Ekzonimo kaj endonimo: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Uzado
Linio 11:
 
== Uzado ==
Dum la 20-a jarcento la uzo de eksonimo ofte fariĝis polemika. Grupoj ofte preferis ke eksteruloj evitas eksonimojn kie oni ekuzis ilin en [[pejorativo|malŝata]]<nowiki/>ta maniero. Ekzemplo: [[ciganoj]] ofte preferas la terminon ''romani'' al la eksonimo c''igana lingvo'' (de [[Egiptio]]) kaj ''roma'' ([[romao]]) al la franca termino bohémien, bohème (de [[Bohemio]]).
 
Homoj ankaŭ povas eviti eksonimon por kialoj de historia sentemo, kiel en la kazo de germanaj nomoj por polaj kaj ĉeĥaj lokoj, ekz. Danzig/[[Gdańsk]] kaj Karlsbad/[[Karlovy Vary]]) kaj rusaj nomoj por ne-rusaj lokoj kiuj estis poste renomitaj (ekz. [[Kievo|Kiev]]/Kyiv). [Citaĵo?].
Linio 20:
 
Foje la registaro de iuj landaj provas aprobigi la uzon de endonimoj anstataŭ tradiciaj eksonimoj ekster la propra lando:
 
* En 1782 [[Ramo la 1-a de Siamo|King Yotfa Chulalok]] de la iama Reĝlando Rattanakosin translokigis la registaran sidejon de la distrikto Bangkok Yai ([[Taja lingvo|taje]]: บางกอกใหญ่, al la distrikto Phra Nakhon. En 1972 la taja registaro kombinis Bangkok Yai kaj Phra Nakhon, formante la novan ĉefurbon, ''Krungthep Mahanakhon''. Tamen, ekstere de Tajlando, la ĉefurbo retenis la malnovan nomon kaj estas ankoraŭ nomata [[Bankoko]].
* En 1935 [[Reza Ŝaho Pahlavi]] petis ke fremdaj nacioj uzu la nomon "[[Irano|Irano"]] prefere ol Persio en oficialaj kontaktoj. La nomo de la lando interne estis [[Nomo de Irano|Irano]] depost la periodo de la [[Sasanida Imperio]] (224–651), dum la nomo Persia devenas de la [[Greka lingvo|greka]] ''{{Lang|el-latn|Persis}}'' (''{{Lang|el|Περσίς}}''), kiu referas al ununura provinco kiu estas oficiale konata sub la nomo [[Provinco Farso]].
* En 1949 la registaro de [[Tajlando|Siamo]] ŝanĝis la nomon al [[Tajlando]], kvankam la adjektivo de la eksa nomo en la angla (''Siamese'') estis retenita kiel la nomo por ''siama''[[Siamese batalada fiŝo|fiŝo]], [[Siama kato|''siama'' kato]] kaj [[Siamaj dunaskitoj|''siamaj'' dunaskitoj]].
* En 1972 la registaro de [[Cejlono]] (de la vorto ''Ceylon'' kiu estas la angligita formo de la portugala ''{{Lang|pt|Ceilão}}'') ŝanĝis la nomon al [[Srilanko]], kvankam la nomo Cejlono estis retenita kiel la nomo por [[Ceylon teo|tiu tipo de teo]] (cejlona teo).
* En 1985 la registaro de ''Côte d'Ivoire'' petis ke oni uzu la francan landnomon en ĉiuj lingvoj anstataŭ eksonimoj kiel ''Ebura Marbordo'', tiel ke ''Côte d'Ivoire'' estas nun la oficiala nomo de tiu lando ĉe la [[Unuiĝintaj Nacioj]] kaj la [[Internacia Olimpika Komitato]]. En plej ne-franclingvaj landoj, tamen, la franca versio ne multe estas adoptita, ekzemple, en la germana la lando restas konata kiel ''Elfenbeinküste aŭ'' en Esperanto kiel ''[[Ebur-Bordo]].'' La post-sendependeca registaro konsideris la tradukojn de la landnomo en aliajn lingvojn ĉiam pli ĝena ĉiufoje kiam ĝiaj internaciaj traktatoj etendiĝis preter franclingvio. Tial, en aprilo 1986, la registaro deklaris, ke Ebur-Bordo (aŭ, pli plene, Republiko de Ebur-Bordo estus ĝia formala nomo por la celoj de la diplomatia protokolo, kaj depost tiam oficiale rifuzas rekoni aŭ akcepti ajnan tradukon de la franca nomo al alia lingvo en siaj internaciaj traktatoj.
