Ciro la Juna: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e Moldur movis paĝon Kiro la Juna al Ciro la Juna anstataŭigante alidirektilon
Kiro -> Ciro
Linio 1:
{{Alinomu|Ciro la Juna|[[Diskuto:Ciro la 2-a]]}}
{{Informkesto reganto
| nomo = KiroCiro{{-}}{{lang-el|Κῦρος}}
| dinastio = [[aĥemenida dinastio]]
}}
'''KiroCiro la Juna''' (en [[malnovgreka lingvo]]: Κῦρος [''Kiros'']; en [[malnovpersa lingvo]] ''Kuraĉ''; 424 a.K - 401 a. K.) estis persa princo de la [[aĥemenida dinastio]], satrapo kaj generalo.
 
Li estis filo de [[Dario la 2-a]] de Persio kaj lia duonfratino [[Parisatido]]. Frato de la reĝo [[Artakserkso la 2-a]] kaj aspiranto al la persa trono.
 
En 408 a. K., post la venkoj de [[Alkibiado]], Dario la 2a2-a decidis daŭrigi la militon kontraŭ Ateno kaj plu kaj pli subteni la spartanojn. Li sendis KironCiron la JunaJunan al [[Malgranda Azio]], kiel [[satrapo]] de [[Lidio]], [[Frigio]] kaj [[Kapadokio]], kaj komandanto de la persaj trupoj. Tie, KiroCiro konis la spartan generalon Lizandro, en kiu li vidis homon kiu povus lin helpi en siaj deziroj iĝi reĝo, samkiel Lizandro volis iĝi absoluta reganto de Grekio, kun la helpo de la persa princo.
 
Pli malfrue, Dario malsaniĝis kaj vokis sian filon al la mortkuŝejo;<ref>Jenofonte. Tr. H. G. Dakyns. ''Anabasis'' I.I. [http://www.gutenberg.org/files/1170/1170-h/1170-h.htm Project Gutenberg].</ref> KiroCiro lasis monon al Lizandro kaj iris al [[Suzo]].<ref>Plutarco. Ed. by A.H. Clough. "Lysander," ''Plutarch's Lives''. 1996. [http://www.gutenberg.org/cache/epub/674/pg674.html Project Gutenberg]</ref> Plutarko skribis ke, [[Parisatido]], la patrino de KiroCiro, lin favorigis kaj deziris ke li atingu la tronon, sed malgraŭ tio la plej aĝa filo, Arsiko kiu estis proklamita reĝo, ŝanĝinte poste sian nomon al Artakserkso. KiroCiro restis kiel satrapo de Lidio, kaj komandanto de la ĉemaraj provincoj."<ref name="Plutarch's Artaxerxes">Plutarch. Ed. by A.H. Clough. "Artaxerxes," ''Plutarch's Lives''. 1996. [http://www.gutenberg.org/cache/epub/674/pg674.html Project Gutenberg]</ref>
 
Iom post la morto de Dario, kaj surtroniĝo de Artaksekso la 2-a en 404 a. K., [[Tisaferno]], alia satrapo, denuncis komploton de KiroCiro por murdi sian fraton, kaj KiroCiro estis kaptita, sed per perado de Parisatido li estis pardonita kaj restarigita en la satrapio. Laŭ Plutarko, "lia rankoro pro tiu ĉi arestado, igis lin pli avida pri la reĝlando ol antaŭe."<ref name="Plutarch's Artaxerxes" />
 
En la jaro 401&nbsp;a.&nbsp;K., KiroCiro ribeliĝisribelis kontraŭ sia frato kaj direktis kontraŭ lin sian propran armeon kaj kontingenton de dungosoldatoj de la Antikva Grekio (la Dek Mil). La disputo solviĝis en la [[Batalo de Kunaksa]], en kiulakiu la trupoj de KiroCiro (12.500 grekoj kaj 50.000 barbaroj) konfrontiĝis kontraŭ la armeo de la reĝo, kiu konsistis el 200.000 viroj. KiroCiro perdis sian vivon en tiu ĉi batalo pro sago kiu atingis lin.
 
La historio de KiroCiro kaj la retroiro de la grekoj estas rakontita de [[Ksenofono]] en sia ''[[Kroniko de Ksenofono|Kroniko]]''. Alia rakonto, eble de Sofeneto de Stinfalo, estis uzata de [[Eforo de Kimo]].
 
[[Ksenofono]] difinis KironCiron la JunaJunan kiel «la plej taŭgan por regi kaj la plej indan por regi el inter la persoj kiuj sukcedis KironCiron la MaljunaMaljunan» kaj aldonis «mi juĝas ke neniu estis tiel amata de personoj nek inter la grekoj nek inter la barbaroj».
 
== Notoj ==
 
{{Bibliotekoj}}
<!--{{Vivtempo}}-->
[[kategorio:Satrapoj]]
[[kategorio:Aĥemenidoj]]