Francio: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Kani (diskuto | kontribuoj) Neniu resumo de redakto |
Kani (diskuto | kontribuoj) Neniu resumo de redakto |
||
Linio 164:
En la 19a jarcento, [[Napoleono]] enpoviĝis kaj establis la [[Unua Franca Imperio|Francan Imperion]]. La postaj [[Napoleonaj Militoj]] (1803–15) formis la estontan staton de kontinenta Eŭropo. Post la falo de la Imperio, Francio suferis tumultan serion de registaroj kiu finis en la establado de la [[Franca Tria Respubliko]] en 1870. Francio estis [[Triopa Entento|grava partoprenanto]] en la [[Unua Mondmilito]], el kiu ĝi [[Traktato de Versajlo|eliris venka]], kaj estis unu el la [[Aliancanoj]] de la [[Dua Mondmilito]], sed estis sub [[Okupacio de Francio|okupacio]] fare de [[Nazia Germanio]] en 1940. Post la [[Libera Francio|liberigo]] en 1944, estis establita la [[Franca Kvara Respubliko|Kvara Respubliko]] kiu poste dissolviĝis en la fluo de la [[Alĝeria Milito]]. La [[Franca Kvina Respubliko|Kvina Respubliko]], estrita de [[Charles de Gaulle]], estis formita en 1958 kaj pluas ankoraŭ. Alĝerio kaj preskaŭ ĉiuj el la aliaj kolonioj iĝis sendependa en la 1960-aj jaroj, el kiuj plej retenis [[Francafriko|fortajn ekonomiajn kaj militistajn konektojn kun Francio]].
Francio estis delonge tutmonda centro de [[arta movado|arto]], [[sciencisto|scienco]] kiaj [[filozofio|filozofio]]. Ĝi estas hejmo de la [[Monda heredaĵo en Francio|kvara plej granda]] nombro de la [[Monda heredaĵo de Unesko|heredaĵo de Unesko]] en la mondo kaj estas ĉefa turisma destinaro, kiu ricevas ĉirkaŭ 83 milionojn da eksterlandaj [[Torismo en Francio|vizitantoj]] ĉiujare.<ref name="tourism.stat">{{cite book |publisher=United Nations World Tourism Organization |edition=2014 |title=UNWTO Tourism Highlights |doi=10.18111/9789284416226 |year=2014 |isbn=9789284416226 }}</ref> Francio estas [[developed country]] with the world's [[List of countries by GDP (nominal)|sixth-largest economy]] by [[nominal GDP]],<ref>{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/01/weodata/weorept.aspx?sy=2017&ey=2017&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=512%2C946%2C914%2C137%2C612%2C546%2C614%2C962%2C311%2C674%2C213%2C676%2C911%2C548%2C193%2C556%2C122%2C678%2C912%2C181%2C313%2C867%2C419%2C682%2C513%2C684%2C316%2C273%2C913%2C868%2C124%2C921%2C339%2C948%2C638%2C943%2C514%2C686%2C218%2C688%2C963%2C518%2C616%2C728%2C223%2C836%2C516%2C558%2C918%2C138%2C748%2C196%2C618%2C278%2C624%2C692%2C522%2C694%2C622%2C142%2C156%2C449%2C626%2C564%2C628%2C565%2C228%2C283%2C924%2C853%2C233%2C288%2C632%2C293%2C636%2C566%2C634%2C964%2C238%2C182%2C662%2C359%2C960%2C453%2C423%2C968%2C935%2C922%2C128%2C714%2C611%2C862%2C321%2C135%2C243%2C716%2C248%2C456%2C469%2C722%2C253%2C942%2C642%2C718%2C643%2C724%2C939%2C576%2C644%2C936%2C819%2C961%2C172%2C813%2C132%2C726%2C646%2C199%2C648%2C733%2C915%2C184%2C134%2C524%2C652%2C361%2C174%2C362%2C328%2C364%2C258%2C732%2C656%2C366%2C654%2C734%2C336%2C144%2C263%2C146%2C268%2C463%2C532%2C528%2C944%2C923%2C176%2C738%2C534%2C578%2C536%2C537%2C429%2C742%2C433%2C866%2C178%2C369%2C436%2C744%2C136%2C186%2C343%2C925%2C158%2C869%2C439%2C746%2C916%2C926%2C664%2C466%2C826%2C112%2C542%2C111%2C967%2C298%2C443%2C927%2C917%2C846%2C544%2C299%2C941%2C582%2C446%2C474%2C666%2C754%2C668%2C698%2C672&s=NGDPD&grp=0&a=&pr.x=45&pr.y=14|title=World Economic Outlook Database|date=17 April 2018|website=|publisher=[[International Monetary Fund]]}}</ref> and [[List of countries by GDP (PPP)|tenth-largest]] by [[purchasing power parity]].