Lewis Hayden: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Kreita per traduko de la paĝo "Lewis Hayden" |
Aldonis sekcion, tradukitan el la angla-lingva Vikipedio |
||
Linio 8:
=== Frua vivo ===
'''Lewis Hayden''' naskiĝis en sklavecon en [[Lexington (Kentukio)|Leksingtono, Kentukio]], en 1811, kiel ano de 25-membra familio.<ref name=" Runyon p. 12" />{{#tag:ref|La Nacia Parka Servo, proprietanto de la Domo de Lewis kaj Harriet, diris, ke li naskiĝis en 1812. La Afro-Usona Muzeo diras, ke li naskiĝis en 1816.<ref name="NPS Hayden House">[http://www.nps.gov/boaf/historyculture/lewis-and-harriet-hayden-house.htm Lewis and Harriet Hayden House], National Park Service. Retrieved April 24, 2013. {{NPS}}</ref><ref name="AA Museum">[http://www.afroammuseum.org/site6.htm Site 6 – Lewis and Harriet Hayden House – 66 Phillips Street], African American Museum, Boston. Retrieved April 30, 2013.</ref>|group="nb"}} Lia patrino devenis de pluraj rasoj, inkluzive de Afrikaj, Eŭropaj kaj Uson-Indiĝenaj antaŭuloj; skavigo de Indiĝenaj Usonanoj malpermesiĝis post la 18-a jarcento. Se lia patrino estus povinta montri rektan patrinan Uson-Indiĝenan devenon, ŝi estus povinta procesi por gajni sian liberecon kaj tion de siaj infanoj. Laŭ la jura principo de '''partus sequitur ventrem (naskito sekvas la ventron)''', kiu adoptiĝis de la sklaveco-permesantaj ŝtatoj en la 17-a jarcento, la stato de la infanoj en la kolonioj sekvis tion de la patrino. Infanoj de blankaj virinoj kaj Indiĝenaj virinoj, tiel, naskiĝis liberaj. La patro de Lewis estis sklavo "frue forvendita".<ref name="Runyon p. 12">Runyon, Randolph Paul. ''Delia Webster and the Underground Railroad'', University Press of Kentucky, (1999). p. 12. {{ISBN|978-0-8131-0974-9}}</ref><!----- start note ---->{{#tag:ref|La patrino de Hayden malakceptis oferon de "nemorala eco" de viro de Framasona loĝio. Li arestigis ŝin, kaj ŝi komencis havi "frenezajn epizodojn" post kiam ŝi torturiĝis kaj batigis. Post kiam ŝi faris kelkajn provojn sin mortigi, oni permesis, ke la 7-aŭ-8-jara Hayden kaj liaj gefratoj vidu ilian patrinon. Li fariĝis timigita, kiam ŝi diris, "Mi aranĝos vin, tiel, ke oni neniam kaptos vin." Oni bindis ŝin kaj forkondukis ŝin.<ref name="Runyon pp. 11–14" />|group="nb"}}<!---- end note ---->
Hayden estis unue posedita de [[Presbiterianismo|Presbiteriana]] ministro, Rev. Adam Rankin. Li vendis fratojn kaj fratinojn de la knabo en preparo por transloĝiĝi en [[Pensilvanion]]; li interŝanĝis 10-jaran Hayden-on kontraŭ du kaleŝaj ĉevaloj al viro, kiu vojaĝis tra la ŝtato vendanta horloĝojn. La vojaĝoj kun lia nova mastro permesis, ke Hayden aŭdu diversajn opiniojn pri sklavigo, inkluzive de ĝia takso kiel krimo de kelkaj homoj.<ref name="Runyon pp. 11–14">Runyon, Randolph Paul. ''Delia Webster and the Underground Railroad'', University Press of Kentucky, (1999). pp. 11–14. {{ISBN|978-0-8131-0974-9}}</ref><ref name="Calarco p. 153">{{Citaĵo el libro|url=https://books.google.com/books?id=RyEoBnpKYygC&pg=PA153|ISBN=978-0-313-33924-0}}</ref> Kiam li estis 14-jara, la soldato de la [[Usona Milito de Sendependeco]] [[Marie-Joseph Motier, markizo de La Fayette|Marquis de Lafayette]] levis sian ĉapelon al Hayden dum vizito al [[Kentukio]]. Tio ĉi helpis instigi Hayden-on kredi, ke li estis inda je respekto kaj malami sklavecon.<ref>Runyon, Randolph Paul. ''Delia Webster and the Underground Railroad'', University Press of Kentucky, (1999). p. 13. {{ISBN|978-0-8131-0974-9}}</ref>
