Tuberkulozo: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Kani (diskuto | kontribuoj) Neniu resumo de redakto |
Kani (diskuto | kontribuoj) Neniu resumo de redakto |
||
Linio 5:
La specio de bakterio plej grava kaj reprezentanta kaŭzanta de la tuberkulozo estas ''Mycobacterium tuberculosis'' aŭ bacilo de Koch, apartenanta al la komplekso ''Mycobacterium tuberculosis''.<ref> Delogu, Giovanni; Sali, Michela; Fadda, Giovanni (novembro 2013). [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3867229/ «The Biology of Mycobacterium Tuberculosis Infection»] [La biologio de la infekto pro ''Mycobacterium tuberculosis'']. Mediterr J Hematol Infect Dis (en angla) (Roma: Catholic University in Rome) 5 (1): e2013070. PMID 24363885. doi:10.4084/MJHID.2013.070. Konsultita la 10an de junio 2020. </ref>
Ĝi ofte disvastiĝis per guta infekto de homo al homo, kaj estis tre grava malsano en [[Eŭropo]] antaŭ la [[Dua mondmilito]], speciale inter malriĉuloj. En pli malriĉaj landoj de aliaj kontinentoj eĉ post la Dua Mondmilito. Estas eble la plej grava [[infekta malsano]] en la mondo. Konsiderita en sia latenta variaĵo, kiu ne prezentas [[simptomo]]jn, oni ĉirkaŭkalkulas, ke ĝi estas en 33 % de la tutmonda loĝantaro.<ref>[https://web.archive.org/web/20180131083512/http://www.who.int/features/factfiles/tuberculosis/es/ «10 datos sobre la tuberculosis» (html).] [[Monda Organizaĵo pri Sano]]. 31a de marto 2017. Arkivita el la originalo la 31an de januaro 2018. Konsultita la 10an de junio 2020. «Aproximadamente un tercio de la población mundial está infectada por el bacilo de la tuberculosis. Solo una pequeña proporción de los infectados enfermará de tuberculosis.» </ref> Ĝi estas la dua tutmonda kaŭzo de morto, kaj la unua inter la [[infekta malsano|infektaj malsanoj]].<ref> Churchyard, Gavin; Kim, Peter; Shah, N. Sarita; Rustomjee, Roxana; Gandhi, Neel; Mathema, Barun; et al (novembro 2017). [https://academic.oup.com/jid/article/216/suppl_6/S629/4589582 «What We Know About Tuberculosis Transmission: An Overview»] [Tio kion oni scias pri la transmisio de la tuberkulozo: ĝenerala trarigardo]. The Journal of Infectious Diseases (en angla) (Infectious Diseases Society of America) 216 (Supl 6): S629-S635. ISSN 1537-6613. doi:10.1093/infdis/jix362. Konsultita la 10an de junio 2020. </ref><ref> Al-Humadi, Hussam W.; Al-Saigh, Rafal J.; Al-Humadi, Ahmed W. (septembro 2017). [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5626940/ «Addressing the Challenges of Tuberculosis: A Brief Historical Account»] [Frontante la defiojn de la tuberkulozo: mallonga historia rakonto]. Front Pharmacol (en angla) (Frontiers Media SA) 8: 689. PMID 29033842. doi:10.3389/fphar.2017.00689. Konsultita la 10an de junio 2020. </ref><ref> Sulis, Giorgia; Centis, Rosella; Sotgiu, Giovanni; D’Ambrosio, Lia; Pontali, Emanuele; Spanevello, Antonio; et al. (novembro 2016). [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5093435/ «Recent developments in the diagnosis and management of tuberculosis»] [Ĵusaj progresoj en la diagnozo kaj traktado de la tuberkulozo]. NPJ Prim Care Respir Med (en angla) (Primary Care Respiratory Society UK/Macmillan Publishers Limited) 26: 16078. PMID 27808163. doi:10.1038/npjpcrm.2016.78. Konsultita la 10an de junio 2020.</ref><ref> Houben, Rein M. G. J.; Dodd, Peter J. (oktobro 2016). [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5079585/ «The Global Burden of Latent Tuberculosis Infection: A Re-estimation Using Mathematical Modelling»] [La tutmonda ŝarĝo de la latenta infekto de tuberkulozo: rekalkulo uzante matematikan modeladon]. PLoS Med (en
Krom la menciitaj, ankaŭ aliaj mikobakterioj, kiel ''Mycobacterium bovis'', ''Mycobacterium africanum'', ''Mycobacterium canetti'' kaj ''Mycobacterium microti'' povas kaŭzi tuberkulozon, sed ĉiuj tiuj specioj kutime ne faras tion en sana persono.
Linio 11:
La simptomoj de tuberkulozo estas la jenaj: kronika [[tuso]] kun sangenhava sputaĵo (hemoptizo), [[febro]], nokta [[ŝvitadego]] kaj maldikiĝo. La infekto de aliaj organoj povas kaŭzi ampleksan varion de simptomoj. La [[diagnozo]] estas farita surbaze de [[radiologio]] ([[radiografio]]j de [[torako]]), testo de haŭta tuberkulino kaj [[sango|sanganalizo]], same kiel per ekzameno per [[mikroskopo]] kaj mikrobiologia [[kultivado]] de la korpaj fluaĵoj kiel analizo de la tus-kraĉaĵoj. La traktado estas komplika kaj postulas longajn periodojn de ekspono al [[antibiotiko]]j. Ankaŭ la familianoj de la malsanulo estas analizataj.
Ĉar bovinoj ofte malsaniĝis je ĝi, ilia [[lakto]] servis ankaŭ kiel infekta fonto. De post la milito oni en multaj landoj prevente [[vakcino|vakcinas]] la [[bovo]]jn. Dum la lastaj jaroj, la tuberkulozo prezentis kreskintan reziston kontraŭ la tiom multaj antibiotikoj kaj pro tio oni tendencis, kiel preventa agado, al kampanjoj de vakcinado, ĝenerale per la vakcino ''Bacillus Calmette-Guérin'' (BCG).
Oni kontaĝas tra aero, kiam la personoj infektitaj tusas, sternas aŭ kraĉas. Krome, pliiĝanta nombro de personoj en la tuta mondo infektas sin pro tio ke la [[imuna sistemo]] malfortiĝas pro la uzado de imunonuligaj kuraciloj aŭ pro [[Aidoso]]. La distribuado de la tuberkulozo ne estas homogena en la mondo; la 80 % de la loĝantaro de landoj de [[Azio]] kaj [[Afriko]] aperas pozitiva en ekzameno, procento kiu malaltiĝas al 5-10 % de la loĝantaro de Usono.
== Malapero kaj ebla reveno de tuberkulozo ==
| |||