8-a de februaro: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto
→‎Eventoj: Batalo de Singapuro komencita
Linio 14:
* [[1622]]: [[Jakobo la 1-a (Anglio)|Jakobo la 1-a]] malfondis la anglan [[parlamento]]n
* [[1649]]: Ribelo de [[Bohdan Ĥmelnickij|Ĥmelnickij]]: batalo de [[Mazir]] komenciĝis - la duan tagon [[Respubliko de Ambaŭ Nacioj|litova]] armeo supervenkis la [[kozakoj|kozakan]]
* [[1672]]: '''[[Isaac Newton]] raportis pri sia [[teorio]] pri la naturo de la [[lumo]] kaj [[koloro]]'''
* [[1676]]: [[Fjodor Aleksejeviĉ]] iĝis caro de Rusio
* [[1693]]: La dua, post [[Universitato Harvard]], usona altlernejo '''[[La Kolegio de Vilhelmo kaj Maria]] fondiĝis en [[subŝtato]] [[Virginio (ŝtato)|Virginio]]'''
* [[1807]]: [[Milito de la Kvara Koalicio]]: [[Napoleono Bonaparte]] venkis rusan armeon de generalo [[Levin August von Bennigsen]] en la '''dutaga sanga [[batalo de Eylau]]''' (nuna [[Bagrationovsk]])
* [[1813]]: [[Napoleonaj militoj]]: rusa armeo konkeris [[Varsovio]]n
* [[1815]]: '''[[Viena kongreso]]: oni voĉdonis deklaron pri ĉesigo de [[sklavkomerco]]'''
Linio 25:
* [[1867]]: [[Aŭstra-hungara interkonsento]] inter [[aŭstroj]] kaj [[hungaroj]]: [[Habsburga monarkio]] '''[[Aŭstrio-Hungario]] fondiĝis'''
* [[1887]]: Franca astronomo [[Auguste Charlois]] malkovris asteroidon [[283 Emma|Emma]]
* [[1904]]: '''[[Rusa-japana milito]] komenciĝis''' - [[japanoj]] komencis [[torpedo|torpedan]] atakon kontraŭ la [[haveno]] [[Luŝun|Port Arthur]]
* [[1906]]: [[Sidney Sonnino]] iĝis ĉefministro de Italio
* [[1915]]: Premiero de la usona kontroversia filmo [[The Birth of a Nation|''La nasko de nacio'']] reĝisorita de [[David Wark Griffith]]
* [[1916]]: En [[Zuriko]] grupo da [[poeto]]j anoncis aperon de la nova arta tendenco - [[dadaismo]]
* [[1918]]: '''[[Ŝtata Universitato de Tbiliso]] fondiĝis''' - unua en [[Kaŭkazio]]
* [[Unua mondmilito]]:
** [[1918]]: [[Ukrainio|Ukraina]]-bolŝevika [[milito]]: [[Bolŝevikoj|bolŝevika]] armeo konkeris [[Kievo]]n
* [[1919]]: Pioniro de [[aviado]] '''[[Henri Farman]], kune kun sia frato, fondis la unuan [[fluglinio]]n en la mondo, kiu poste fariĝos [[Air France]]'''
* [[1920]]: [[Tirano]] iĝis ĉefurbo de [[Albanio]]
* [[1920]]: Polaj soldatoj eniris al [[Kartuzy]], alligante la urbon al la [[Dua Pola Respubliko]]
* [[1922]]: [[Vaŝingtono]]: en [[Blanka Domo (Vaŝingtono)|Blanka Domo]] oni instalis unuan [[radiofonio|radioricevilon]]
* [[1923]]: RuaRusa [[arkimandrito]] Smaragd (Łatyszenko) faris sukcesan [[atenco]]n kontraŭ [[ortodoksismo|ortodoksa]] [[metropolito]] de [[Varsovio]] kaj la tuta Pollando Jerzy (Jaroszewski), adepto de [[aŭtokefalio]], "pro cedemo al [[Dua Pola Respubliko|Pollando]]"
* [[1927]]: La unuaUnua [[Atlantika Oceano|transatlantika]] [[televido|televida]] elsendo okazis inter Vaŝingtono kaj Novjorko
* [[1932]]: Oni [[patento|patentis]] polan [[pistolo]]n ''Vis''
* [[Dua mondmilito]] en [[Pollando]] kaj la mondo:
