Necerteca principo de Heisenberg: Malsamoj inter versioj

 

== Baza principo ==

[[Lumo]]n oni povas konsideri aro da etaj paketoj de energio; kiujn oni nomas [[fotono]]j. Por mezuri la lokon kaj la movokvanton de iu ajn aĵo, oni unue lumigas la aĵon kaj poste taksas la respeguliĝon.

 

 

== Matematika formulo ==

 

Se [[partiklo]] estas priskribita kiel [[ondo]], kaj pasas trans mallarĝan fendon, tia partiklo [[difrakto|difraktas]]; ties ondo eliras laŭ variantan [[angulo]]n <math>\Delta\theta</math>. Ju pli mallarĝa la fendo estas, des pli larĝa estas la varianta angulo (<math>\Delta\theta</math>), kaj des pli necerteca la [[movokvanto]] estas. Laŭ la larĝo de la fendo kaj la diperso de la movokvanto Heisenberg konkludis<ref name="Heisenberg_1927">{{Citation |first=W. |last=Heisenberg |title={{lang|de|Über den anschaulichen Inhalt der quantentheoretischen Kinematik und Mechanik}} |journal=Zeitschrift für Physik|volume=43 |issue=3–4 |year=1927 |pages=172–198 |doi=10.1007/BF01397280 |postscript=. |bibcode = 1927ZPhy...43..172H }} Pri enhavo de [[kinematiko]] kaj [[meĥaniko]] laŭ la [[kvantuma teorio]].({{de}})</ref> ke:

:<math>\Delta p\ </math> = necerteco en movokvanto.

 

Nun la moderna [[neegaleco]] estas:

:::<math>\sigma_x\sigma_p\ge\frac{\hbar}{2}</math> ,

:<math> \sigma_x \ </math> = [[varianca devio]] de pozicio,

:<math> \hbar </math> = ''reduktita konstanto de Planck'' ( <math>\hbar=\frac{h}{2\pi}</math> ).

 

== Necerteca principo pri energio kaj tempo ==

Kaŭze ke energio ''E'' rilatas al tempo ''t'', kiel movokvanto rilatas al spaco laŭ la [[speciala relativeco]], estas klare por multaj fondintoj ([[Niels Bohr]] inter ili) ke la sekvanta formulo validas:

:::<math> \Delta E \, \Delta t \gtrsim h \, , </math>

 

== Referencoj ==

 

{{Metaŝablono en artikolo|Citation}}

 

[[Kategorio:Fundamentaj fizikaj konceptoj]]