Olimpiaj ludoj: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
LoMo600 (diskuto | kontribuoj) Plia frazo en Antikvaj ludoj, Titolo Antaŭirantoj de la modernaj ludoj, Rearanĝi lastajn sekciojn laŭ Helpo:Kiel verki bonan artikolon#Lastaj sekcioj |
|||
Linio 17:
La Olimpikoj havas longan tradicion. Oni ne plu scias veran originon de la antikvaj Olimpikaj Ludoj, sed estas multaj legendoj pri tiu temo. Unuafoje dokumente menciitaj ili estis en la jaro [[-776|776 a.K.]] en [[Grekio]], sed tiuj certe ne estis la unuaj ludoj. Tiutempe ili estis plejparte regiona afero, kun nur unu konkuro, la '''stadiona kuro''' (192 m).
Poste aldoniĝis pliaj konkuradoj: tiutempe la sportistoj konkuris pri kurado (longaj kaj mallongaj distancoj), pentatlono (kuro, longosalto, lancoĵeto, diskoĵeto, lukto), pugnoluktado (aŭ pankracio, lukto kaj pugnobatalo) kaj ĉevalvetkuro, pentatlono. Lastan tagon de la evento poetoj kaj filozofoj povis prezenti siajn verkojn kaj ideojn. La lastaj Olimpikaj Ludoj de la antikva epoko okazis en la jaro [[393]] post Kristo: La imperiestro [[Teodozio la 1-a]] malpermesis pliajn ludojn pro ilia pagana karaktero. Laŭ ordono de [[Teodozio la 2-a]] oni detruis la templojn de Olimpio kiel ankaŭ aliaj grekaj sanktaĵoj. Invadoj de fremdaj popoloj, superakvoj kaj terglitoj kaŭzis, ke oni forgesis pri la temploj.
== Antaŭirantoj de la modernaj ludoj ==
Post la [[renesanco]] ekzistis en multaj Eŭropaj landoj provoj revivigi la Olimpiajn ludojn. Ili kiel la antikvaj Olimpiaj ludoj estis naciaj kaj ne internaciaj eventoj. La unua konata provo venas el la 17-a jarcento. Inter 1612 kaj 1642 plurfoje okazis la [[Olimpiaj ludoj de Cotswold]] en okcidenta Anglujo. Postiranto de la multsporta evento ankoraŭ okazas. De 1796 ĝis 1798 la ''{{lang|fr|Olympiades de la République}}'' dum la [[Franca revolucio de 1789|unua Franca revolucio]] estis inspirita de la antikvaj ludoj. Pro tiuj ludoj la [[metra decimala sistemo]] estas uzata en sportoj.<ref>{{citaĵo el la reto|url=http://www.lepotentiel.com/afficher_supplement.php?id_article=68524&id_supplement=8&id_edition=4405|titolo=Histoire et évolution des Jeux olympiques|lingvo={{fr}}|alirdato=12-a de Marto 2020|arkivurl=https://web.archive.org/web/20120606163615/http://www.lepotentiel.com/afficher_supplement.php?id_article=68524&id_supplement=8&id_edition=4405|arkivdato=6-a de Junio 2012}}</ref> En la parto {{lang|sv|Ramlösa}} de la sveda urbo [[Helsingborgo]] Olimpiaj ludoj okazis en 1834 kaj 1836. 1850 la anglo {{lang|en|William Penny Brookes}} fondis „Olimpian klason“ en {{lang|en|[[Much Wenlock]]}}. El tio evoluis la „{{lang|en|Wenlock Olympian Games}}“ en 1859, kiuj ankoraŭ estas ĉiujara evento. {{lang|en|Brooks}} ankaŭ aranĝis landajn Olimpiajn ludojn en la Londona [[Kristala Palaco]] en 1866.
Post la [[Greka revolucio]] kontraŭ la rego de la [[Otomana Imperio]] en Grekujo kreskis intereso pri reenkonduki la Olimpiajn ludojn. La unua propono venas el la poemo „Dialogo de la mortintoj“ de la poeto kaj eldonisto Panagiotis Soutsos el 1833. 1856 la Greka aĉetisto Evangelos Zappas skribis literon al la reĝo [[Otto la 1-a (Grekio)|Otto la 1-a]] pri mecenati revivigon de la Olimpaj ludoj. La [[Olimpiaj ludoj de Zappas]] unuafoje okazis en la jaro 1859 en la Atena urbocentro. Zappas ankaŭ mecenatis rekonstruon de la Tutatena stadiono. Post la morto de Zappas sekvis tri pliaj ludoj en 1870, 1875 kaj 1889.
