Batalo de Atlantiko: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
esperantigita ŝablono (Dosiero), esperantigita ŝablono (Referencoj), esperantigita parametro, formatigo de titoloj, +Projektoj, kosmetikaj ŝanĝoj
Linio 1:
[[ImageDosiero:Torpedoed merchant ship.jpg|rightdekstra|thumbeta|Komerca ŝipo estas atakata de germana ''Unterseeboot''.]]
La '''Batalo de Atlantiko''' estis la plej longdaŭra konstanta [[militkampanjo]]<ref>Blair 1996, p xiii</ref><ref>Woodman 2004, p 1</ref> en la [[Dua Mondmilito]], daŭra el 1939 ĝis la malvenko de [[Nazia Germanio|Germanio]] en 1945. Ties komenco estis la ŝipa [[blokado]] de [[Germanio]], anoncita la tagon post la deklaro de la milito, kaj la sekva kontraŭblokado fare de Germanio. Ĝi havis pinton el mezo de 1940 al la fino de 1943. La Batalo de [[Atlantika Oceano|Atlantiko]] kontraŭigis la ''U-Boote'' aŭ ''Unterseeboot'' kaj aliajn [[militŝipo]]jn de la ''[[Kriegsmarine]]'' (germana ŝiparmeo) kaj aviadilojn de la ''[[Luftwaffe]]'' (germana aerforto) kontraŭ la Kanada Mararmeo, la [[Reĝa mararmeo|Brita Mararmeo]], la [[Usona Mararmeo]], kaj la komerca ŝiparo de la [[Aliancanoj]]. La [[konvojo]]j, venantaj ĉefe el [[Nordameriko]] kaj ĉefe irantaj al la Unuiĝinta Reĝlando kaj al [[Sovetunio]], estis protektitaj ĉefe de la [[Reĝa mararmeo|britaj]] kaj [[Kanado|kanadaj]] ŝipaj kaj aeraj fortoj. Tiuj fortoj estis helpitaj de ŝipoj kaj aviadiloj de [[Usona Mararmeo|Usono]] el la 13a de Septembro, 1941.<ref name="proceedings"> Carney, Robert B., Admiral, USN. "Comment and Discussion" ''United States Naval Institute Proceedings'' Januaro 1976, p.74. Admiralo Carney estis helpa stabanestro kaj operaci-oficiro Admiralo Arthur L. Bristol, komandanto de la helpoforto de usonaj ŝipoj kaj aviadiloj havigis eskortoservojn por la komerca konvojaro el Norda Atlantiko. Tiu subtena forto estis nomina ''Task Force 24'' (taskoforto 24) post la militdeklaro.</ref> La germanoj estis aligitaj de [[submarŝipo]]j de [[Regia Marina|Itala Reĝa Ŝiparmeo]] (''[[Regia Marina]]'') post la eniro de [[Itala reĝlando|Italio]] kun la [[Akso Berlino-Romo-Tokio|aksaj aliancanoj]] en la milito la 10an de Junio, 1940.
 
[[ImageDosiero:Lorient submarine base 2007 2.jpg|600px|thumbeta|center|Germana submarŝipa bazo en Lorient.]]
Kiel insula lando, Unuiĝinta Reĝlando estis ege dependa el importitaj varoj. Britio postulis pli ol unu miliono da tunoj de importita materialo por semajno por kapabli survivi kaj lukti. Esence, la Batalo de Atlantiko estis [[tuno|tuna milito]]: la Aliancanoj estis luktantaj por liveri al Britio kaj la Akso klopodis nuligi la fluon de la komerca ŝiparo kiu ebligis ke Britio tenu la luktadon. El 1942 antaŭen, la germanoj ankaŭ klopodis eviti la preparadon fare de aliancanaj liveroj kaj ekipado en la Britaj Insuloj por la invado de okupita Eŭropo. La venko super la minaco de la ''U-Boote'' estis necesa kondiĉo por haltigi la germanojn.
 
[[ImageDosiero:HOOD023.jpg|rightdekstra|thumbeta|La kirasŝipo ''HMS Hood'' en batalo minutojn antaŭ ĝi estis sinkita de la germana batalŝipo ''Bismarck'' la 24an de Majo, 1941.]]
La rezulto de la batalo estis strategia venko de la Aliancanoj — kaj la Germana blokado malsukcesis — sed je granda kosto: 3,500 komercaj ŝipoj kaj 175 [[militŝipo]]j estis sinkitaj kontraŭ perdo de 783 U-boataj [[submarŝipo]]j.
 