Dum la mezaj 1830-aj jaroj, <ref name="Calarco p. 153" /> Hayden edziĝis kun Esther Harvey, ankaŭ sklavo. Ŝi kaj ilia filo vendiĝis al Usona Senatano [[Henry Clay]], kiu vendis ilin ambaŭ al la Fora Sudo. Hayden neniam plu vidis ilin.<ref name="NPS Hayden House" /><ref name="Runyon pp. 113–115">Runyon (1999), ''Delia Webster'', pp. 113–115.</ref><!---- start note ---->{{#tag:ref|Henry Clay diris, ke li nek aĉetis, nek vendis, la edzinon kaj infanon de Lewis Hayden. Li unue konfuzis Lewis Hayden-on kun alia viro kun la nomo Lewis, kaj poste deklaris, ke li neniam konis Lewis Hayden-on. Sed Hayden provizis detalajn informojn pri domoj, al kiuj lia edzino asigniĝis post kiam Clay ŝin aĉetis, kaj detalojn, pri ŝia vendiĝo.<ref name="Runyon pp. 113–115" />|group="nb"}}<!---- end note ----> Dum la 1840-aj jaroj, Hayden instruis sin legi, malgraŭ tio, ke lin posedis viro, kiu vipis lin.<ref name="Runyon pp. 11–14" />
Hayden aliris al aliaj viroj, petanta, ke ili lin aĉetu, kaj proponanta, ke ili lin rentu al aliaj kontraŭ pagoj por rekapti ilian investitan monsumon, sed petanta, ke ili permesu, ke li gardu iom el la gajnitaĵoj, por aĉeti sian liberecojn. La viroj estis Lewis Baxter, komizo ĉe asekura oficejo, kaj Thomas Grant, petrola fabrikisto kaj sebo-provizisto, kaj ili ja lin aĉetis. La viroj rentis Hayden al la Hotelo Fenikso (Phoenix Hotel) en Leksingtono.
<ref name="Runyon pp. 11–14">Runyon, Randolph Paul. ''Delia Webster and the Underground Railroad'', University Press of Kentucky, (1999). pp. 11–14. {{ISBN|978-0-8131-0974-9}}</ref> Li komencis ŝpari sian parton el siaj gajnitaĵoj por estonta libereco.<ref name="Calarco p. 153" />
Antaŭ ol 1842, Hayden edziĝis duafoje, al [[Harriet Bell Hayden|Harriet Bell]], kiu estis ankaŭ sklavigita. Li prizorgis ŝian filon Joseph kiel sian vicfilon. Harriet-on kaj Joseph-on proprietis Patterson Bain. Post lia edziĝo, Hayden komencis fari planojn por eskapi al la Nordo, ĉar li timis, ke sia familio povus dividiĝi denove.<ref name="NPS Hayden House" /><ref name="AA Museum" /><ref>Runyon (1999), ''Delia Webster'', pp. 14, 16, 37</ref>
===Eskapo kaj Liberiĝo===
En aŭtuno de 1844, Hayden ekkonis [[Calvin Fairbank]]-on, [[Metodismo|Metodista]] pastro, kiu studis ĉe [[Oberlin College]] kaj aktiviĝis en la [[Subtera fervojo (Usona historio)|Subtera fervojo]]. Li demandis de Hayden, "Kial vi deziras vian liberecon?" Hayden respondis, "Ĉar mi estas viro."<ref name="robboy">[https://www.jstor.org/stable/364817 Stanley J. Robboy and Anita W. Robboy, "Lewis Hayden: From Fugitive Slave to Statesman"], ''The New England Quarterly'', Vol. 46, No. 4 (December 1973), pp. 591–613. Retrieved December 3, 2013</ref>
