Lennie Tristano: Malsamoj inter versioj

'''Lennie TRISTANO''' (* [[19-an de marto]] [[1919]] en [[Ĉikago]], Ilinojso; † [[18-an de novembro]] [[1978]] en [[Novjorko]]) estis usona [[ĵaz]]muzikisto, [[pianisto]] kaj multinstrumentisto, [[aranĝo (muziko)|aranĝisto]], [[komponisto]] kaj muzikpedagogo. Oni aldifinas lin al la stiloj [[bibopo]], [[malpasia ĵazo]] kaj [[modala ĵazo]] ĝis al anticipanto de klasika [[libera ĵazo]] de la 1960-aj jaroj.

 

 

En 1946 li transloĝiĝis al Novjorko kaj fondis proprajn bandetojn (triopojn ĝis sesopojn), al kiuj aparte apartenis gitaristo Billy Bauer kaj tenorsaksofonisto Warne Marsh (kiu studis ĉe li ekde 1948). Plua grava kunmuzikanto estis aldosaksofonisto [[Lee Konitz]] el la Claude-Thornhill-Orkestro, kiu tiam ankaŭ kunludis kun [[Gil Evans]] kaj [[Miles Davis]]. Krome li ludis kun muzikistoj kiel [[Charlie Parker]] kaj [[Dizzy Gillespie]]. Li altiris tiom da atento, ke la revuo ''Metronome Magazine'' elektis lin en 1947 kiel muzikisto de la jaro (Metronome-ĵurnalisto Barry Ulanov estis unu el liaj plej fervoraj porparolantoj). Tristano estis tiutempe kun sia ensemblo krom Evans kaj Davis kun [[Gerry Mulligan]], [[John Lewis (pianisto)|John Lewis]] unu el la esencaj kreintoj de la [[malpasia ĵazo]], kiu evoluis el bibopo. Al liaj plej esprimplenaj pecoj apartenas la improvizaĵoj „Digression“ kaj „Intuition“ sonregistritaj en majo de 1949 por la albumo ''Crosscurrents'' kun Konitz, Marsh, Bauer, Arnold Fishkin (b), Harold Granowsky kaj Denzil Best (ambaŭ dr); la gravan pozicion de du pluaj pecoj, registrataj dum la sama kunsido kun liberaj improvizaĵoj, produktisto Pete Rugolo ne ekkonis (la registraĵoj ne estis arĥivitaj).

Kroma muzika distingilo de lia instruo regulis plejparte la rolon de la [[ritmosekcio]] en bando; frapinstrumentisto kaj basisto fakte nur tenis la [[tempoindiko (muziko)|tempon]], ili zorgis pri stabila fundamento, kiu ebligis al la soloistoj iliajn riskemajn transŝovojn kaj harmoniajn ekskursojn. Ofte publiko kaj recenzistoj sentis la Tristano-bandojn pro ĉi tiu kutimo tro malmulte interagemajn kaj dinamikajn. Pro ĉi tiu ludmaniero sentata kiel sinregema, malpasia kaj intelekta ja ekestis la nomo "[[malpasia ĵazo|''cool jazz'']]".

 

 

Ankaŭ tipa por Lennie Tristano kaj liaj adeptoj estis la konsciigo pri muzikaj fonaĵoj kaj randaj kampoj de muziko. La rondo okupiĝis pri [[psikoanalizo]], ekz. kun sciencistoj kiel [[Sigmund Freud]] kaj [[Wilhelm Reich]]. Oni diskutis pri la enfluado de sentoj en la muzikon. Tristano kontraŭis ĉiun komercismon, furiozis kontraŭ koncertorganizistoj kaj kafejo-posedantoj, kiuj ekspluatadis la artistojn kaj devigis ilin, aŭ muzike adaptiĝis aŭ „malsatmorti“ („....either conform, comercially, or starve..“). Laŭ lia opinio postuloj de la socio ne rajtas malhelpi neniun arton je libera evoluo.

Eble Lennie Tristano rigardis sian metodon kiel „blankula“ alirmetodo al ĵazo. Aparte kaptis lian atenton eŭropaj komponistoj ([[Johann Sebastian Bach]] aŭ [[Bela Bartók]]). La preferata repertuaro preskaŭ ne enhavis bluson, sed multajn pecojn de blankulaj muzikistoj kiel [[George Gershwin]], [[Jerome Kern]] kaj [[Cole Porter]].

 

 

Grandan influon Tristano tamen havis sur basiston [[Charles Mingus]], kiu je siaj ĵazkursoj (ekde 1953) kunmuzikis kun multaj Tristano-lernintoj (ekz. Teo Macero, John LaPorta) kaj en sia provluda kaj improviza praktio lernis multan de li. Mingus mem studis komence de la 1950-aj jaroj ĉe Tristano.

 

* ''Intuition''  –  (1946–52; 4 lumdiskoj kaj akompankajero 40-paĝa, kompilita en 2003 Proper/mcps)

* ''Live in New York''  –  (de 1949; kun Lee Konitz, Warne Marsh, Billy Bauer k.a., kompilita en 2004 de Jazz Door)

 

== Eksteraj ligiloj ==

 

{{Bibliotekoj}}

[[Kategorio:Ĵazpianistoj]]

{{Vivtempo|Tristano, Lennie}}