Demografio: Malsamoj inter versioj
| [nekontrolita versio] | [nekontrolita versio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Linio 39:
Britio havas serion de kvar naciaj kohortaj studoj, la tri unuaj interspacigitaj dek du jarojn: la Nacia Enketo de Sano kaj Disvolviĝo de 1946, la Nacia Infana Disvolva Studo de 1958, la Brita Studo pri Kohorto en 1970, kaj la Jarmila Kohorta Studo, komenciĝis multe pli lastatempe en 2000. Ĉi tiuj sekvis la vivon de specimenoj de homoj (tipe komenciĝantaj kun ĉirkaŭ 17.000 en ĉiu studo) dum multaj jaroj, kaj daŭre daŭras. Ĉar la specimenoj estis tiritaj laŭ nacie reprezenta maniero, oni povas konkludi el ĉi tiuj studoj pri la diferencoj inter kvar apartaj generacioj de britoj rilate al sia sano, edukado, sintenoj, infaneco kaj dungado.
== Oftaj kvotoj kaj procentoj ==
La kruda nasko-kvoto, la jara nombro de vivaj naskiĝoj po 1.000 homoj.
La ĝenerala fekundeca proporcio, la jara nombro de vivaj naskoj po 1.000 virinoj en plenaĝa aĝo (ofte konsiderataj de 15 ĝis 49-jaraj, sed foje de 15 ĝis 44).
La specifa aĝo de fekundecoj, la jara nombro de vivaj naskiĝoj po 1.000 virinoj en apartaj aĝoj (kutime aĝo 15-19, 20-24 ktp.)
La kruda mortokvanto, la jara nombro de mortoj po 1.000 homoj.
La infana mortoprocentaĵo, la jara nombro de mortoj de infanoj malpli ol 1-jaraj po 1.000 vivaj naskiĝoj.
La atendo de vivo (aŭ vivdaŭro), la nombro de jaroj, kiujn individuo en antaŭfiksita aĝo povus atendi vivi ĉe nunaj mortniveloj.
La totala fekundeca proporcio, la nombro de vivaj naskiĝoj po virino kompletiganta sian reproduktan vivon, se ŝia naskado en ĉiu aĝo reflektas aktualajn specifaĵojn pri fekundeco.
La anstataŭiga nivelo fekundeco devas havi la averaĝan nombron da infanoj, por anstataŭigi la loĝantaron por la sekva generacio. Ekzemple, la anstataŭa nivelo-fekundeco en Usono estas 2,11.
La malneta reprodukta indico, la nombro de filinoj naskitaj de virino kompletiganta sian reproduktan vivon laŭ aktualaj specifa fekundeco.
La neta reprodukta proporcio estas la atendata nombro de filinoj, per novnaskita prospera patrino, kiuj eble aŭ ne povas postvivi ĝis kaj tra la aĝoj de la naskado.
Stabila populacio, kiu havis konstantajn krudajn naskokvortojn kaj mortojn dum tiom longa periodo, ke la procento de homoj en ĉiu aĝoklaso restas konstanta, aŭ ekvivalente, la populacio-piramido havas senŝanĝan strukturon.
Stacia populacio, kiu estas samtempe stabila kaj senŝanĝa (la diferenco inter kruda naskokvoto kaj kruda morto-kvoto estas nulo).
Stabila populacio ne nepre restas fiksa grandeco. Ĝi povas esti ekspansiiĝanta aŭ malkreskanta.
Notu, ke la kruda mortokvanto kiel difinita pli supre kaj aplikita al tuta loĝantaro povas doni misan impreson. Ekzemple, la nombro de mortoj po 1,000 homoj povas esti pli alta por evoluintaj nacioj ol en malpli evoluintaj landoj, malgraŭ normoj pri sano pli bonaj en evoluintaj landoj. Ĉi tio estas ĉar evoluintaj landoj havas proporcie pli maljunajn homojn, kiuj pli probable mortos en donita jaro, tiel ke la totala mortoprocento povas esti pli alta eĉ se la mortokvanto je iu antaŭita aĝo estas pli malalta. Pli kompleta bildo pri morteco estas donita per vivtabelo, kiu resumas mortecon aparte en ĉiu aĝo. Viva tablo estas necesa por doni bonan estimon de vivdaŭro.
=== Baza ekvacio ===
Supozu, ke lando enhavas loĝantojn de Populacio tiutempe. Kio estas la grandeco de la loĝantaro tiutempe 1 +?
Populacio t + 1 = Populacio t + Natura Kreskiĝo t + Neta Migracio t
Natura pliiĝo de la tempo t ĝis t + 1:
Natura Kreskiĝo t = Naskiĝtago-Morto
Neta migrado de tempo t al t + 1:
Neta Migracio t = Enmigrantoj t − Elmigrantoj t
Ĉi tiu baza ekvacio povas ankaŭ esti aplikita al subpopulacioj. Ekzemple, la loĝantara grandeco de etnoj aŭ naciecoj en difinita socio aŭ lando estas submetita al la samaj fontoj de ŝanĝo. Tamen se temas pri etnoj, tamen "neta migrado" povus esti subdividita en fizika migrado kaj etna reidentigo (asimilado). Individuoj, kiuj ŝanĝas siajn etnajn proprajn etikedojn aŭ kies etna klasifiko laŭ registaraj statistikoj ŝanĝiĝas kun la tempo, povas esti pensitaj kiel migrantaj aŭ moviĝantaj de unu loĝantara subkategorio al alia.
Pli ĝenerale, dum la baza demografia ekvacio validas per difino, en la praktiko la registrado kaj kalkulado de eventoj (naskiĝoj, mortoj, enmigrado, elmigrado) kaj la enumerado de la totala loĝantara grandeco estas submetitaj al eraroj. Do necesas fari eraron por eraroj en la subaj statistikoj, kiam oni faras kontadon pri grandeco aŭ ŝanĝo de populacio.
La figuro en ĉi tiu sekcio montras la plej lastajn (2004) projekciojn de UN pri monda loĝantaro ĝis la jaro 2150 (ruĝa = alta, oranĝa = meza, verda = malalta). La "meza" projekcio de UN montras mondan loĝantaron atingante proksimuman ekvilibron je 9 miliardoj antaŭ 2075. Laborante sendepende, demografoj ĉe la Internacia Instituto por Aplikata Sistemo-Analizo en Aŭstrio atendas, ke monda loĝantaro pintos je 9 miliardoj antaŭ 2070. Tra la 21a jarcento, la averaĝa aĝo de la populacio verŝajne daŭre altiĝos.
=== Scienco pri loĝantaro ===
Populacioj povas ŝanĝiĝi per tri procezoj: fekundeco, morteco, kaj migrado. Fekundeco implikas la nombron de infanoj, kiujn virinoj havas kaj devas kontrasti kun fekundeco (eblo fari infanojn ). La morteco estas la studo de la kaŭzoj, konsekvencoj kaj mezurado de procezoj influantaj morton al membroj de la loĝantaro. Demografoj plej ofte studas mortecon uzante la Vivtabelon, statistikan aparaton kiu donas informojn pri la mortkondiĉoj (plej precipe la vivdaŭro) en la populacio
==Eksteraj ligiloj ==
| |||