Mogola Imperio: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
esperantigita parametro, formatigo de titoloj, +Projektoj, +Bibliotekoj, kosmetikaj ŝanĝoj
Linio 43:
| pereo =
}}
[[Dosiero:Moghol.jpg|thumbeta|rightdekstra|290px|Mogola ekspansio en Barato]]
'''Mogola imperio''' (mongolodevena) estis fondita de [[Babur]] en [[1526]], kiam venkis [[Ibrahim Lodi]], la lasta sultano de [[Delhi]], ĉe Batalo de [[Panipat]]. Ĝi estis konkerita ĉefe de [[Ŝer Ŝah]] dum tempo de [[Humajun]]. [[Akbar]] ĝin kreskigis rimarkinde, kaj ĝi kreskis ĝis la fino de regado de [[Aurangzeb]]. Post la morto de Aurangzeb en [[1707]], la imperio komencis malpotenciĝadi, kvankam ĝi tenis la ŝajnon de potenco dum pluaj 150 jaroj. En [[1739]], ĝi estis venkita de [[Persio|persa]] armeo estrata de [[Nadir Shah]]. En [[1756]], armeo de [[Ahmad Shah]] rabis urbon Delhi denove. La fina malvenko estis de [[Brita imperio]] en [[1857]].
 
La "Mogolo" vorto venas el la originala regiono de la [[Timuridoj]], kiu estas centra-aziaj stepoj antaŭe konkerita de [[Ĝingis-Ĥano]] kaj poste konata kiel "Mogulistano" ("lando de la mogonloj"). Eĉ se la unuaj Mogoloj parolis la [[ĉagataja]]n lingvon kaj havis Turk-Mongolajn kutimojn, ili kutimiĝis al la Persa kulturo. Tiel, ili alportis Persan literaturon kaj kulturon en Hindio. Per la mogola imperio, la [[islamo]] atingis sian apogeon en barato .
 
== Ŝtata ekonomio ==
Linio 52:
 
== Religio kaj politiko ==
 
La religio de la Mogola Imperio estis islamo kaj islamo inspiris la politikan sistemon pli malpli forte laû la epokoj. [[Babur]], la imperia fondisto, pli insistis pri la turka heredaĵo ol pli religio. Dum la [[Jalaluddin Muhammad Akbar|Akbar]]-a regado, la ĝizia imposto (la tradicia islama imposto pagita de la ne islamanoj) estis forlasita. Dum la sama epoko, la luna [[islama kalendaro]] estas anstaŭigita per sola kalendaro, kiu plu taŭgas por agrikulturo. Aliflanke, ankaŭ estis pli rigoraj imperiestroj, kiel [[Aŭrangzebo]], strikta islamano kiu restarigis la ĝizia imposto.
 
La influo de la Hindua juro malkrekigis sed tute ne malaperis. La imperia sistemo permesis al la hinduanoj konservi kaj konformiĝi al la [[Hindua juro]]. Sametempe, la juro apartigis laŭ la regionoj, laŭ la kutima islama sistemo, la minoritatoj povis konservi iliajn jurajn sistemojn, tiom longe kiom ili la ĝizia-n pagas kaj ne Prozelitas. La minoritatanoj ankaŭ estis liberigita el la milita servo.
 
== Teritorioj ==
La [[Bengala Subaho]] estis subdividaĵo de la Mogola Imperio enhavanta teritoriojn kiuj nun estas en moderna Bangladeŝo kaj la barataj ŝtatoj Okcidenta Bengalo kaj Odiŝo inter la 16a kaj la 18a jarcentoj. Tiu ŝtato estis establita post la dissolvo de la [[Bengala Sultanlando]], kiam la regiono estis absorbita en unu el la plej grandaj imperioj en la mondo. La Mogoloj ludis gravan rolon en la disvolvigo de la modernaj Bengalaj kulturo kaj socio.
 
== Honoraj Mogoloj ==
La sesaj unuaj imperiestroj estas konsiderataj kiel la "Honoraj Mogoloj" el la dinastio:
* [[Babur]] (1526-1530)
* [[Humajun]] (1530-1556)
* [[Ĝalaluddin Muhammad Akbar|Akbar]] (1556-1605)
* [[Ĝahangir]] (1605-1627)
* [[Ŝaho Ĝahano]] (1627-1658)
* [[Aŭrangzebo]] (1658-1707)
 
Linio 76 ⟶ 75:
* [[Mogola arkitekturo]]
* [[Mogola pentrarto]]
 
{{Projektoj}}
{{Bibliotekoj}}
 
[[Kategorio:Mogola imperio| ]]