Zingibracoj: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto
Kompletigoj
Linio 1:
{{Taksonomio
|nomo = Zingibra familioZingibracoj
|koloro = lightgreen{{Taksonomio/koloro|planto}}
|dosiero = Alpina purpurata purpurata0.jpg
|dosiero larĝo = 250px240px
|priskribo de dosiero = Ruĝa[[purpura Zingibroalpinio]] (''[[Alpinia purpurata]]'')
|regno = [[Plantojplantoj]] ''[[Plantae]]''
|regno2 = planto
|divizio = [[Angiospermoj]] ''Magnoliophyta''
|subregno = [[trakeofitoj]] ''[[Tracheophyta]]''
|klaso = [[Liliopsida]]
|superdivizio = [[spermatofitoj]] ''[[Spermatophyta]]''
|ordo = ''Zingiberales''
|divizio = [[Angiospermojangiospermoj]] ''Magnoliophyta[[Angiospermae]]''
|familio = '''Zingiberaceae'''
|klaso = [[unukotiledonoj]] ''[[Liliopsida]]''
|familio aŭtoritato = [[John Lindley|Lindley]]
|tipa genroordo = [[zingibraloj]] ''[[ZingiberZingiberales]]''
|familio = '''[[zingibracoj]]''' '''''[[Zingiberaceae]]'''''
|tipa genro aŭtoritato = Boehm.
|familio aŭtoritato = [[JohnMartinov Lindley|Lindley]]<ref name="WFO"/>
|vikispecio =
|tipa genro = [[zingibro]] ''[[Zingiber]]''
|komunejo =
|tipa genro aŭtoritato = BoehmMill.
}}
 
[[Dosiero:Hedychium gardnerianum.JPG|thumb|centereta|''[[Hedychium gardnerianum]]'']]
[[ImageDosiero:Starr_030807-0078_Phaeomeria_magnifica.jpg|thumbeta|''[[Phaeomeria magnifica]]'']]
La '''zingibracoj''' (''Zingiberaceae'') estas la plej granda familio de la ordo zingibraloj (''Zingiberales''), al kiu familio apartenas pli ol 1200 specioj de 53 genroj. Ili estas bonodoraj, moltigaj plantoj, kiuj kreskas ĉefe en la humidaj, marĉaj regionoj de la tropikoj kaj subtropikoj.
 
La '''zingibracoj'''<ref name="PIV"/> ({{lang-la|[[Zingiberaceae]]}}) estas [[planto|planta]] [[familio (biologio)|familio]] el [[unukotiledonoj|unukotiledona]]j [[angiospermoj]]. Tiu familio estas la plej granda familio el la [[zingibraloj]] (''[[Zingiberales]]''), kun ĉirkaŭ 50 genroj kaj preskaŭ 1600 specioj<ref name="WFO"/>{{,}}<ref name="TPL"/>. Ĝia tipa genro estas [[zingibro]]<ref name="PIV">[http://vortaro.net/#zingibro ''zingibro'' en PIV ĉe vortaro.net]</ref>.
 
La '''zingibracoj''' (''Zingiberaceae'') estas la plej granda familio de la ordo zingibraloj (''Zingiberales''), al kiu familio apartenas pli ol 1200 specioj de 53 genroj. Ili estas bonodoraj, moltigaj plantoj, kiuj kreskas ĉefe en la humidaj, marĉaj regionoj de la tropikoj kaj subtropikoj.
 
La specioj de la familio estas plurjaraj kaj havas disbranĉajn, karnajn [[rizomo]]jn. Ilia alto povas atingi eĉ 6 m. Kelkaj specioj estas epifitona (tio estas ili uzas aerradikoj por teni sin sur plantoj). La ingosimile formiĝintaj folibazoj formas ofte ŝajntigon. La koloro kaj la konstruo de la verdaj [[sepalo]]j diferenas de la petaloj. La infloreskaj brakteoj konstruiĝas spirale same kiel la floroj. La infloresko estas strobilsimila.
Linio 26 ⟶ 31:
La genro ''Achasma'' havas interesan evoluon, ĉar la floropartoj kreskas subtere krom la brile rŭga, petaklsimila involukro, kiu aperas super la grundo.
 
Kelkaj specioj:
* [[Kurkumo]] (''Curcuma longa'') havas dikan rizomon, kiun oni sekigas, muelas por spicaĵo
* [[Zingibro]] (''Zingiber officinale'')
Linio 34 ⟶ 40:
* [[Amomo]]
 