Fairbank kaj [[Delia Webster]], instruisto de Vermonto kiu laboris en Kentukio, akiris veturilon, kaj vojaĝis kun la Hayden-oj por helpi ilian eskapon. La Hayden-oj kovris iliajn vizaĝojn per floro por aperi blankaj kaj malhelpi detekitĝon; je tempoj de danĝero, ili kaŝis ilian filon Joseph sub la sidloko. Ili vojaĝis de Leksingtono al [[Ripley, Ohio]], je malvarma, pluvema nokto. Helpata de aliaj aboliciistoj (vidu [[John Rankin (aboliciisto)]]), la Hayden-oj daŭre vojaĝis Norden laŭ la [[Subtera fervojo (Usona historio)|Subtera fervojo]], finfine atinganta Kanadon.<ref>Runyon, Randolph Paul. ''Delia Webster and the Underground Railroad'', University Press of Kentucky, (1999). pp. 14–16, 18. {{ISBN|978-0-8131-0974-9}}</ref>
Kiam Fairbank kaj Webster reiris al Leksingtono, ili arestiĝis. La ŝoforo kaptiĝis kaj vipiĝis 50-foje, ĝis li konfesis al la eventoj de la eskapo.<ref>Runyon (1999), ''Delia Webster and the Underground Railroad'', pp. 21–25</ref> Webster pasis plurajn monatoj de du-jara kondamno al enkarceriĝo pro sia helpo al la Hayden-oj, kaj pardoniĝis. Oni kondamnis Fairbank-on al 15-jara enkarceriĝo, po kvin jaroj, por ĉiu skalvo, kiun li helpis al liberiĝo. Post kvar jaroj li pardoniĝis, kiam Hayden, efektive, lini elaĉetis.<ref>Runyon, Randolph Paul. ''Delia Webster and the Underground Railroad'', University Press of Kentucky, (1999). pp. 69, 77, 133. {{ISBN|978-0-8131-0974-9}}</ref><ref name=Sun>{{cite news |title=Kentucky men lobby state to absolve slave saviours |first=John |last=Cheves |newspaper=[[The Vancouver Sun]] |date=March 20, 2010 |url=https://vancouversun.com/story_print.html?id=2706590&sponsor= }}{{dead link|date=December 2017 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> La antaŭa posedanto de Hayden konsentis al pardono por Fairbank, kontraŭ pago de $650. Hayden tiutempe vivis en Bostono, kaj rapide kolektis la monon de 160 homoj por pagi ĉi tiun sumon.<ref>{{cite news | url=http://www.theliberatorfiles.com/friendships-forged-fire-lewis-hayden/ | title=Lewis Hayden Clothing Store Opened | newspaper=The Liberator | date=September 1849 | accessdate=May 1, 2013 }}</ref>
El Kanado, la Hayden-oj transloĝiĝis en 1845 al [[Detrojto]] en la libera ŝtato de Miŝigano. Kiel enirpordo al Kanado, ĝi estis ĉefa centro de fuĝantaj sklavoj. Dum la ĉeesto tie, Hayden fondis lernejon por nigraj infanoj, kiel ankaŭ la brika preĝejo de la Kolora Metodista Societo (nun Preĝejo Bethel (Bethel Church)).<ref name="robboy"/>
Decidanta, ke li volis esti ĉe la centro de kontraŭ-sklaveca agado, antaŭ ol januaro 1846, Hayden kaj lia familio transloĝiĝis al [[Bostono, Masaĉuseco]], kiu havis plurajn enloĝntojn, kiuj forte subtenis aboliciismon.<ref name="robboy"/> Post kiam li hejmigis, Hayden proprietis kaj operaciis vestaĵo-vendejon ĉe la Strato Cambridge.<ref name="NPS Hayden House" /><ref name="AA Museum"/>
[[Kategorio:Usonaj sklavoj]]
[[Kategorio:Personoj de Kentukio]]
| |||