* En 1989 la registaro de [[Birmo]] petis ke la anglalingva nomo de la lando estu nomata [[Birmo|Mjanmaro]], kun ''mjanma'' kiel la adjektivo de la lando kaj ''Bamar'' kiel la nomo de la loĝantoj (vidas [[Nomoj de Birmo/Mjanmao|Nomojn de Birmo]]).
* La Registaro de Barato oficiale ŝanĝis la anglan nomon de Bombay al [[Mumbajo|Mumbai]] en novembro 1995, sekvante tendencon renomi urbojn kaj (sub)ŝtatojn en [[Barato]] kiu okazis ekde la sendependeco.
* La ukrajna registaro daŭre inistas ke la ĉefurbo de [[Ukrainio]] estu literumita ''Kyiv'' en la angla, ĉar la tradicia (angladevena) eksonimo [[Kievo]] estis derivita de la rusa nomo Kiyev (''{{Lang|ru|Киев}}'').
* La [[belorusa]] registaro argumentas ke la endonimo[[Belorusio]] devus esti uzita en ĉiuj lingvoj. La rezulto estis sufiĉe sukcesa en Esperanto kaj la angla, kie la eksa eksonimo ''Byelorussia''/''Belorussia'', ankoraŭ estas uzata por referenci al la [[Belorusa Soveta Socialisma Respubliko|sovetia Respubliko]], preskaŭ ne plu estas uzata. En aliaj lingvoj eksonimoj kiel la dana [[:da:Hviderusland|Hviderusland]], la nederlanda [[:nl:Wit-Rusland|Wit-Rusland]], estona [[:et:Valgevene|Valgevene]], la [[feroa]] [[:fo:Hvítarussland|Hvítarussland]], la finna [[:fi:Valko-Venäjä|Valko-Venäjä]], la germana [[:de:Weißrussland|Weißrussland]], la greka Lefkorosía ([[:el:Λευκορωσία|Λευκορωσία]]), la hungara [[:hu:Fehéroroszország|Fehéroroszország]], la islanda [[:fo:Hvítarussland|Hvíta-Rússland]], la sveda [[:sv:Vitryssland|Vitryssland]], la turka [[:tr:Beyaz Rusya|Beyaz Rusya]], la ĉina [[:zh:白俄罗斯|白俄罗斯]], la araba [[:ar:روسيا البيضاء|روسيا البيضاء]] (ĉiuj laŭvorte 'Blanka Rusio') aŭ la franca [[:fr:Biélorussie|Biélorussie]], la itala [[:it:Bielorussia|Bielorussia]], la portugala [[:it:Bielorussia|Bielorrússia]], la hispana [[:es:Bielorrusia|Bielorrusia]] kaj la serba ''Belorusija'' ([[:sr:Белорусија|Белорусија]]) estas ankoraŭ multe pli oftaj ol Belorusio.
* La registaro de [[Kartvelio]] faris klopodojn por rebapti la landon de la rus-derivita eksonimo ''Gruzia'' en fremdaj lingvoj al Kartvelio. Plej multaj landoj adoptis ĉi tiun ŝanĝon, krom [[Litovio]], kiu transprenis ''Sakartvelas'' (litova versio de la endonima landnomo). Responde, Kartvelio ŝanĝis la kartvelan nomon de Litovio de la rusdevenan ''Litva'' al la endonimo ''Lietuva''. Ukrainaj politikistoj ankaŭ proponis ŝanĝi la nomon de Kartvelio al ''Sakartvelo''.
* En 2006 la sudkorea registaro oficiale ŝanĝis la ĉinan nomon de ties ĉefurbo [[Seulo|Seoul]], de la eksonimo {{Lang|zh-latn|Hancheng}} (漢城/汉城) al {{Lang|zh-latn|Shou'er}} (首爾/首尔). Ĉi tiu ''Krungthep MahanakhonKrungthep Mahanakhon''uzo nun estas oficialigita ene de la [[Ĉinio|Popola Respubliko de Ĉinio]].
 
== Eksonimoj kiel pejorativoj ==
La klasika ekzemplo estas la slava termino por la germanoj, ''Nemtsi'', eble derivanta de pluralo de ''nemy'' ("surda") kiun slavaj loĝantaroj referencis al siaj ĝermanaj najbaroj kiel "surduloj" ĉar ilia lingvo estis nekomprenebla
 
Antaŭ du mil jaroj, la grekoj pensis ke ĉiuj ne-grekoj estis ne-kulturitaj kaj sekve nomis ilin "[[barbaroj]]," kiu poste [[berbera (nomo)|naskigis]] la eksonimon "[[berberoj]]".
 
En la eŭska, la termino ''erdara/erdera'' estas uzata por parolantoj de ajna lingvo malsama de la eŭska.
 
*