== Taksonomio ==
[[Dosiero:Hedychium gardnerianum.JPG|thumb|center|Hedychium gardnerianum]]
Laŭ [[World Flora Online]] kaj [[The Plant List]] <small>(13 maj. 2020)</small><ref name="WFO">[http://www.worldfloraonline.org/taxon/wfo-7000000651 ''Zingiberaceae'' ĉe World Flora Online]</ref>{{,}}<ref name="TPL">[http://www.theplantlist.org/1.1/browse/A/Zingiberaceae/ ''Zingiberaceae'' ĉe The Plant List]</ref>, jen ĉi-sube la listo de la akceptitaj taksonoj, kaj ties Esperantaj nomoj<ref>[https://docs.google.com/spreadsheets/d/1ZCunedv908xC7SIlUfQbimw9zg-MZcdQcvhLv9OPtNc/edit#gid=1726758415 ''Listo de plantoj baza'' ĉe Google Sheets]</ref>:
{{Genealogia arbo2}}
*''[[Angiospermae]]'' - [[angiospermoj]]
**''[[Zingiberales]]'' Griseb. - [[zingibraloj]]
***''[[Zingiberaceae]]'' Martinov - [[zingibracoj]]
****''[[Aframomum]]'' K. Schum. - [[aframomo]]
****''[[Alpinia]]'' Roxb. - [[alpinio]]<ref>[http://vortaro.net/#alpinio ''alpinio'' en PIV ĉe vortaro.net]</ref>
****''[[Amomum]]'' Roxb. - [[amomo]]<ref>[http://vortaro.net/#amomo ''amomo'' en PIV ĉe vortaro.net]</ref>
****''[[Aulotandra]]'' Gagnep. - [[aŭlotandro]]
****''[[Boesenbergia]]'' Kuntze - [[besenbergio]]
****''[[Burbidgea]]'' Hook. f. - [[burbiĝeo]]
****''[[Camptandra]]'' Ridl. - [[kamptandro]]
****''[[Caulokaempferia]]'' K. Larsen - [[kaŭlokempferio]]
****''[[Cautleya]]'' (Royle ex Benth. & Hook. f.) Hook. f. - [[kaŭtlejo]]
****''[[Cornukaempferia]]'' - [[kornukempferio]]
****''[[Curcuma]]'' [[Carolus Linnaeus|L.]] - [[kurkumo]]<ref>[http://vortaro.net/#kurkumo ''kurkumo'' en PIV ĉe vortaro.net]</ref>
****''[[Cyphostigma]]'' Benth. - [[cifostigmo]]
****''[[Distichochlamys]]'' M.F.Newman - [[distikoklamido]]
****''[[Elettaria]]'' Maton - [[eletario]]<ref>[http://vortaro.net/#eletario ''eletario'' en PIV ĉe vortaro.net]</ref>
****''[[Elettariopsis]]'' Baker - [[eletariopso]]
****''[[Etlingera]]'' - [[etlingero]]<ref>[http://vortaro.net/#etlingero ''etlingero'' en PIV ĉe vortaro.net]</ref>
****''[[Gagnepainia]]'' K. Schum. - [[ganjepenio]]
****''[[Geocharis]]'' (K. Schum.) Ridl. - [[geokarito]]
****''[[Geostachys]]'' (Baker) Ridl. - [[geostakio]]
****''[[Globba]]'' [[Carolus Linnaeus|L.]] - [[globao]]
****''[[Haniffia]]'' Holttum - [[hanifio]]
****''[[Haplochorema]]'' K. Schum. - [[haplokoremo]]
****''[[Hedychium]]'' J. Koenig - [[hedikio]]
****''[[Hemiorchis]]'' Kurz - [[hemiorkido]]
****''[[Hitchenia]]'' Wall. - [[hiĉenio]]
****''[[Hornstedtia]]'' Retz. - [[hornstetio]]
****''[[Kaempferia]]'' [[Carolus Linnaeus|L.]] - [[kempferio]]
****''[[Kedhalia]]'' - [[kedalio]]
****''[[Laosanthus]]'' K. Larsen & Jenjitt - [[laosanto]]
****''[[Larsenianthus]]'' - [[larsenianto]]
****''[[Leptosolena]]'' C. Presl - [[leptosoleno]]
****''[[Myxochlamys]]'' A.Takano & Nagam. - [[miksoklamido]]
****''[[Nanochilus]]'' K. Schum. - [[nanokilo]]
****''[[Newmania]]'' - [[neŭmanio]]
****''[[Parakaempferia]]'' A.S. Rao & D.M. Verma - [[parakempferio]]
****''[[Phaeomeria]]'' (Ridl.) Lindl. ex K. Schum. - [[feomerio]]<big>**</big>
****''[[Plagiostachys]]'' Ridl. - [[plagiostakio]]
****''[[Pleuranthodium]]'' (K. Schum.) R.M. Sm. - [[pleŭrantodio]]
****''[[Pommereschea]]'' Wittm. - [[pomereŝeo]]
****''[[Renealmia]]'' L. f. - [[renealmio]]
****''[[Rhynchanthus]]'' Hook. f. - [[rinkanto]]
****''[[Riedelia]]'' Oliv. - [[ridelio]]<big>*</big>
****''[[Roscoea]]'' Sm. - [[roskoeo]]
****''[[Scaphochlamys]]'' Baker - [[skafoklamido]]
****''[[Siamanthus]]'' K. Larsen & J. Mood - [[siamanto]]
****''[[Siliquamomum]]'' Baill. - [[silikvamomo]]
****''[[Siphonochilus]]'' J.M. Wood & Franks - [[sifonokilo]]
****''[[Smithatris]]'' W.J. Kress & K. Larsen - [[smitatro]]
****''[[Stadiochilus]]'' R.M. Sm. - [[stadiokilo]]
****''[[Stahlianthus]]'' Kuntze - [[stalianto]]
****''[[Tamijia]]'' S.Sakai & Nagam. - [[tamijao]]
****''[[Vanoverberghia]]'' Merr. - [[vanoverbergio]]
****''[[Zingiber]]'' Mill. - [[zingibro]]<ref name="PIV"/>
{{Genealogia arbo2/fino}}
:<big>*</big><small>genro akceptita en TPL sed ne en WFO, kiu tamen akceptas ĝiajn speciojn.</small><br>
:<big>**</big><small>genro akceptita en WFO sed ne en TPL. Tamen laŭ WFO, estas neniu akceptita specio en ĝi.</small>
 
== Referencoj ==
{{Ĝermo|botaniko}}
{{referencoj}}
 
{{Portalo|Biologio}}
<br clear=all>
{{projektoj|commonscat=Zingiberaceae}}
{{Ĝermo|botaniko}}
 
[[Kategorio:Zingibracoj| Magnoliofitoj]]
[[Kategorio:Zingibracoj]]
[[Kategorio:Plantofamilioj]]