James Clerk Maxwell: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Linio 62:
 
[[File:JamesClerkMaxwell-KatherineMaxwell-1869.jpg|thumb|upright|James kaj Katherine Maxwell, 1869.]]
Li fokusis sian atenton al problemo kiun estis evitante sciencistojn dum 200 jaroj: nome la naturo de la nomitaj [[Ringoj de Saturno]]. Oni ne konis kiel ili povis resti stabilaj sen rompiĝi, fordrivante aŭ frapante en [[Saturno]]n.<ref>{{harvnb|Harman|1998|pp=48–53}}</ref> La problemo venis al partikulara gravo en tiu epoko ĉar ''[[St John's College (Kembriĝo)|St John's College]]'' estis elektinta ĝin kiel temo por la premio Adams de 1857.<ref name="oxford_508">{{harvnb|Harman|2004|p=508}}</ref> Maxwell dediĉis du jarojn al la studado de la problemo, provante ke regula solida ringo ne povas resti stabila, dum likva ringo estus devigita al onda agado kaj al rompiĝo en gutoj. Ĉar nenio el tio estis observita, li konkludis, ke la ringoj devas esti komponitaj de nombraj malgrandaj partikloj kiujn li nomis "er-brikoj", ĉiu sendepende orbitante ĉirkaŭ Saturno.<ref name="oxford_508"/> Maxwell ricevis la 130 pundojn de la premio en 1859 pro sia eseo "On the stability of the motion of Saturn's rings" (Pri la stabileco de la movado de la Saturnaj ringoj);<ref>{{cite web|url=https://archive.org/details/onstabilityofmot00maxw |title=On the stability of the motion of Saturn's rings |accessdate=24a de marto 2014 |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150616221114/https://archive.org/details/onstabilityofmot00maxw |archivedate=16a de junio 2015 }}</ref> li estis la nura kandidato kiu faris sufiĉan demarŝon por postuli kandidatiĝon.<ref>{{harvnb|Mahon|2003|p=75}}</ref> Lia verko estis tiom detalhava kaj konvinka ke kiam [[George Biddell Airy]] legis ĝin li komentis "Ĝi estas unu ela la plej rimarkindaj aplikoj de matematiko al fiziko kiun mi iam vidis."<ref name=mactutor> O'Connor, J.J.; Robertson, E.F. (Novembro 1997). [https://web.archive.org/web/20110128034939/http://www-groups.dcs.st-and.ac.uk/~history/Biographies/Maxwell.html "James Clerk Maxwell".] School of Mathematical and Computational Sciences University of St Andrews. Arkivita el la originalo la 28an de januaro 2011. Alirita la 1an de aprilo 2020. </ref> Ĝi estis konsiderata la fina vorto pri la afero ĝis la rekta observado fare de la esplorflugoj de la ''[[Programo Voyager|Voyager]]'' en la 1980-aj jaroj konfirmis la antaŭdiron de Maxwell ke la ringoj estas komponitaj de partikloj.<ref>{{cite web|url=http://digital.nls.uk/scientists/biographies/james-clerk-maxwell/index.html |title=James Clerk Maxwell (1831–1879) |publisher=National Library of Scotland |accessdate=27a de aŭgusto 2013 |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131006063943/http://digital.nls.uk/scientists/biographies/james-clerk-maxwell/index.html |archivedate=6a de oktobro 2013 }}</ref> Nuntempe oni komprenas, tamen, ke la partikloj de la "ringoj" ne estas tute stabilaj kaj estas male pelataj per gravito al Saturno. Tiel oni supozas, ke la ringoj tute malaperos dum la venontaj 300 milionoj da jaroj.<ref>{{cite web|url=https://earthsky.org/space/saturns-rings-disappearing-ring-rain-video |title=Goodbye to Saturn's Rings |publisher=EarthSky |accessdate=20a de februaro 2019 |url-status=live }}</ref>
 
En 1857 Maxwell amikiĝis kun Reverendo Daniel Dewar, kiu estis tiam Direktoro de ''Marischal''.<ref>{{cite web |url=http://www.stanford.edu/group/auden/cgi-bin/auden/individual.php?pid=I20494&ged=auden-bicknell.ged |title=Very Rev. Daniel Dewar DD (I20494) |publisher=Stanford University |accessdate=27a de aŭgusto 2013}}</ref> Tra li Maxwell renkontiĝis kun la filino de Dewar, nome [[Katherine Clerk Maxwell|Katherine Mary Dewar]]. Ili engaĝiĝis en februaro 1858 kaj geedziĝis en Aberdeen la 2an de junio 1858. En la nuptinformo, Maxwell estis listigita kiel Profesoro de Natura Filozofio en ''Marischal College'', Aberdeen.<ref>James Clerk Maxwell and Katherine Mary Dewar marriage certificate, Family History Library film #280176, district 168/2 (Old Machar, Aberdeen), paĝo 83, atestilo No. 65.</ref> Sep jarojn pli aĝa ol Maxwell, kompare oni scias malmulton pri Katherine, kvankam ja oni scias, ke ŝi helpis en lia laboratorio kaj laboris por eksperimentoj pri [[viskozeco]].<ref>{{harvnb|Maxwell|2001|p=351}}</ref> La biografiisto kaj amiko de Maxwell, nome Lewis Campbell, adoptis malkutiman suspektemon pri Katherine, kvankam ja li priskribis ilian geedzan vivon kiel "de senekzempla dediĉo".<ref>{{harvnb|Tolstoy|1982|pp=88–91}}</ref>