Vitamino K: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Kani (diskuto | kontribuoj) Kreis novan paĝon kun "La '''vitamino K''' estas vitamino solvebla en graso kiu estas konata ĉefe pro sia funkcio en la koagulado de sango. Ĝi estis malkovrita en 1935, fa..." |
Kani (diskuto | kontribuoj) Neniu resumo de redakto |
||
Linio 1:
[[Dosiero:Phytomenadione (vitamin K1).jpg|thumb|Montro de fitomenadiono (vitamino K<sub>1</sub>) por injekto.]]
La '''vitamino K''' estas [[vitamino]] solvebla en [[graso]] kiu estas konata ĉefe pro sia funkcio en la [[koagulado]] de [[sango]]. Ĝi estis malkovrita en [[1935]], fare de la dana [[Henrik Dam]] kiu nomumis ĝin kiel '''K''' pro la danlingva vorto por ''koagulado'': nome "koagulation". Nature, ĝi aperas en du formoj: vitamino K1 (filokinono) en vegetaloj de verdaj folioj kaj vitamina K2 (menakinonoj) derivita de la viando kaj en fermentitaj manĝaĵoj kiel [[fromaĝo]] kaj sojaĵo ''nattō''.<ref> van Ballegooijen, A. J.; Beulens, J. W. (julio de 2017). [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5585988/ «The Role of Vitamin K Status in Cardiovascular Health: Evidence from Observational and Clinical Studies»] [La rolo de la stato de vitamino K en la korvaskula sano: evidenteco de observaj kaj klinikaj studoj]. Curr Nutr Rep (en angla) 6 (3): 197-205. PMID 28944098. doi:10.1007/s13668-017-0208-8. Konsultita la 28an de oktobro 2018. </ref><ref> Shea, M. Kyla; Booth, Sarah L. (januaro 2016). [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4728622/ «Concepts and Controversies in Evaluating Vitamin K Status in Population-Based Studies»] [Konceptoj kaj polemikoj en pritaksado de la stato de la vitamino K en loĝantarstudoj]. Nutrients (en angla) (Multidisciplinary Digital Publishing Institute (MDPI)) 8 (1): 8. PMID 26729160. doi:10.3390/nu8010008. Konsultita la 28an de oktobro 2018. </ref>
{{redaktata}}
La vitamino K estas necesa kiel kunfaktoro por la aktivigo de [[proteino]]j kiuj siacive estas necesaj por serio de biologiaj procezoj el kiuj la plej konataj estas la [[Hepato|hepataj]] faktoroj de koagulado, nome protrombino kaj faktoro X, inter aliaj.<ref name = "van Ballegooijen2017" /> Tiu nutrantaĵo estas rilata kun fiziologiaj procezoj kiel la hista riparado (okaze de vundoj kaj hemoragioj), infarktoj kaj la [https://www.saludymedicinas.com.mx/nutricion/vitaminas/vitamina-k-para-la-menstruacion menstruo].
Ĝi estas necesa por aktivigo de proteinoj de la [[eksterĉela matrico]] de ĉeloj [[osto|ostaj]] kaj de [[glata muskolo|glataj muskoloj]] kiuj permesas la unuigon de la kalcio, regulante la metabolon de la ostoj kaj malpliigante la riskon de vaskula kalciigo kaj eventuale de korvaskula malsano.<ref name = "van Ballegooijen2017" /><ref name = "Barrett2018" /><ref name = "Dasari2017" />
La vitamina K tendría un efecto protector frente al [[cáncer hepático]], la [[leŭkemio]], el [[pulmokancero]], [[Cáncer de colon|de colon]], [[Cáncer oral|oral]], [[mamkancero]] y [[Cáncer vesical|vesical]].<ref name = "Dasari2017" />
Químicamente, la vitamina K comprende derivados de 2-metil-1,4-naftoquinona, pero difieren en la estructura de la posición 3 (3-). Además de sus derivados naturales, la filoquinona (vitamina K<sub>1</sub>) y las menaquinonas (vitamina K<sub>2</sub>s), existen tres fuentes sintéticas: la [[menadiono]] (vitamina K<sub>3</sub>), la VK<sub>4</sub> y la VK<sub>5</sub>. La menadiona se utiliza en alimentos para mascotas y como suplemento dietético en algunos países.<ref name = "Dasari2017" />
==Notoj==
| |||