Ĉina normlingvo: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Alifono (diskuto | kontribuoj) Nomoj |
Alifono (diskuto | kontribuoj) e reverko de la enkonduka teksto |
||
Linio 2:
[[Dosiero:Map_of_sinitic_languages-eo.svg|400px|eta|Mapo de la ĉinaj lingvoj]]
La '''ĉina norma lingvo''' ([[Simpligita ĉina skribo|simpligita ĉina]]: 现代标准汉语, [[Tradicia ĉina skribo|tradicia ĉina]]: 現代標準漢語, [[pinjino]]: ''xiàndài biāozhǔn hànyǔ'', litera traduko: moderna norma lingvo de la [[Hanoj]]), ankaŭ nomata '''moderna norma mandarena, norma mandarena, moderna norma ĉina mandarena,''' aŭ simple '''mandarena''' estas [[Norma lingvo|norma varianto]] de la [[ĉina lingvaro]] kaj unu de la [[oficiala lingvo|oficialaj lingvo]]<nowiki/>j de la [[Ĉina Popola Respubliko]]
Tial ĝi ankaŭ estas ofte nomata la '''mandarena''' '''lingvo'''. sed ĝi ne devas esti konfuzata kun la [[Mandarena|mandarena mem]] (官 话 / 官 話, ''guānhuà'', "lingvo de la oficialuloj" aŭ 北方 话 / 北方 話, ''běifānghuà'', "lingvo de la nordo"), kiu estas la lingvo ĝenerale parolata en la norda, centra kaj sudorienta kontinenta Ĉinio (vidu sub [[nordĉina dialektaro]]). La ĉina norma lingvo estas la mandarena varianto kiel instruata en lernejoj kaj uzata de la aŭtoritatoj kaj amaskomunikiloj en la Ĉina Popola Respubliko, Tajvano kaj Singapuro. Ili ĉiuj estas skribataj en ''Baihua'', la regiona ĉina skribolingvo. La ĉina norma lingvo estas normigita formo de la lingvo nomata '''putonghua''' en ĉeftero Ĉinio. Putonghua estas skribita per [[Simpligita ĉina skribo|simpligitaj ĉinaj karakteroj]] (plus romanigo de la [[Pinjino|Hanyu pinjino]] por instruaj celoj).
'''Guoyu''' (tajvana norma mandarena) estas simila lingva normo en Tajvano. Krom nombro de diferencoj en prononco kaj vortprovizo, Guoyu estas skribita per[[Tradicia ĉina skribo|tradiciaj ĉinaj karakteroj]] (plus [[Bopomofo|Zhuyin]] por instruado). Multaj karakteroj estas identaj inter la du sistemoj.
La prononco de la norma ĉina lingvo estas plejparte bazita sur la pekina mandarena lingvovarianto. ĝia vortprovizo sur la [[Nordĉina dialektaro|mandarenaj dialektoj]] kaj ĝia gramatiko estas bazita sur ''baihuawen'', [[skribita ĉiutaga ĉina lingvo|la populara ĉina skribo]].
Kiel aliaj variantoj de la ĉina, la ĉina norma lingvo estas [[tono|tona lingvo]]. Ĝi havas pli komencajn konsonantojn sed malpli da vokaloj, finaj konsonantoj kaj tonoj ol sudaj variantoj. La ĉina norma lingvo estas [[izola lingvo]], tamen kun multaj [[Kunmetita vorto|kunmetitaj vortoj]].
La norma ĉina lingvo estas ĝenerale [[Transskribado (lingvoscienco)|transskribita]] al [[pinjino]] (kiel en plej multaj Vikipedio-artikoloj) sed ankaŭ en [[bopomofo]].
Linio 9 ⟶ 19:
La oficiala lingvotago de la Unuiĝintaj Nacioj por la ĉina estas celebrata tutmonde la 20-an de aprilo<ref>(en) [https://www.un.org/en/sections/about-un/official-languages/ Official Languages]</ref>.
Ĝi estas unu el ses oficialaj lingvoj de la [[Unuiĝintaj Nacioj]].
== Rolo de la norma ĉina lingvo ==
[[Dosiero:Yangzhou-Highschool-Speak-Putonghua-3388.jpg|eta|Afiŝo antaŭ enirejo de mezlernejo en Yangzhou instigas homojn jene: "parolu la putonghuan, bonvenon gastojn el ĉiuj partoj" kaj "uzu ĝentilan lingvon".]]
Laŭ oficiala vidpunkto, la norma ĉina (mandarena) lingvo estas principe lingvofrankao ('lingua franca') - lingvo kiu permesas al la hanoj, parolantaj reciproke nekompreneblajn ĉinajn lingvojn, kaj al la ne-hanaj etnoj, interkomunikiĝi. La nomo "putonghua", aŭ "komuna lingvo", plifortigas ĉi tiun ideon. Tamen, en la praktiko, pro tio ke la norma ĉina lingvo estas "lingvofrankao" kaj "publika" lingvo, la aliaj lingvoj kaj dialektoj, hanaj kaj ne-hanaj, instigas al perdo de prestiĝo kompare al la norma ĉinalingvo, kio malesperigas la subtenantojn de tiuj lingvoj.
Linio 18 ⟶ 31:
* En Tajvano '''''guoyu''''' (simpligita ĉina:国语; tradicia ĉina: 國語; pinjino: Guóyǔ; litere tradukata: "nacia lingvo"). daŭrigas esti la oficiala termino por la ĉina norma lingvo. Iuj iniciatintoj de tajvana sendependeco kontestas, ke la termino guoyu rilatas al la norma ĉina (mandarena) lingvo. Tial ili ofte nomas ĝin "pekina dialekto" aŭ ''zhongwen'' (skribo de la Meza Imperio).
* En Malejzio kaj Singaporo, '''''huayu''''' (simpligita ĉina: 华语; simpligita ĉina: 華語; pinjino: Huáyǔ; litere tradukata: "lingvo de la ĉinoj").
== Putonghua - ĝenerala aŭ komuna lingvo ==
En la ĉina norma lingvo oni nomas ĝin ''Putonghua''. Oni lernas ekde la [[1950]]-aj jaroj la ĝeneralan aŭ komunan lingvon - "Putonghua" - en ĉiuj lernejoj de [[Ĉinio]]. Ĉiuj junaj homoj konas la ĝeneralan aŭ komunan lingvon.[[Dosiero:4 Toene des Hochchinesischen.svg|thumb|4 tonoj de la ĝenerala aŭ komuna lingvo - Putonghua|alternative=|250x250ra]]
=== Prononco ===
Linio 34 ⟶ 43:
=== Prononco kiel tonlingvo ===
* La norma ĉina, same kiel ĉiuj specoj de la ĉina, estas [[tonlingvo]].
* En la norma ĉina ekzistas kvar malsamaj tonoj.
| |||