Mantiĥoro: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto
Neniu resumo de redakto
Linio 1:
[[Dosiero:ManticoraTHoFFB1607.png|eta|287px|Ilustraĵo de Mantiĥoro el 1607]]
'''Mantiĥoro''' (grekeen ''Barikos''la [[mezpersa]] مارتیاخوار Martiĥŭar kaj en la moderna [[persa]] مردخوار, Mardiĥor; en la [[greka]] ''mantikhorasμαρτιχώρα, martiĥora'') estas legenda kreitaĵo simila al egiptia [[sfinkso]]. Ĝi havas korpon ruĝan [[leono|leonan]], homan kapon kun tri vicoj da dentoj (kiel [[ŝarko]]), kaj [[trumpeto|trumpetan]] voĉon. Aliaj karakterizaĵoj de la kreitaĵo varias laŭ rakontoj. Ĝi povus havi kornojn, flugilojn, aŭ ambaŭ. Ĝia vosto estas kiel la vosto de [[drako]] aŭ [[skorpio]], kaj ĝi povas pafi venenajn dornojn por paralizi aŭ mortigi siajn viktimojn. Ankaŭ la piedoj de la kreitaĵo povas esti drakaj.
 
==Origino==
La mito mantiĥora estis de origino [[Persa Imperio|Persia]], kie ĝia nomo signifis "manĝanto de homoj", el frua Meza Persia lingvo ''martyamartia'' "homo" kaj ''xwarĥŭar-'' "manĝi"; eble la greka nomo estis origine ''martichoras''. La pli konata formo ''mantichoramantiĥora'' devenas el [[Latina lingvo]] kaj estas prenita tien de la [[Greka lingvo|greka]] ''mantikhorasmartiĥora'', formo erara de la origina vorto fare de [[Plinio la pli maljuna|Plinio]]. Ĝi eniĝis [[folkloro]]n [[Eŭropo|Eŭropan]] unue per rimarkigo de [[Ktesio]], greka kuracisto de la kortumo de reĝo [[Artakserkso la 2-a]], en liaj notoj pri [[Indio]], kiuj ne konserviĝis. Krome, ankaŭ la Greko [[PaŭsanioPaŭzanio (geografo)|Paŭzanio]] skribis pri la mantiĥoro en lia verkoverkaro.
 
Plinio la pli maljuna ne partoprenis la skeptikecon de PaŭsanioPaŭzanio, kiu pensis ke la mantiĥoro estis elpensaĵo bazata en Indiajindiaj [[tigro]]j kaj inspirita de timo de ili. Plinion postiris [[Aristotelo]] enkludante la ''martichorasmartiĥora'' (misskribita kiel ''manticorus'' kiu do tiamaniere penetris la eŭropajn lingvojn) en la priskribojn de animaloj en lia ''Naturalis Historia'' ("''Historio Natura''"). La libro de Plinio estis grande ĝuata kaj kredata dum la [[Mezepoko]] Eŭropa.
 
==Vidu ankaŭ==