Efezo: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e Osteologia movis paĝon Efeso al Efezo anstataŭigante alidirektilon: Laŭ pli ofta uzo kaj laŭ Zamenhofaj transskribprincipoj: vd NPIV http://vortaro.net/#Efezo , Diskuto:Efeso |
Neniu resumo de redakto |
||
Linio 1:
{{Informkesto urbo
}}
[[Dosiero:Ac artemisephesus.jpg|thumb]]
[[Dosiero:Efez, ulica Portowa - 24 wrzesnia 2011 r. SDC11959.jpg|eta|160px]]
[[Dosiero:Efez, Nike - 24 września 2011 r.SDC11918.jpg|eta|160px]]
'''
==Historio==
=== Neolitiko ===
Sed spite de tia grandeco, riĉeco kaj famo, la ora epoko de Efeso venis ''antaŭ'' la imperio: en la [[2-a jarcento a.K.]], Efeso estis unu el la ĉefaj kaj plej riĉaj havenoj de la [[Mediteraneo]] kaj havis 300 mil loĝantojn.▼
=== Bronza epoko ===
En -334, [[Aleksandro la Granda]] kaptis la urbon. En -133, Efeso falis sub la regon de la romia imperio.▼
▲
=== Greka enmigrado ===
De -100 ĝis 100, Efeso estis la centro de komerco por sklavoj en Mediteraneo.▼
En 334 a.K., [[Aleksandro la Granda]] kaptis la urbon.
=== Romio ===
▲Efeso estis fondita en la [[10-a jarcento a.K.]]—de [[amazonoj]] laŭ legendo—kaj fariĝis unu el al ĉefaj urboj de [[Ionio]]. La loĝantaro venis plejparte el [[Ateno]].
▲En
▲
==Priskribo==▼
Efezo estis la plej granda urbo de la [[romia imperio|romia]] provinco de [[Asia]]. Ĝi estis la ĉefurbo de la provinco kaj la centro de la kulto de la [[virga diino]] [[Artemisa]], kie staris la plej granda el ŝiaj temploj, la [[Templo de Artemisa]], unu el la [[sep mirindaĵoj de la antikva mondo]]. Efezo havis la plej grandan teatron de la imperio, kun 50 mil sidlokoj. [[Sankta Paŭlo]] predikis en la urbo tri jarojn ([[65]]-[[68]]) kaj [[Sankta Johano]], laŭ tradicio, tie verkis sian [[evangelio]]n (ĉ. [[90]]).
=== Bizanca imperio kaj turkoj ===
Ankaŭ staranta sur monto apud Efeso estas la domo de [[Sankta Maria]], loko de pilgrimado por [[kristanoj]] kaj [[muzulmanoj]] kaj de solenaĵoj je la [[15-a de aŭgusto]]. Laŭ tradicio, post la krucumado de [[Jesuo Kristo]], Sankta Johano portis Marian kun si al Efeso.▼
Efezo restis grava en la [[Bizanca imperio]] — la dua plej grava, post la imperia ĉefurbo [[Konstantinopolo]].
En [[614]], granda [[tertremo]] parte detruis la urbon. Araboj plurfoje forrabis la urbon dum la 7-a jarcento, sub la [[kalifo]] [[Mu'aŭija ibn Abi Sufjan]].
La urbo malgraviĝis, pro la [[silto]]pleniĝo de haveno per la rivero. (Hodiaŭ, la ekshaveno kuŝas 5 kilometrojn for de la marbordo.) La perdo de la haveno malaperigis la komercon tra la [[Egea Maro]]. Pro la jarcentoj da ŝlimo el la Cayster, en la tempo de la [[bizanca imperio]], granda, malaria marĉo kreskis inter Efezo kaj la maro. La konkuro de [[Konstantinopolo]] ekde la [[4-a jarcento]] verŝajne ne helpis. Efezo estis mortigita de ŝlimo, malario, kaj [[kristanismo]].
La [[selĝukoj]] konkeris Efezon en 1090, kiam ĝi estis nur malgranda vilaĝo. La Bizanca Imperio rekonkeris ĝin en 1097.
Turkoj konkeris Efezon en la 24-a de Oktobro, 1304, kaj ree apartenis al la [[selĝuko]]j. En 1390, ĝi fariĝis parto de la [[Otomana imperio]].
La eksurbo estis plene malsetliĝinta ekde la [[15-a jarcento]].
▲== Priskribo ==
Kie tiu granda urbo unufoje staris, nun staras [[Ayasuluk]], malgranda [[turkoj|turka]] vilaĝo. Multaj ruinaĵoj el la klasika urbo ankoraŭ staras.
▲Ankaŭ staranta sur monto apud
==Gravuloj==
| |||