Ŭ: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto
movi parton de paragrafo de Ŭ al Mallonga U (cirila alfabeto)
Linio 19:
: ''ŭ'', ''ŭa'', ''ŭa‑ŭa'', ''ŭaks'', ''kŭaks'', ''[[ŭaŭ]]'', ''ŭato'', ''ŭono''/''ŭeno'', ''ŭoko'', ''ŭonbulismo''
 
=== Surogataj skribosistemoj ===
 
Kiel [[surogata skribosistemo]], eblas eviti la lunetan supersignon en situacioj kiam uzo de la normala litero ŭ teknike problemas. Tradicia helpa kodo en Esperanto estas la [[h‑sistemo]], en kiu la litero "ŭ" simple anstataŭiĝis per sensupersigna litero "u", kvankam en la 20‑a jarcento pli kaj pli uziĝis la [[x‑sistemo]], do reprezentigo de la litero per kombino "ŭ" (avantaĝa por aŭtomata anstataŭigo per la vera ĉapelita litero). Aliaj sistemoj malpli ofte uzatas: el ili menciindas la uzo de la kombinoj u˘ kaj u', aŭ anstataŭigo per alia, teknike en la konkreta situacio ebla, supersigno, do ú, ù, û, ũ, ů, ǔ aŭ ū{{md}}la lastaj kvar alternativoj tamen kutime ne pli facile tajpeblas ol la origina litero ŭ kaj tial malofte funkcius kiel elturniĝo.
== La belorusa lingvo ==
En la [[latina alfabeto]] de la [[belorusa lingvo]], ŭ korespondas al [[cirila alfabeto|cirila]] [[Ў]].
 
Unuafoje en la belorusa lingvo la litero ŭ aperis fine de la [[19‑a jarcento]]. Ĝi estis uzita en libro "Dudka Białaruskaja" (Belorusa ŝalmo) de Francisko Bahuŝeviĉ, publikigita en 1891. Antaŭ tio, la literon uzis Jano Ĉaĉot en broŝuro "Da milych mužyczkoú" (Al karaj kamparanoj), kaj Vincento Dunin-Marcinkjeviĉ. Tamen tiam ĝi aspektis kiel u kun dekstra korno: [[ú]].
 
Poste, fine de la 19‑a jarcento ĝis komence de la [[20‑a jarcento|20‑a]] el latina alfabeto la litero venis ankaŭ al la cirila alfabeto de la belorusa lingvo. Kiel de "u" oni formas "ŭ" – per aldono de la hoketo, same el "у" formiĝis "ў".
 
En septembro de [[2003]] en unu el plej antikvaj belorusaj urboj [[Polack]] estis instalita monumento honore al tiu ĉi unika litero.
 
== Aliaj lingvoj ==
Linio 33 ⟶ 26:
* [[bulgara lingvo]];
* [[kmera lingvo]];
* [[korea lingvo]] (en [[Transskribo de McCune-Reischauer]], por la vokalo "ㅡ" {{IFA|/ɯ/}})
* [[korea lingvo]];
* [[taĝika lingvo]]; (por la cirila litero [[Ӯ]])
* [[uzbekabelorusa lingvo]]. (por la cirila litero [[Ў]]);
* [[uzbeka lingvo]] (por la cirila litero [[Ў]]; nun literumita kiel ''Oʻ'' en la moderna latina uzbeka alfabeto)
 
EnLa belorusa lingvo estas kelkfoje skribata per la [[latina alfabeto]]; detiukaze oni uzas la [[belorusaliteron lingvo]]Ŭ, ŭ korespondas al la [[cirila alfabeto|cirila litero]] [[Ў]].
== Surogataj skribosistemoj ==
Kiel [[surogata skribosistemo]], eblas eviti la lunetan supersignon en situacioj kiam uzo de la normala litero ŭ teknike problemas. Tradicia helpa kodo en Esperanto estas la [[h‑sistemo]], en kiu la litero "ŭ" simple anstataŭiĝis per sensupersigna litero "u", kvankam en la 20‑a jarcento pli kaj pli uziĝis la [[x‑sistemo]], do reprezentigo de la litero per kombino "ŭ" (avantaĝa por aŭtomata anstataŭigo per la vera ĉapelita litero). Aliaj sistemoj malpli ofte uzatas: el ili menciindas la uzo de la kombinoj u˘ kaj u', aŭ anstataŭigo per alia, teknike en la konkreta situacio ebla, supersigno, do ú, ù, û, ũ, ů, ǔ aŭ ū{{md}}la lastaj kvar alternativoj tamen kutime ne pli facile tajpeblas ol la origina litero ŭ kaj tial malofte funkcius kiel elturniĝo.
 
== En komputiloj ==
Linio 44 ⟶ 37:
 
== Historio ==
La cirila litero ў estis proponita de Pjotr Aleksejeviĉ Bessonov ({{lang-ru|Пётр Алексеевич Бессонов}}) en 1870 por la [[belorusa lingvo]]. Poste, en 1887 en la [[Unua Libro]], [[L. L. Zamenhof]] enkondukis la latinan literon Ŭ, kune kun la aliaj literoj de la Esperanta alfabeto, ŝajne surbaze de la belorusa alfabeto.<ref>{{citaĵo el la reto | url= https://esperantoshqipria.weebly.com/uploads/1/8/8/6/18865724/elektitaj_artikoloj_el_bultenoj__81-108.pdf#page=72 | titolo = Influo de la Slavaj Lingvoj en Esperanto (Prelego en Karlovo) | persona nomo= Nikola | familia nomo=Uzunov | dato = 2010-06 | lingvo = eo}}</ref><ref>{{citaĵo el la reto | url = https://culture.pl/en/article/how-much-polish-is-there-in-esperanto | titolo = How much Polish is there in Esperanto | persona nomo = Mikołaj | familia nomo = Gliński | lingvo = en }}</ref>
 
== Eksteraj ligiloj ==