== Modernaj ludoj ==
Linio 107 ⟶ 112:
La malfermaj ceremonioj de la olimpikaj ludoj enhavas serion de tradiciaj eroj, kiuj estas priskribitaj en la olimpika ĉarto.<ref name="opening summer">[http://multimedia.olympic.org/pdf/en_report_1134.pdf Factsheet Opening Ceremony of the Olympic Summer Games, internacia olimpika komitato, februaro 2008 (PDF, angle)]</ref><ref name="opening winter">[http://multimedia.olympic.org/pdf/en_report_1036.pdf Factsheet Opening Ceremony of the Olympic Winter Games, internacia olimpika komitato, februaro 2008 (PDF, angle)]</ref>
La ceremonio komenciĝas kutime per la suprentiro de la flago kaj la ludo de la [[nacia himno]] de la gastiganta lando. Sekvas diversaj artistaj spektakloj (muziko, kantado, danco, teatro), kiuj reprezentas la gastigantan landon. Grando kaj komplekso de la ceremonioj daŭre kreskas, ĉar ĉiu gastiganta lando strebas superi sian antaŭulon. Tiel la kostoj de la malferma ceremonio de la [[Somera Olimpiko 2008|someraj ludoj en la jaro 2008]] en [[Pekino]] superis 100 milionojn da dolaroj.<ref>[http://www.focus.de/sport/olympia-2008/aktuell/eroeffnungsfeier-ein-feuerwerk-der-macht_aid_323349.html Ein Feuerwerk der Macht, Focus, 8-an de aŭgusto 2008, vidita la 23-an de novembro 2009.]</ref>
== Vidu ankaŭ ==▼
* [[Olimpika ĵuro]]▼
* [[Gejaj Ludoj]]▼
* [[Internacia Olimpika Komitato]]▼
* [[Junularaj Olimpikoj]]▼
* [[Paralimpikoj]] kaj [[Specialaj Olimpikoj]]▼
* [[Olimpiaj ludoj de la etaj eŭropaj ŝtatoj]]▼
* [[Suma medaltabelo de ĉiuj someraj olimpikoj]]▼
* [[Mondaj ludoj]]▼
== Referencoj ==
{{Referencoj}}
==
* Buchanan, Ian (2001). Historical dictionary of the Olympic movement. Lanham: Scarecrow Presz. ISBN 978-0-8108-4054-6.
* Kamper, Erich; Mallon, Bill (1992). The Golden Book of the Olympic Games. Milan: Vallardi & Associati. ISBN 978-88-85202-35-1.
Linio 128 ⟶ 123:
* Wallechinsky, David (2004). The Complete Book of the Summer Olympics, Athens 2004 Edition. SportClassic Books. ISBN 978-1-894963-32-9.
* Wallechinsky, David (2005). The Complete Book of the Winter Olympics, Turin 2006 Edition. SportClassic Books. ISBN 978-1-894963-45-9.
▲== Vidu ankaŭ ==
▲* [[Olimpika ĵuro]]
▲* [[Gejaj Ludoj]]
▲* [[Internacia Olimpika Komitato]]
▲* [[Junularaj Olimpikoj]]
▲* [[Paralimpikoj]] kaj [[Specialaj Olimpikoj]]
▲* [[Olimpiaj ludoj de la etaj eŭropaj ŝtatoj]]
▲* [[Suma medaltabelo de ĉiuj someraj olimpikoj]]
▲* [[Mondaj ludoj]]
== Eksteraj ligiloj ==
{{Projektoj|q=Olimpiaj ludoj|n=Kategorio:Olimpikoj}}▼
* [http://www.olympic.org/ Internacia Olimpia Komitato] {{en}}
* [http://www.esperanto-muenchen.de/Fakvortlistoj/someraj_olimpikoj/somol_unua.htm Terminaro Someraj Olimpikaj Ludoj (esperante, germane)]
* [http://www.esperanto-muenchen.de/Fakvortlistoj/vintraj_olimpikoj/vinol_unua.htm Terminaro Vintraj Olimpikaj Ludoj (esperante, germane)]
▲{{Projektoj|q=Olimpiaj ludoj|n=Kategorio:Olimpikoj}}
----
----
| |||