La nomo "Batalo de Atlantiko" estis stampita de [[Winston Churchill]] en Februaro 1941.<ref>Keegan, John, "Churchill Strategy", ''Churchill''. Eldonita de William Roger Louis. Oxford University Press, 1996. p. 341.</ref> Ĝi estis nomita la plej "longa, granda, kaj plej komplika" marbatalo en la historio.<ref>David Syrett, ''The defeat of the German U-boats: The Battle of the Atlantic'' (1994).</ref> La kampanjo startis tuj post la komenco de la milito en Eŭropo, dum la tielnomita "[[Stranga milito]]", kaj daŭris ses jarojn, ĝis la germana kapitulaco en Majo 1945. En ĝi partoprenis miloj da ŝipoj en pli ol 100 konvojaj bataloj kaj eble 1,000 kontraŭstaroj de solaj ŝipoj, en scenejo kiu kovras milojn da kvadrataj kilometroj de oceano. La situacio ŝanĝis konstante, kaj foje unu flanko faris avantaĝon foje la alia, ĉar kelkaj landoj el tiuj kiuj partoprenis kapitulacis, aliaj aliĝis, kaj eĉ ŝanĝis siajn flankojn en la milito, kaj ankaŭ ambaŭ flankoj disvolvigis novajn armilojn, taktikojn, kontraŭtenikojn, kaj ekipadon. La Aliancanoj laŭgrade ekvenkis, super la germanaj surfacaj militantoj fine de 1942 kaj tute super la ''U-Boote'' meze de 1943, kvankam iliaj perdoj pro la ''U-Boote'' pluis ĝis la fino de la milito.
 
== Vidu ankaŭ ==
* [[Brazila Ekspedicia Forto]]
* [[Submarŝipa milito]]
* [[Unua Batalo de Atlantiko]]
 
== Referencoj ==
{{Referencoj}}
<references/>
 
== Bibliografio ==
* {{Citation | last = Alexander | first = C. Hugh O'D. | author-link = | year = c. 1945 | title = Cryptographic History of Work on the German Naval Enigma | url = http://www.ellsbury.com/gne/gne-000.htm | publisher=The National Archives, Kew, Reference HW 25/1}}
* {{Citation |last=Barone |first=João |title=1942: O Brasil e sua guerra quase desconhecida (1942: Brazil and its almost forgotten war) |language=Portuguese |location=Rio de Janeiro |year=2013 |isbn=8520933947 }}
Linio 26:
* {{Citation |last=Blair |first=Clay, Jr. |title=Hitler's U-Boat War: The Hunted 1942–1945 |publisher=Cassell & Co. |year=1996 |isbn=0-304-35261-6}}
* {{Citation |last=Blair |first=Clay, Jr. |title=Silent Victory |location=New York |publisher=Bantam |year=1976 |isbn= }}
* {{citeCite book|last1=Bowyer|first1=Chaz|title=Coastal Command at War|date=1979|publisher=Ian Allan Ltd|location=Shepperton, Surrey, UK|isbn=0-7110-0980-5}}
* {{Citation |last=Carruthers |first=Bob |title=The U-Boat War in the Atlantic: Volume III: 1944-1945 |year=2011 |publisher=Coda Books Ltd. |isbn=9781781591611 }}
* {{Citation |last=Carey |first=Alan C. |year=2004 |title=Galloping Ghosts of the Brazilian Coast |publisher=iUniverse, Inc. |location=Lincoln, NE USA |isbn=0595315275 }}
* {{Citation |last=Copeland |first=Jack |author-link= |year=2004 |contribution=Enigma |editor-last=Copeland |editor-first=B. Jack |editor-link=|title=The Essential Turing: Seminal Writings in Computing, Logic, Philosophy, Artificial Intelligence, and Artificial Life ''plus'' The Secrets of Enigma |isbn=0-19-825080-0 }}
* {{Citation |last=Costello |first=John |last2=Hughes |first2=Terry |title=The Battle of the Atlantic |location=London |publisher=Collins |year=1977 |oclc=464381083}}
* {{citeCite book|last1=Giorgerini|first1=Giorgio|title=Uomini sul fondo : storia del sommergibilismo italiano dalle origini a oggi|date=2002|publisher=Mondadori|location=Milano|isbn=8804505370}}
* {{Citation |last=Hendrie |first=Andrew |title=The Cinderella Service: RAF Coastal Command 1939–1945 |publisher=Pen & Sword Aviation |year=2006 |isbn=978-1-84415-346-6}}
* {{Citation |last=Ireland |first=Bernard |title=Battle of the Atlantic |location=Barnsley, UK |publisher=Pen & Sword Books |year=2003 |isbn=1-84415-001-1}}
Linio 51:
 
{{Dua mondmilito}}
{{Projektoj}}
 
[[Kategorio:Bataloj kaj operacoj de la dua mondmilito]]
[[Kategorio:Marbataloj]]
[[Kategorio:Atlantiko]]
[[Kategorio:submarŝipojSubmarŝipoj]]