Francio: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Linio 233:
 
[[Dosiero:Ingres coronation charles vii.jpg|eta|maldekstre|La milita kaj morala helpo de [[Johana de Arko]] ebligis plirapidigi la finon de la [[Centjara milito]], ekzemple kun la liberigo de [[Orléans]].]]
La posteuloj de Karolo, la Karolidoj, regis la estontan francan teritorion ĝis [[987]], kiam la [[duko]] [[Hugo Kapeto]] estis kronita kiel la unua oficiala [[Listo de francaj reĝoj|reĝo de Francio]]. Tio signis komenciĝon de nova dinastio, nome la [[Kapetidoj]]. La Kapetidoj progrese pligrandigis la reĝan teritorion ekde la [[Pariza Regiono]], konstante kontraŭbatalante la ambiciojn de la plej potencaj feŭdaj landsinjorojlandsenjoroj, precipe la sinjorojsenjoroj de [[Anĵuo]]. Tiuj ĉi akiris vastan teritorion, kiu etendiĝis ekde [[Akvitanio]] ĝis [[Anglio]], kun reĝoj kiel [[Rikardo la 1-a (Anglio)|Rikardo la 1-a]]. Nur danke al la franca [[Batalo de Bouvines|venko de Bouvines]] en [[1214]] povis [[Filipo la 2-a (Francio)|Filipo la 2-a]] retrudi respektindan francan potencon.
 
Post paca kaj prospera [[13-a jarcento]], la rekta kapetida dinastio abrupte formortis, kiam la tri filoj de [[Filipo la 4-a (Francio)|Filipo la 4-a]] vice reĝis kaj mortis sen reĝidoj. La nova [[Valois|domo de Valois]], proksimaj parencaroj de la Kapetidoj, estis kontestita de la [[Listo de britaj reĝoj|angla reĝo]] [[Eduardo la 3-a (Anglio)|Eduardo la 3-a]], kiu estis la nepo de Filipo la 4-a per sia patrino [[Izabelo de Francio]]: tiu malkonsento kaŭzis la longedaŭran [[Centjara milito|Centjaran Militon]], kiu daŭris ekde [[1337]] ĝis [[1453]]. La fama junulino [[Johana de Arko]], post kiam ŝi laŭdire aŭdis misterajn voĉojn, kontaktis la feblan reĝon [[Karlo la 7-a (Francio)|Karlo la 7-a]] kaj sukcesis liberigi simbolegajn urbojn kiel [[Orléans]] aŭ [[Reims]]. Kvankam ŝi finfine brulisestis bruligita sur ŝtiparo en [[1431]], ŝia aventuro grande faciligis la finon de la milito en [[1453]].
 
La fino de la Centjara milito ne signifas malaperon de la grandaj feŭdaj sinjorojsenjoroj: la [[Burgonjo|dukoj de Burgonjo]], ekzemple [[Karlo la Brava]], defiadis la francan monarkion ĝis la fina venko de [[Ludoviko la 11-a (Francio)|Ludoviko la 11-a]] en [[1482]]. Same, la [[Bretonio|duklando de Bretonio]] estis nur komplete submetita je la fino de la [[15-a jarcento]].
 
[[Dosiero:Louis XIV of France.jpg|eta|[[Ludoviko la 14-a (Francio)|Ludoviko la 14-a]], la «reĝo-suno», estas ofte rigardata kiel la plej grava monarko de Francio.]]
Sekve, la [[16-a jarcento]] estis ĉefe markita de la nepacigebla rivaleco inter Francio kaj la [[Habsburgoj]], precipe inter [[Francisko la 1-a (Francio)|Francisko la 1-a]] kaj la vasta imperio de [[Karlo la 5-a (imperiestro de la Sankta Romia Imperio)|Karlo la 5-a]]. Iomete poste komenciĝis la [[francaj militoj pri religio]], pro la rapida disvolviĝo de [[protestantismo]] en suda Francio. La klimakso de tiuj militoj estis la [[amasmurdo de la Sankta Bartolomeo]], kiu okazis la [[25-a de aŭgusto|25-an de aŭgusto]] [[1572]], sendube perpro ordono de [[Katerino de Mediĉo]].
 
=== Moderna epoko ===