Milito de Jom Kippur: Malsamoj inter versioj

La '''milito de Jom Kippur''', ankaŭ konata kiel '''oktobra milito''' aŭ '''milito de [[Ramadano]]''', estis milito batalita de [[Israelo]] kontraŭ [[Egiptio]] kaj [[Sirio]] en [[1973]]. La milito komenciĝis kiam Sirio kaj Egiptio subite atakis Israelon la [[6-a de oktobro|6-an de oktobro]], la tagon de [[Jom Kippur]], kiu estas la plej altaj [[Judismo|judaj]] sanktaj tagoj kiam judoj fastas kaj ne laboras. Ili elektis tiun tagon por ataki, ĉar ili opiniis, ke en tiuj tagoj la israelanoj estos malpli pretaj por reagi. La milito ĉesis post dudek tagoj al la [[25-a de oktobro|25-an de oktobro]], post kiam la [[Unuiĝintaj Nacioj]] postulis ĉesigon de la batalado.

 

== Okazintaĵo ==

Israelo okupis la [[Sinajo]]n, [[Cisjordanio]]n kaj la [[Golanaj Altaĵoj|Golanajn Altaĵojn]] en la [[Sestaga milito]] en [[1967]]. Por la arabaj ŝtatoj ĝi estis militara kaj politika katastrofo, ĉar ili perdis stratege gravajn teritoriojn kaj milionoj da araboj vivis nun sub israela garnizono. Krome, Israelo fariĝis militara grandpotenco en la [[Proksima Oriento]]. Ĝi komencis kun la konstruado de judaj setlementoj en la okupitaj teritorioj, forpelinte miloj da araboj el iliaj hejmoj.

 

 

== Batalregiono Sinajo ==

 

La [[6-a de oktobro|6-an de oktobro]] [[1973]] meznokte, egiptaj armefortoj transiris tute surprize la Suezan kanalon apud [[Port Said]], [[Ismailia]] kaj [[Suez]]. En la sekvantaj 24 horoj 17 de 18 forte sekuritaj israelaj postoj estis konkeritaj kaj la egipta armeo en antaŭenmarŝo orienten. Ĝis la [[14-a de oktobro]] la egipta armefortoj enpenetris parte 35 kilometroj en israele kontrolata teritorio kaj forpuŝis la israelan defendon orienten. La kutime forta israela [[aerarmeo]] estis nekapabla, ĉar la bone aranĝitaj egiptaj kontraŭaviadilaj artilerioj estis preskaŭ netrapaseblaj. Ĝis la kvina tago de la milito 85 israelaj batalaviadiloj estis malsuprenpafitaj.

 

== Batalregiono Golanaj Altaĵoj ==

 

Samtempe, la siriaj armeo eniris la Golanajn Altaĵojn kun 1.400 [[tanko]]j. La sirianoj konkeris 11 de 12 israelaj postenoj kaj eliminis du israelajn kompaniojn en la daŭro de 48 horoj. La armepartoj marŝis okcidenten por parte 21 kilometroj. Ĝis la [[10-a de oktobro]], la plejparto de la siriaj taĉmentoj povis esti puŝitaj reen. La nur 40 kilometroj defora siria ĉefurbo [[Damasko]] estis forte bombardita de la israela aerarmeo, mortigante tiel milojn da civiluloj. La israela armeo tiam komencis kontraŭatakon, kiu ebligis israelan enpenetradon de 25 kilometroj. La alveno de iraka kaj jordana subteno devigis ĉesigon de la kontraŭofensivo. La freŝa provizo stabiligis la fronton kaj ebligis malgrandajn rekonkerojn, interalie la stratege grava urbeto [[Kunajtra]] - hodiaŭ fantoma urbo -, tamen 70% de la operacinta siriaj armeparoj estis disbatitaj.

 

== Rezulto ==

=== Por Israelo ===

La milito de Jom Kippur signifis fortan ŝokon por Israelo. La arabaj landoj pruvis, ke ili estis sufiĉe militare potencaj por minaci serioze Israelon. La israela armeo ja rebatis la agreson sukcese, sed ĝi suferis egajn damaĝojn. Proksimume 3.000 soldatoj mortis en dudek tagoj kaj 50% de la armaĵo estis eluzita aŭ detruita. La Golanaj Altaĵoj estis konsideritaj ne permeabla, la Sinajo kiel bone sekurigita limo. Israelo nun komencis trovi paceman solvon en la proksima-orienta konflikto. Jam [[1974]] komencis pactraktadoj kun Egiptio. Sekvis politikaj kaj ekonomiaj krizoj.

=== Por Egiptio ===

Anvar Sadat fariĝis militheroo en la araba mondo. Li sukcese kontraŭbatalis la kvazaŭe nevenkeblan israelan armeon. Li malaperigis la sovetian influon en Egiptio kaj povis reformi sian landon, ĉar li nun estis amita de sia popolo. Jam en 1973 komencis retiriĝo de la israela armeo el la Sinajo kun la alveno de la internacia pacmisio UNEF 2. La judaj setlejoj estis forigitaj. En [[1978]] sekvis packontrakto en kiu la Sinajo estis senkondiĉe redonita kaj Israelo agnoskita.

 

[[Kategorio:Arabaj-israelaj militoj|Jom Kippur]]