<ref name="data.worldbank.org">{{cite web |title=GDP, PPP (current international $) |url=http://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.PP.CD?order=wbapi_data_value_2014+wbapi_data_value+wbapi_data_value-last&sort=desc |publisher=The World Bank Group |accessdate=1 November 2015}}</ref> In terms of aggregate household wealth, it ranks fourth in the world.<ref>{{cite web |date=October 2010 |url=http://piketty.pse.ens.fr/fichiers/enseig/ecoineg/EcoIneg_fichiers/DaviesShorrocks2010(CSGlobalWealthReport).pdf |title=Global Wealth Report |publisher=Credit Suisse |accessdate=27 October 2014 |quote="In euro and USD terms, the total wealth of French households is very sizeable. Although it has just 1% of the world's adults, France ranks fourth among nations in aggregate household wealth – behind China and just ahead of Germany. Europe as a whole accounts for 35% of the individuals in the global top 1%, but France itself contributes a quarter of the European contingent. |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141109055804/http://piketty.pse.ens.fr/fichiers/enseig/ecoineg/EcoIneg_fichiers/DaviesShorrocks2010%28CSGlobalWealthReport%29.pdf |archivedate=9 November 2014}}</ref> Francio estas [[demokratio]], organizita kiel relative centrigita [[respubliko]] kun dukapa ekzekutivo. France performs well in [[International rankings of France|international rankings]] of [[Education Index|education]], [[Health care in France|health care]], [[List of countries by life expectancy|life expectancy]], and [[Human Development Index|human development]].<ref>{{cite web |url=http://www.who.int/whr/2000/media_centre/press_release/en/ |title=World Health Organization Assesses the World's Health Systems |publisher=World Health Organization |date=8 December 2010 |accessdate=16 July 2011}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.un.org/esa/population/publications/wpp2006/WPP2006_Highlights_rev.pdf |title=World Population Prospects – The 2006 Revision |accessdate=27 April 2010 |publisher=UN}}</ref> France is considered a [[great power]] in global affairs,<ref>Jack S. Levy, ''War in the Modern Great Power System, 1495–1975'', (2014) p. 29</ref> Kiel unu el la venkintoj de la [[Dua mondmilito]], Francio estas unu el la kvin konstantaj membroj de ĝia [[Konsilio de Sekureco de Unuiĝintaj Nacioj|Konsilio de Sekureco]]. La franca armeo disponas pri [[atombombo]]j. with [[United Nations Security Council veto power|the power to veto]] and an official [[List of states with nuclear weapons|nuclear-weapon state]]. It is a [[Big Four (European Union)|leading]] [[member state of the European Union]] and the [[Eurozone]],<ref name = superficy /> and a member of the [[G7|Group of 7]], [[NATO|North Atlantic Treaty Organization]] (NATO), [[Organisation for Economic Co-operation and Development]] (OECD), the [[World Trade Organization]] (WTO), and [[Organisation internationale de la Francophonie|La Francophonie]].
[[Ekonomio|Ekonomie]] estis tiu lando la kvina plej riĉa ŝtato de la tuta mondo en [[2004]]. Krome estas Francio unu el la fondintaj membroj de [[Eŭropa Unio]] en [[1957]], sed ankaŭ de la [[Unuiĝintaj Nacioj]] en [[1945]].
La nomo ''France'' devenas de la [[Frankoj]], [[Ĝermanoj|ĝermana tribo]] kiu okupadis la landon post la disfalo de la [[Romia Imperio]]. La regiono ĉirkaŭ [[Parizo]], nomita ''[[Pariza Regiono|Francilio]]'', estis la unua reĝa teritorio, de kie la [[Listo de francaj reĝoj|francaj reĝoj]] malrapide plivastigis sian potencon.
| |||