Unuiĝinta Reĝlando: Malsamoj inter versioj

{{Tiu- ĉi artikolo|temas pri la Unuiĝinta Reĝlando de Granda Britio kaj Nord-Irlando. Por aliaj signifoj, vidu [[Unuiĝinta Reĝlando (apartigilo)]] kaj [[Britio (apartigilo)]].}}

| valuto = [[Brita pundo]]
| valuta kodo = GBP

| landkodo =

La '''Unuiĝinta Reĝlando de Granda Britio kaj Nord-Irlando''', (aŭkutime konata kiel '''Unuiĝinta Reĝlando'''; oni kutime mallongigas al('''UR'''), '''Britio''' aŭ '''Britujo''')<ref group=note>Oni ofte uzas la vortojn ''Britio'' kaj ''Britujo'' por paroli pri la tuta Unuiĝinta Reĝlando, sed tio estas malĝusta. La vortoj ekskluzivas [[Nord-Irlando]]n, kiu troviĝas ĉe alia insulo ol [[Britio]].</ref>, estas [[ŝtato]] en [[Okcidenta Eŭropo]], sur la [[insulo]]j [[Granda Britio (insulo)|Granda Britio]] kaj [[Irlando (insulo)|Irlando]] (norda parto), kune kun kelkaj insuletoj. Ĝi prezentas politikan union de [[Anglio]], [[Skotlando]], [[Kimrio]] kaj [[Nord-Irlando]]. Ligitaj al la Unuiĝinta Reĝlando estas la [[Manikinsuloj]] kaj [[Manksinsulo]].

La [[1-an de majo]] [[1707]], la [[Reĝlando de Granda Britio]]<ref>{{Cite web|url=http://www.parliament.uk/actofunion/ |title=Welcome|publisher=www.parliament.uk|dateformat=dmy|accessdate=7-a de oktobro 2008}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.scotshistoryonline.co.uk/union.html |title=THE TREATY or Act of the Union |publisher=www.scotshistoryonline.co.uk |dateformat=dmy|accessdate=27-a de aŭgusto 2008}}</ref> estis kreita de la [[politika unio]] de la [[Reĝlando de Anglio]] (inkluzivinte [[Kimrio]]n) kaj la [[Reĝlando de Skotlando]]. Ĉi tiu evento estis la rezulto de la [[Act of Union 1707|Traktato de Unio]] kiu estis subskribita la [[22-an de julio]] [[1706]]<ref>{{Cite web|url=http://www.nationalarchives.gov.uk/pathways/citizenship/rise_parliament/docs/articles_union.htm |title=Articles of Union with Scotland 1707|publisher=www.parliament.uk |dateformat=dmy|accessdate=19-a de oktobro 2008}}</ref>, kaj adoptita de [[Parlamento de Anglio]] kaj [[Parlamento de Skotlando]], ambaŭ farante [[Act of Union 1707|Aktojn de Unio]] en 1707. Preskaŭ post jarcento, la [[Reĝlando de Irlando]], jam sub angla kontrolo ekde 1691, kuniĝis kun la Reĝlando de Granda Britio por formi la Unuiĝintan Reĝlandon de Granda Britio kaj Irlando per la adopto de la [[1800 Akto de Unio]].<ref>{{citeCite web |url=http://www.actofunion.ac.uk/actofunion.htm#act | title=The Act of Union |publisher=Act of Union Virtual Library |dateformat=dmy|accessdate=15-a de majo 2006}}</ref> Kvankam Anglio kaj Skotlando estis apartaj ŝtatoj antaŭ 1707, ili estis ligitaj ekde la [[Unio de la Kronoj]] en 1603, kiam [[Jakobo la 1-a (Anglio)|Jakobo la 1-a]] heredis la tronon de la Reĝlandoj de Anglio kaj Irlando kaj translokigis sian korton de [[Edinburgo]] al [[Londono]].<ref>{{Cite book|title=Chronology of Scottish History|publisher=Geddes & Grosset|isbn=1855343800|last=Ross|first=David|year=2002|quote=''1603:'' James VI becomes James I of England in the Union of the Crowns, and leaves Edinburgh for London|page=56}}</ref><ref>{{Cite book|title=Claiming Scotland: National Identity and Liberal Culture|publisher=Edinburgh University Press|isbn=1902930169|last=Hearn|first=Jonathan|year=2002|quote=Inevitably, James moved his court to London|page=104}}</ref>

