Sufiksoj en Esperanto: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e Roboto: Automata tekst-anstataŭigo: (-http://bertilow.com +https://bertilow.com)
Neniu resumo de redakto
Linio 1:
{{Sufiksoj en Esperanto}}
'''Sufikso''' (de la [[latina]] vorto ''suffixum'', la neŭtra formo de pasinteca pasiva participo pri la verbo ''suffigere'') estas [[afikso]], kiu estas postmetita al alia [[morfemo]], kreante novan signifon. Analogie al tiu signifo iuj esperantistoj proponas la priskriban terminan alternativon '''postafikso''', kiu tamen ĝis nun ne kutimiĝis en la faka literaturo.
 
En [[Esperanto]] plejofte ĝin sekvas gramatika markilo (''a'', ''oj'', ''us'' k. a.): ''[[:wikt:kateto|kateto]]'', ''[[:wikt:kateta|kateta]]''.
Linio 13:
* ''[[:wikt:belo|Belo]]'' estas abstrakto belo; ''[[:wikt:beleco|beleco]]'' estas belo eco: kvalito belo; ''[[:wikt:belaĵo|belaĵo]]'' estas belo aĵo: konkreto belo; ''[[:wikt:belulo|belulo]]'' estas belo ulo: persono belo;
 
* ''[[:wikt:konstruo|Konstruo]]'' estas ago aŭ rezulto; ''[[:wikt:konstruaĵo|konstruaĵo]]'' estas nepre konkreto (rezulto de) konstruo; ''[[:wikt:konstruado|konstruado]]'' estas nepre ago konstruo.
 
'''Ado''' servas krome por anstataŭi ĉe pluformado de neverbradikaj verboj la elfalintan i-finaĵon:
Linio 25:
* ''[[:wikt:infano|Infano]]'' estas konkreto (persono); ''[[:wikt:infaneco|infaneco]]'' estas infano eco, infano kiel kvalito (stato); ''[[:wikt:infanaĵo|infanaĵo]]'' estas konkreto rilata al infano.
 
* ''[[:wikt:pafo|Pafo]]'' estas ago; ''[[:wikt:pafado|pafado]]'' estas ago ripetata.
 
* ''[[:wikt:iro|Iro]]'' estas ago; ''[[:wikt:irado|irado]]'' estas ago daŭra.|[[Kálmán Kalocsay]]|[[Enciklopedio de Esperanto]]}}
 
== Neoficialaj sufiksoj ==
La listo de la '''neoficialaj sufiksoj''' troviĝas en la [[Plena Manlibro de Esperanta Gramatiko]]<ref>Vidu la liston de la neoficialaj sufiksoj en la [[PMEG]] de [[Bertilo Wennergren]][https://bertilow.com/pmeg/vortfarado/neoficialaj_afiksoj/sufiksoj/index.html]</ref> .
 
El la diversaj sufiksoj aplikitaj en la teknika lingvo tri havas ŝancojn eniri la komunan lingvon: '''-oza''', signifanta materian multhavecon por anstataŭi la pezajn -plena, -riĉa; '''-iva''', signifanta kapablon, do estanta la aktiva paralelo de l' pasiva ebla (voliva: volkapabla; elvokiva: elvokkapabla); '''-izi''', en la Veraxa senco: apliki ion al io science aŭ metie, apliki metodon de eltrovinto (ŝtonigi vojon, salizi koloidsolvaĵon, pasteŭrizi lakton, faradizi nervon). Pli kaj pli ĝeneraliĝas la sufikso '''-io''' por landnomoj (Germanio) kaj scienco anatomo-anatomio. KALOCSAY.
Linio 51:
 
==== -ĉj, -nj ====
La signifo kaj uzado de "-ĉj" kaj "-nj" estas por sufikso kiu karesformigas virajn kaj inajn nomojn, respektive. '''-ĉj-''' kaj '''-nj-''' estas la solaj sufiksoj kiuj komenciĝas per konsonanto, kaj ankaŭ la solaj kiuj povas ''ŝanĝi'' la radikvortojn al kiuj ili estas algluataj. Por adapti ilin pli al Esperanta fonetiko, kelkaj (i.a.interalie la duopo [[UEAKálmán Kalocsay|Kalocsay]]-[[Gaston enWaringhien|Waringhien]] siaen [[Plena Analiza Gramatiko]]) estas proponintaj ŝanĝi ilin al '''-uĉj-''' kaj '''-inj-'''. Similaĵoj de "-ĉj" en aliaj lingvoj estas: -lein [-lajn], -erl, -i, -chen [-ĥjen] (germana); -tje (nederlanda); -inho [inju] (portugala); -ito (hispana).
 
==== -eg ====
La signifo kaj uzado de "-eg" estas por pligrandigo aŭ pliintensigo. La similaĵoj de "-eg" en aliaj lingvoj estas: ''' kjempe- (norvega); -ão, -ona (portugala lingvo); -an-, -on- (hispana);-on- (itala: libro 'libro' — librone 'librego').'''
 
==== -end ====
Linio 60:
 
== Referencoj ==
{{referencojReferencoj}}
 
== Vidu ankaŭ ==