
 
Dum la [[Ferepoko]], tio kio estas nun metropola Francio estis loĝata de [[Gaŭloj]], nome [[Keltoj|kelta]] popolo. [[Roma Respubliko|Romio]] aneksis la areon en la jaro 51 a.K., kaj tenis ĝin ĝis la alveno de [[Ĝermanaj popoloj|ĝermanaj]] [[Frankoj]] en la jaro 476, kiuj ekiformisekformis la [[Regno Francio|Regnon Francio]]. La [[Traktato de Verdun]] de 843 partis Francion en [[Orienta Francio]], [[Meza Francio]] kaj [[Okcidenta Francio]]. Okcidenta Francio, kiu iĝis la [[Reĝlando Francio]] en 987, aperis kiel grava Eŭropa potenco en la [[Fina Mezepoko]], post sia venko en la [[Centjara milito]] (1337–1453). Dum la [[Franca Renesanco|Renesanco]], la franca kulturo floris kaj estis establita [[Franca kolonia imperio|tutmonda kolonia imperio]], kiu ĉirkaŭ la 20a jarcento iĝis la dua plej granda en la mondo.<ref>{{cite book |editor=Hargreaves, Alan G. |title=Memory, Empire, and Postcolonialism: Legacies of French Colonialism |publisher=Lexington Books |year=2005 |isbn=978-0-7391-0821-5 |page=1 |url=https://books.google.com/books?id=UX8aeX_Lbi4C&pg=PA1}}</ref> En la 16a jarcento okazis la [[Francaj religiaj militoj|religiaj civilaj militoj]] inter [[CatholicKatolika ChurchEklezio|Catholicskatolikoj]] andkaj [[ProtestantsProtestantoj]] ([[HuguenotsHugenotoj]]). FranceFrancio becameiĝis Europe'sla dominanthegemonia culturalkultura, political,politika andkaj militarymilitista powerpotenco inde theEŭropo 17then centuryla under17a jarcento dum la regado de [[LouisLudoviko XIVla 14-a (Francio)|Ludoviko la 14-a]].<ref>{{cite book |author=R.R. Palmer |author2=Joel Colton |title=A History of the Modern World |url=https://archive.org/details/historyofmodernw00palm |url-access=registration |edition=5th |year=1978 |page=[https://archive.org/details/historyofmodernw00palm/page/161 161]}}</ref> InFine thede latela 18th18a centuryjarcento, thela [[FrenchFranca RevolutionRevolucio de 1789]] overthrewfinigis thela dominadon de la [[absoluteabsoluta monarchymonarkio]], establishingestablante oneunu ofel modernla history'splej earliestfruaj [[FrenchUnua FirstRespubliko Republicde Francio|republicsrespublikoj]] andde drafting thela [[DeclarationNuntempa ofepoko|moderna thehistorio]] Rightskaj ofdisvastigante thela Manideojn andde ofla the[[Deklaracio Citizenpri ofHomaj 1789|Declarationkaj of the Rights of Man and of theCivitanaj CitizenRajtoj]], whichkiuj expressesesprimas thela nation'sidealojn idealsde la tonacio thisĝus daynuntempe.
 
Francio estas [[demokratio]], organizita kiel relative centrigita [[respubliko]] kun dukapa ekzekutivo. [[Ekonomio|Ekonomie]] estis tiu lando la kvina plej riĉa ŝtato de la tuta mondo en [[2004]]. Ĝiaj ĉefaj idealoj estas resumitaj en la fama [[Deklaracio de Homaj kaj Civitanaj Rajtoj]] de [[1789]]. Krome estas Francio unu el la fondintaj membroj de [[Eŭropa Unio]] en [[1957]], sed ankaŭ de la [[Unuiĝintaj Nacioj]] en [[1945]]. Kiel unu el la venkintoj de la [[Dua mondmilito]], Francio estas unu el la kvin konstantaj membroj de ĝia [[Konsilio de Sekureco de Unuiĝintaj Nacioj|Konsilio de Sekureco]]. La franca armeo disponas pri [[atombombo]]j.