Franca lingvo: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Kani (diskuto | kontribuoj) |
Kani (diskuto | kontribuoj) |
||
Linio 100:
===Ameriko===
[[File:Arret.jpg|thumb|upright|La [[Haltŝildo|"arrêt" ŝildoj]] (franca por "halto") estas uzataj en [[Kanado]] dum la anglalingva vorto ''stop,'' kiu estas ankaŭ valida franclingva vorto, estas uzata en Francio kaj en aliaj franc-parolantaj landoj kaj regionoj.]]
La franca estas la dua plej ofta lingvo en [[Kanado]], post la [[Angla lingvo|angla]], kaj ambaŭ estas oficialaj lingvoj je federacia nivelo. Ĝi estas la unua lingvo de 9.5 milionoj da personoj aŭ 29% kaj la dua lingvo por 2.07 milionoj aŭ 6% de la tuta loĝantaro de Kanado.<ref name="Qu'est-ce que la Francophonie">[http://www.axl.cefan.ulaval.ca/francophonie/francophonie.htm "Qu'est-ce que la Francophonie?".] Alirita la 16an de januaro 2020. </ref> La franca estas la nura oficiala lingvo en la provinco [[Kebekio]], estante gepatra lingvo de ĉirkaŭ 7 milionoj da personoj, aŭ preskaŭ 80% (Popolnombrado de 2006) de la provinco. Ĉirkaŭ 95% de la parolantaro de Kebekio parolas la francan ĉu kiel unua ĉu kiel dua lingvo, kaj por kelkaj kiel tria lingvo. Kebekio estas ankaŭ hejmo de la urbo [[Montrealo]], kiu estas la 4a plej granda franc-parolanta urbo en la mondo, laŭ nombro de parolantoj de unua lingvo.<ref>{{Cite web |url=http://www.touristmaker.com/blog/what-are-the-largest-french-speaking-cities-in-the-world/ |title=What are the largest French-speaking cities in the world? |website=Tourist Maker |language=en-US |access-date=2016-10-06}}</ref> [[Nov-Brunsviko]] kaj [[Manitobo]] estas la nuraj du oficiale dulingvaj provincoj, kvankam la plena dulingvismo estas aprobita nur en Nov-Brunsviko, kie ĉirkaŭ unu triono de la loĝantaro estas francparolanta. La franca estas ankaŭ oficiala lingvo de ĉiuj el la teritorioj ([[Nordokcidentaj Teritorioj]], [[Nunavuto]], kaj [[Jukonio]]). El tiuj tri, Jukonio havas plej francparolantoj, kio enhavas ĝuste sub 4% el la loĝantaro.<ref>{{cite web|url=http://www12.statcan.ca/english/census06/data/topics/RetrieveProductTable.cfm?ALEVEL=3&APATH=3&CATNO=&DETAIL=0&DIM=&DS=99&FL=0&FREE=0&GAL=0&GC=99&GK=NA&GRP=1&IPS=&METH=0&ORDER=1&PID=89201&PTYPE=88971&RL=0&S=1&ShowAll=No&StartRow=1&SUB=701&Temporal=2006&Theme=70&VID=0&VNAMEE=&VNAMEF=&GID=838089 |title=Detailed Mother Tongue (186), Knowledge of Official Languages (5), Age Groups (17A) and Sex (3) (2006 Census) |publisher=2.statcan.ca |date=7a de decembro, 2010 |accessdate=22a de februaro, 2011}}</ref> Krome, kvankam la franca ne estas oficiala lingvo en [[Ontario]], nome la leĝo ''Loi sur les services en français'' aŭ ''French Language Services Act'' sekurigas, ke la provincaj servoj estas disponeblaj en la franca lingvo. Tiu "Act" aplikiĝas al areoj de la provinco kie estas gravaj francparolantaj komunumoj, nome en Orienta kaj Norda Ontario. Aliloke, konsiderindaj franc-parolantaj minoritatoj troviĝas en suda Manitobo, [[Nov-Skotio]], [[Insulo de Princo Eduardo|Princo Eduardo]] kaj la Duoninsulo [[Port-au-Port]] en [[Novlando kaj Labradoro]], kie la unika [[Novlanda Franca]] dialekto estis historie parolata. Pli malgrandaj aroj da francparolantoj ekzistas en ĉiuj aliaj kanadaj provincoj. La urbo [[Otavo]], nome kanada ĉefurbo, estas fakte dulingva, kiel aliflanke de rivero el Kebekio, antaŭ grandurbo [[Gatineau]], kaj oni proponas registarajn servojn en franca same kiel en angla.
[[File:French in the United States.png|thumb|left|French language spread in the United States. Counties marked in lighter pink are those where 6–12% of the population speaks French at home; medium pink, 12–18%; darker pink, over 18%. [[French-based creole languages]] are not included.]] According to the United States Census Bureau (2011), French is the fourth<ref>{{cite web|url=https://www.census.gov/prod/2013pubs/acs-22.pdf|title=Language Use in the United States: 2011, American Community Survey Reports, Camille Ryan, Issued August 2013|publisher=|access-date=18 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20160205101044/http://www.census.gov/prod/2013pubs/acs-22.pdf|archive-date=5 February 2016|url-status=dead|df=dmy-all}}</ref> most-spoken language in the United States after [[English language|English]], [[Spanish language|Spanish]], and [[Chinese language|Chinese]], when all forms of French are considered together and all dialects of Chinese are similarly combined. French remains the second most-spoken language in the states of [[Louisiana]], [[Maine]], [[Vermont]] and [[New Hampshire]]. Louisiana is home to many distinct dialects, collectively known as [[Louisiana French]]. According to the 2000 United States Census, there are over 194,000 people in Louisiana who speak French at home, the most of any state if [[Louisiana Creole French|Creole French]] is excluded.<ref name="factfinder.census.gov">[http://factfinder.census.gov/servlet/QTTable?_bm=y&-geo_id=D&-qr_name=DEC_2000_SF3_U_QTP16&-ds_name=D&-_lang=en U.S. Census Bureau, Census 2000 Summary File 3] – Language Spoken at Home: 2000.</ref> [[New England French]], essentially a variant of [[Canadian French]], is spoken in parts of [[New England]]. [[Missouri French]] was historically spoken in [[Missouri]] and [[Illinois]] (formerly known as [[Upper Louisiana]]), but is nearly extinct today.<ref>{{cite book |title=Status and Function of Languages and Language Varieties |last= Ammon|first= Ulrich|authorlink= |author2=International Sociological Association|year= 1989|publisher= Walter de Gruyter|location= |isbn= 978-0-89925-356-5|pages= 306–08|url= https://books.google.com/?id=geh261xgI8sC&printsec=frontcover|accessdate=14 November 2011}}</ref> French also survived in isolated pockets along the [[Gulf Coast]] of what was previously French [[Lower Louisiana]], such as [[Mon Louis Island]], Alabama and [[DeLisle, Mississippi]] (the latter only being discovered by linguists in the 1990s) but these varieties are severely endangered or presumed extinct.
| |||