Konstruado per rektilo kaj cirkelo: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto
Neniu resumo de redakto
Linio 3:
La idealigita [[rektilo]] supozeble estas senfina laŭ longo, havas nur unu randon, kaj neniujn markojn. La [[cirkelo]] supozeble ne havas maksimuman aŭ minimuman [[radiuso]]n, kaj supozeble "falas" kiam eliras el la paĝo, kaj tiel ne povas esti rekte uzata por transmeti [[distanco]]jn. (Tiu estas negrava limigo ĉar, uzante mult-ŝtupan proceduron, distanco povas esti transmetita eĉ per falanta (foriranta) cirkelo.) Pli formale, la nuraj permeseblaj konstruoj estas tiuj garantiitaj de la [[Eŭklida geometrio|unuaj tri]] [[postulato]]j de [[Eŭklido]].
 
La matematikistoj de [[Antikva Grekio]] estis la unuaj kiuj imagis la [[Konstruado per rektilo kaj cirkelo|konstruadon per rektilo kaj cirkelo]], kaj nombraj antikvaj problemoj pri [[Eŭklida geometrio|geometrio de ebenoj]] metas tiun limigon. La antikvaj grekoj disvolvigis multajn konstruojn, sed en kelkaj okazoj estis malkapablaj fari tion. [[Gauss]] pruvis, ke kelkaj [[multlateroplurlatero]]j estas konstrueblaj sed plej ne. Kelkaj el la plej famaj problemoj per rektilo kaj cirkelo estis pruvitaj maleblaj fare de Pierre Wantzel en 1837, uzante la matematikan teorion de kampoj.
 
Spite la ekziston de pruvoj de maleblo, kelkaj insistas en klopodoj solvi tiujn problemojn.<ref> Underwood Dudley (1983), [http://web.mst.edu/~lmhall/WhatToDoWhenTrisectorComes.pdf "What To Do When the Trisector Comes" (PDF),] The Mathematical Intelligencer, 5 (1): 20–25, doi:10.1007/bf03023502 </ref> Multaj el tiuj problemoj estas facile solveblaj kondiĉe ke oni rajtas al aliaj [[geometria transformado|geometriaj transformoj]]: por ekzemplo, duobligo de [[kubo]] estas ebla uzante geometriajn konstruojn, sed ne ebla uzante nur konstruadon per rektilo kaj cirkelo.
 
En terminoj de [[algebro]], longo estas konstruebla [[se kaj nur se]] ĝi reprezentas konstrueblan nombron, kaj angulo estas konstruebla se kaj nur se ties [[Trigonometria funkcio|kosinuso]] estas konstruebla nombro. Nombro estas konstruebla se kaj nur se ĝi povas esti verkita uzante kvar bazajn aritmetikajn operaciojn kaj la kalkulon de [[Kvadrata radiko|kvadrataj radikoj]] sed ne de pli alt-ordaj radikoj.
 
==Notoj==