|
[[Dosiero:Coronaviruses 004 lores.jpg|eta|Kronvirusoj]]
'''Kronvirusoj''' (ankaŭ nomataj '''koronvirusoj''') aŭ '''koronavirusoj'''<ref>{{Citaĵo el la reto|url=https://uea.facila.org/artikoloj/lingvo/kiel-nomi-tiun-viruson/|titolo=Kiel nomi tiun viruson?|alirdato=2020-03-27|aŭtoro=[[Anna Löwenstein]]|dato=2020-03-26|verko=uea.facila|arkivurl=https://web.archive.org/web/20200327223415/https://uea.facila.org/artikoloj/lingvo/kiel-nomi-tiun-viruson/|arkivdato=2020-03-27|citaĵo=La medicinistoj preferas la terminon koronaviruso, ĉar tio estas ĝia internacia teknika nomo, uzata en multaj lingvoj kun la sama formo (tamen laŭ la aparta skribsistemo de la koncerna lingvo).}}</ref><ref>[http://www.reta-vortaro.de/revo/art/koronavirus.html#koronavirus.0o Reta Vortaro: koronavirus/o]</ref>, latinscience ''coronavirus'') estas grupo de [[viruso]]j, kiuj kaŭzas malsanojn en mamuloj kaj birdoj, kiuj inkluzivas [[diareo]]n en [[bovo]]j kaj [[porko]]j, kaj supran spiran malsanon en [[kokido]]j. Ĉe [[homo]]j, la viruso kaŭzas spirajn infektojn, kiuj ofte estas mildaj, sed en maloftaj kazoj estas eble mortigaj. Ne estas [[vakcino]]j nek kontraŭvirusaj [[drogo]]j, kiuj estas aprobitaj por antaŭzorgo aŭ kuracado.
[[Dosiero:Vis2.jpg|eta|dekstra|220px|Kronviruso]]
[[Dosiero:Virus à couronne.png|eta|dekstra|320px|La ciklo de la infektado de kronvirusoj]]
[[Dosiero:COVID-19 Outbreak World Map.svg|eta|341x341px|Mapo de la infektoj en la mondo per la kronviruso tipo nCoV el [[Vuhano]], [[Epidemio de 2019-nCoV]] {{legendo|#710000|La fonto de la infekt-[[kazo]]j (Ĉinio)}} {{legendo|#c80000|Certigitaj [[kazo]]j de la infektoj}} {{legendo|#558eed|La certigitaj suspektoj de [[kazo]]j de la infektoj}}]]
== Nomo ==
La latina nomo ''coronavirus'' venas el ''corona'', [[krono]]. Ĉi tio rilatas al la karakteriza aspekto de la viruspartikloj videblaj per [[elektrona mikroskopo]]. Tiujn borderas surfacaj elstaraĵoj, kiuj iel similas al reĝa krono aŭ al la suna [[korono]] (vidu la apudajn fotojn). La kronan formon estigas proteinoj nomataj ''peplomeroj'', kiuj popolas la surfacon de la viruso kaj determinas al kiaj ĉeloj ĝi altiriĝas kaj povas fiksiĝi, alivorte ĝian ''tropismon'' al gastiga ĉelo.
Demando pri Esperanta nomo por ''coronavirus'' aktualiĝis fine de la 2019-a jaro, kiam en Ĉinio komenciĝis epidemio de grava spirorgana malsano kaŭzita de nova tipo de ''coronavirus''. Aperadis multaj raportoj ankaŭ en la Esperantaj komunikiloj.
La [[Universala Medicina Esperanto-Asocio]] proponis la uzadon de la vorto ''koronaviruso''.<ref>https://twitter.com/UMEAeo/status/1222457900762877953</ref>
La 10-an de februaro 2020 la Lingva Konsultejo de [[Akademio de Esperanto]] respondis demandon pri nomoj de la viruso kaj rekomendis nomi ĝin ''koronviruso'' aŭ ''kronviruso'', sen elekti preferon inter tiuj, kaj malrekomendis aliajn formojn.<ref>{{citaĵoCitaĵo el la reto|url=http://akademio.info/akademio/index.php?title=Respondoj_de_la_Konsultejo#Esperantigo_de_la_angla_.22coronavirus.22|titolo=Esperantigo de la angla "coronavirus"|alirdato=2020-02-10|aŭtoro=[[Cyril Robert Brosch]]|dato=2020-02-10|eldoninto=[[Akademio de Esperanto]]}}</ref>
| url = http://akademio.info/akademio/index.php?title=Respondoj_de_la_Konsultejo#Esperantigo_de_la_angla_.22coronavirus.22
| titolo = Esperantigo de la angla "coronavirus"
| titolo-aldono =
| alirdato = 2020-02-10
| alirmonatotago =
| alirjaro =
| aŭtoro = [[Cyril Robert Brosch]]
| familia nomo =
| persona nomo =
| aŭtoroligilo =
| kunaŭtoroj =
| redaktinto =
| dato = 2020-02-10
| jaro =
| monato =
| formato =
| verko =
| eldoninto = [[Akademio de Esperanto]]
| paĝoj =
| lingvo = eo
| lingvo2=
| lingvo3=
| arkivurl =
| arkivdato =
| citaĵo =
}}
</ref>
La 13-an de februaro 2020 [[Monato (gazeto)|Monato]] aldonis la formon ''kronviruso'' al siaj konvencioj: "la redaktistaro de MONATO interkonsentis pri la uzo de ''kron''viruso"<ref>https://www.esperanto.be/fel/mon/mon_konv.php</ref>.
{{Referencoj}}
{{projektojProjektoj}}
[[Kategorio:Virusoj]]
| 