En sia unua jarcento, la Unuiĝinta Reĝlando grave rolis disvolvante okcidentajn ideojn de la [[parlamento|parlamenta sistemo]], kaj farante gravajn kontribuojn al literaturo, artoj, kaj sciencoj.<ref>{{cite book |last=Ferguson |first=Niall |year=2003 |title=Empire: The Rise and Demise of the British World Order |publisher=Basic Books |isbn=0465023282}}</ref> Ĝia [[Industria Revolucio]] transformis la landon kaj fuelumis la kreskantan [[Brita Imperio|Britan Imperion]]. Dum ĉi tiu tempo, ĝi ekspluatis sklavecon, tamen post la adopto de la [[Akto pri Sklava Komerco]] en 1807, ĝi estris kiel unu el la kelkaj landoj kontraŭ sklaveco.<ref>[http://www.bbc.co.uk/devon/content/articles/2007/03/20/abolition_navy_feature.shtml Sailing against slavery. By Jo Loosemore] BBC</ref>

Balota gajno de [[Sinn Féin]] en 1918 kaj [[Irlanda Milito de Sendependeco]] kaŭzis partigon de Irlando en 1921.<ref>SR&O 1921, No. 533 of 3 May 1921</ref>. Poste, Irlando establis [[Irlanda Libera Ŝtato|Irlandan Liberan Ŝtaton]] en 1922, sed Norda Irlando elektis esti parto de la Unuiĝinta Reĝlando.<ref name="CAIN">{{citeCite web |url=http://cain.ulst.ac.uk/issues/politics/docs/ait1921.htm |title=The Anglo-Irish Treaty, 6 December 1921 |publisher=CAIN |dateformat=dmy|accessdate=15 May 2006}}</ref> Rezulte, en 1927, la formala nomo de la lando iĝis la nuna nomo: ''United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland'' (Unuiĝinta Reĝlando de Granda Britio kaj Norda Irlando).

The United Kingdom was one of the 12 founding members of the [[European Union]] at its launch in 1992 with the signing of the [[Maastricht Treaty]]. Prior to that, it had been a member of the EU's forerunner, the [[European Economic Community]] (EEC), from 1973. The attitude of the present [[Labour Party (UK)|Labour]] government towards further integration with this organisation is mixed,<ref name=Times>{{Cite web|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/politics/article775115.ece |title=Modest progress but always on back foot |publisher=Times Online |date=21 December 2005 |dateformat=dmy|accessdate=16 May 2006}}</ref> with the [[Official Opposition (United Kingdom)|Official Opposition]], the [[Conservative Party (UK)|Conservative Party]], favouring fewer powers and competencies being transferred to the EU.<ref>{{citeCite web |url=http://www.conservatives.com/Policy/Where_we_stand/Foreign_Affairs_and_Europe.aspx |title=Foreign Affairs and Europe |publisher=Conservative Party |dateformat=dmy|accessdate=17 October 2008}}</ref> The end of the 20th century saw major changes to the governance of the UK with the establishment of [[devolution|devolved]] national administrations for Northern Ireland, Scotland, and Wales following pre-legislative [[Referendums in the United Kingdom|referenda]].<ref>{{citation|url=http://publius.oxfordjournals.org/cgi/content/abstract/28/1/217 |title=Reforging the Union: Devolution and Constitutional Change in the United Kingdom|accessdate=2009-02-04|journal=Publius: the Journal of Federalism|volume=28|issue=1|pages=217|author=Keating, Michael|year=1998|month=Jan|day=01}}</ref>

La [[Parlamento de la Unuiĝinta Reĝlando|brita parlamento]], la ''Parliament of the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland'' (Parlamento de la Unuiĝinta Reĝlando de BritujoBritio kaj NordirlandoNord-Irlando) estas la plej supera leĝfaranta estraro de Britio. Ĝi konsistas el la House of Commons ([[Ĉambro de Komunuloj]], aŭ la Suba ĉambro) kaj la [[House of Lords]] (Ĉambro de lordoj, aŭ la Supera ĉambro), kiujn titole estras la brita reĝo, nuntempe [[Elizabeto la 2-a (Britio)|Elizabeto la 2-a]]. Ĝi troveblas en [[Londono]], ĉe la [[palaco de Westminster]], konata kiel ''Houses of Parliament'' (Ĉambroj de parlamento). Laŭ la neskribita konstitucio de Britio, la ĉefministro kaj registaro devas esti parlamentanoj, ordinare de la Komunuloj, sed kelkfoje de la Lordoj.

* [[Britujo:Esperanto-movado|Esperanto-movado en Britio]]