** [[1940]]: '''[[Intelligenzaktion|Intelektul-kampanjo]]: post internaciaj protestoj [[germanoj]] liberigis 101 polajn [[profesoro]]jn, kiuj trapasis 40-an jaron de vivo''' - embuske arestitaj en [[Krakovo]] dum [[lekcio]] pri la germana rilato al [[scienco]], kaj malliberigitaj en koncentrejo [[Sachsenhausen]]; '''germana policestro en [[Lodzo]] ordonis krei [[Lodza geto|geton por judoj]], tute izolitan de la urbo, al kiu estis alveturigataj judoj de [[Ĉeĥoslovakio]] kaj [[Okcidenta Eŭropo]]''', la unuan [[geto]]n por 160 mil judoj, kreitan en teritorioj enkorpigitaj al Nazia Germanio - trapasis ĝin 200 000 judoj, travivis 5-7 mil (la unua geto en [[Ĉefgubernio|Ĝenerala Gubernio]] estis kreita en [[Piotrków Trybunalski]] jam en oktobro 1939); [[Varsovio]]: diplomita kolonelo [[Stefan Rowecki]] skribis en armea raporto pri situacio de poloj sub la [[Orientaj Limregionoj|soveta okupacio]], citante onidiron, konatan en [[Bresto]], de [[kamparano]] de [[Polesio]], ke ''pola registaro dum 20 jaroj ne povis fari el ni polojn, sed [[bolŝeviko]]j sukcesis pri tio dum tri monatoj''
** [[Nov-Jorkio]]: [[guberniestro]] Herbert Lehman proklamis Tagon de Pollando en la tuta [[subŝtato]], celebrotan la 11-an de februaro; [[Londono]]: [[Ĉambro de komunuloj]] voĉdonis 100 mil da [[brita pundo|britaj pundoj]] kiel helpon al polaj [[rifuĝinto]]j al [[Neŭtraleco (internaciaj rilatoj)|neŭtraj ŝtatoj]], kiuj trapasis terurajn travivaĵojn; [[Parizo]]: "Głos Polski" (Voĉo de Polando) publikigis deklaron, subskribitan de "frontaj reprezentantoj de la franca intelekta elito" pro senprecedenca barbareco de germanaj regopovoj kaj armeo en enkorpigitaj okcientaj provincoj de Pollando alligitaj al [[Nazia Germanio]], kiun interalie subskribis Georges Duhamel, [[Jules Romains]], [[Paul Valéry]]; '''[[Manchester]]: "Manchester Guardian" skribis pri germana [[teroro]] en Pollando, kie verŝajne nombro de pafmortigitoj proksimiĝas al 20 000 [[viktimo]]j''', ke [[deportado]]j ankaŭ kaŭzas grandan mortecon pro malvarmo kaj [[malsatego]]; [[Budapeŝto]]: "[[Wieści Polskie]]" informis, ke kardinalo Alfred Baudrillart, membro de [[Franca Akademio]] eldonis libron "Pourquoi la France aime ei aide la Pologne" (Kial [[Francio]] amas kaj helpas Pollandon); [[Kairo]]: francaj-britaj interparoloj de la generaloj [[Maxime Weygand]] kaj [[Archibald Wavell]]
** [[1941]]: [[Ordnungspolizei|Germana polico]] arestis en [[Ĉefgubernio|Ĝenerala Gubernio]] kelkcent [[judoj]]n pro neleĝa [[komerco]]
** [[Bukareŝto]]: malgraŭ protestoj de brita parlamentano kaj diplomatiejo de [[Ĉilio]] (reprezentanta polajn aferojn en [[Rumanio]]) '''rumanaj regopovoj transdonis al la germanaj preskaŭ 2000 internigitajn polajn [[soldato]]jn''', en tio 11 [[generalo]]jn kaj ĉirkaŭ 1000 [[oficiro]]jn, kiuj trafas al [[militkaptito|militkaptitejomilitprizono]] en [[Dorsten]]; [[Britio]] decidis doni militaran helpon al [[Grekio]]; al [[Tripolo]] alvenis la unua germana [[konvojo]] de [[Napolo]]
** [[1942]]: '''Germana polico forveturigis de malliberejo [[Pawiak]] en [[Varsovio]] 62 virojn al [[koncentrejo]] [[Aŭŝvico]] kaj de [[distrikto Lubartowski]] sendis al koncentrejo [[Majdanek]] 49 [[agrikulturisto]]jn''' pro ne ĝustatempa kontingenta livero de [[agrikulturo|agrikulturaĵoj]]
** [[Nazia Germanio]]: [[Albert Speer]] iĝis ministro pri [[armilo|armado]] kaj [[municio]]; [[Malajoj|Malaja]] Fronto: unuoj de [[japanoj|japana]] 25-a armeoArmeo alteriĝis al la insulo [[Singapuro]] - '''[[Batalo de Singapuro]] komencita'''; Indonezia Fronto: sur [[Sulaveso]] alteriĝis apud [[Makassar]] japana grupiĝo
** [[1943]]: [[Orienta Fronto (Dua mondmilito)|Orienta Fronto]]: trupoj de [[Voroneĵ|Voroneĵa]] Fronto liberigis [[Kursk]]; Birma Fronto: barata 77-a Infanteria [[Bataliono]] komencis [[gerilo|gerilan]] aagadonagadon malfronte de japana armeo; [[Francio]]: [[registaro de Vichy]] ordonis "funebran minuton da silento" post detruo de la germana 6-a germana armeoArmeo apud [[Stalingrad]]
** [[1944]]: [[Varsovio]]: '''germana polico arestis 17 [[knabino]]jn pro partopreno en sekreta [[lernejo|instruado]]'''; soldatoj de [[Pola Enlanda Armeo]] forprenis de riparejo germanan kirasitan [[aŭtomobilo]]n, kiun kaŝis en privata [[garaĝo]]; [[Busko-Zdrój|Busko]]: taĉmento de Jan Sowa frakasis [[komunumo|komunuman]] arestejon liberigante membrojn de [[Pola Partizana Ŝtato|Pola Subtera Ŝtato]]
** [[1945]]: Soldatoj de la 1-a Ukraina Fronto komencis en [[Malsupra Silezio]] operacon kontraŭ [[Wehrmacht]], atakante de maldekstraborda flanko de [[Odro]]; en la tagoj 8-9-a de februaro '''taĉmento de [[Ukraina Ribela Armeo]] [[murdo|murdis]] ne malpli ol 56 polojn''' en [[vilaĝo]]j Hleszczawa kaj Stadnica (nun en [[Ternopila provinco]])
** Malliberigita en [[naziaj koncentrejoj|germana koncentrejo]] sur la insulo [[Usedom|Uznam]], '''[[Ĉasaviadilo|ĉasaviadila]] piloto [[Mihail Devjatajev]] fuĝis de militista bazo en [[Peenemünde]] pere de [[bombaviadilo]] kun grupo de 10 personoj'''; [[Okcidenta Fronto (Dua Mondmilito)|Okcidenta Fronto]]: en [[Alzaco]] franca 1-a armeoArmeo maldekstraborde de [[Rejno]] limigis germanan posedaĵon al 4 vilaĝoj; [[Sovetunio]]: rekonstruo de Stalingrada Fabriko de [[Traktoro]]j finiĝis; [[Paragvajo]] deklaris militon al la [[Akso Berlino-Romo-Tokio]]
* [[1947]]: En [[Berlino]] pereis en [[incendio]] pli ol 100 partoprenantoj de la [[masko]]-[[balo]]
* [[1949]]: [[Stalinismo]]: hungara kardinalo [[József Mindszenty]] en montra proceso estis kondamnita de komunistoj je [[ĝismorta prizonomalliberigo]]
* [[1950]]: [[Malvarma milito]]: '''[[Ministerium für Staatssicherheit|Oficejo por nacia sekureco]] ''Stasi'' fondiĝis en [[Germana Demokratia Respubliko]]'''
* [[1951]]: [[Stalinismo]]: '''en [[Varsovio|Varsovia]] malliberejo de komunista Ministerio pri Publika Sekureco estis [[ekzekuto|ekzekutita]] majoro [[Zygmunt Szendzielarz]]''', unu el la plej eminentaj [[oficiro]]j de Pola [[militisto|Militistaro]] kaj [[Pola Enlanda Armeo]], dufoja kavaliro de la Milita Ordeno ''[[Virtuti Militari]]'' (mortkondamnita fare de stalinista [[krimo|krimulo]] [[Mieczysław Widaj]])
* [[1953]]: Rezolucion de la Asocio de [[pola literaturo|Polaj Literaturistoj]] subskribis 53 ties membroj el [[Krakovo]] (i.a. [[Sławomir Mrożek]] kaj [[Wisława Szymborska]]) kun aprobo de [[stalinismo|stalinismaj]] regopovoj, kiuj dum falsigita [[Granda Purigo|montra proceso]] mortkondamnis pastrojn kaj laikojn pro ŝajnigita [[spionado]] favore al Usono