Vikipedio

11-a de januaro: Malsamoj inter versioj

Browse history interactively
(Rigardi ŝanĝojn inter stabila kaj nuna versioj)
[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
← Iru al antaŭa ŝanĝoIru al sekvanta ŝanĝo →
Enhavo forigita Enhavo aldonita
VidaVikiteksto
maldikigo
Linio 7:
 
== Eventoj ==
* [[532]]: '''[[Konstantinopolo]]: [[ribelo Nika]] kontraŭ la imperiestro [[Justiniano la 1-a]] eksplodis dum [[ĉara konkurso|ĉarkurado]] ĉe [[hipodromo]]''' - finita per [[masakro]] de 30 mil ribelantoj fare de [[Belizaro]]
* [[1386]]: Delegitaro de polaj [[nobelo|nobeloj]] interkonsentis sur [[kastelo]] en [[Vaŭkavisk]] pakton kun [[Ladislao la 2-a Jogajlo]] pri [[trono|entroniĝo]] kaj nupto de [[Jadviga (Pollando)|Jadviga]]
* [[1397]]: Papo [[Bonifaco la 9-a]] eldonis [[buleo]]n pri kreo de [[teologio|teologia]] fakultato ĉe [[Jagelona Universitato|Krakova Akademio]]
* [[1558]]: [[Pollando]]: [[inundo]] kaŭzita de tempestego sur [[Balta Maro]] tute detruis [[Łeba]] - la urbon oni rekonstruis sur la alia bordo de samnoma rivero
* [[1569]]: '''Unua en la historio mencio pri [[loterio]], kiu okazis en [[Anglio]]'''
* [[1582]]: Animzorga [[seminario]] fondita en [[Vilno]] - en 1945 translokigita al [[Bjalistoko]]
* [[1610]]: '''[[Galilejaj satelitoj]]''': [[Galilejo]] malkovris lastan, el la plej grandaj, lunon de [[Jupitero (planedo)|Jupitero]] - [[Ganimedo (luno)|Ganimedon]]
* [[1660]]: [[Akademio]] de [[Belartoj]] en [[Sevilo]] fondita
* [[1693]]: '''En [[tertremo]] sur [[Sicilio]] kaj [[Malto]] pereis 60 mil personoj kaj detruiĝis 45 urboj'''
* [[1700]]: '''En [[Rusio]] oni enkondukis [[Julia kalendaro|Julian kalendaron]]''' anstataŭante la [[Bizanca imperio|bizancan]]. La 31-an de decembro 7208 sekvis la 1-a de januaro 1700.
* [[1787]]: [[William Herschel]] malkovris du [[naturaj satelitoj de Urano|naturajn satelitojn de Urano]]: [[Titanjo (luno)|Titanjo]] kaj [[Oberono (luno)|Oberono]]
* [[1793]]: [[Franca revolucio de 1789|Franca revolucio]]: reĝo [[Ludoviko la 16-a (Francio)|Ludoviko la 16-a]] estis mortkondamnita
* [[1805]]: Kreo de Teritorio [[Miĉigano]]
* [[1851]]: '''En [[Ĉinio]] eksplodis [[Tajpinga ribelo]]'''
* [[1861]]: [[Alabamo]] secesiis de [[Usono]]
* [[1879]]: '''[[Brita Imperio]] komencis [[Zuluangla Milito|zulu-anglan militon]] - la ŝtato de [[zuluoj]] falis'''
* [[1892]]: Posta prezidento de Usono [[William McKinley]] iĝis guberniestro de [[Ohio]]
* [[1904]]: [[Genocido]]: '''[[hereroj]] en sudokcidenta [[Afriko]] komencis ribelon kontraŭ la [[Germanaj kolonioj|germana koloniigo]]''' - generalo [[Lothar von Trotha]] murdis ĉ. 65-80.000 hererojn.
* [[1906]]: Malfermo de usona [[konsulejo]] en [[Toruń]] - en 2018 en la urbo troviĝis 6 honoraj konsulejoj de [[Peruo]], [[Slovenio]], [[Litovio]], [[Finnlando]], [[Respubliko Moldavio]] kaj [[Tunizio]]. Ankaŭ estas ĉi tie filio de Franca Ambasado en [[Varsovio]]
* [[1908]]: Usona prezidento '''[[Theodore Roosevelt]] atribuis al la [[Granda Kanjono]] statuson de [[nacia monumento]]'''
* [[1913]]: [[Tibeto]] kaj [[Mongolio]] kontraktis [[Historio de Tibeto|traktaton pri amikeco kaj kunlaboro]]
* [[1914]]: [[Japanio]]: granda erupcio de [[vulkano]] [[Sakurajima]] sur la insulo [[Kjuŝuo]]
* [[Unua mondmilito]]:
** [[1917]]: [[Ignacy Jan Paderewski]] prezentis koncepton krei Unuiĝintajn Ŝtatojn de [[Pollando]], kiuj ampleksus plimulton de la [[Respubliko de Ambaŭ Nacioj]] antaŭ ties [[Dispartigoj de Pollando|dispartigoj]]; [[Burjatio]]: unua en [[Rusia imperio]] [[naturrezervejo]] apud [[Bajkalo]] establiĝis; teatra debuto de la pola aktoro [[Eugeniusz Bodo]] en [[Poznań]]
* [[1919]]: '''[[Rumanio]] aneksis [[Transilvanio]]n'''
* [[1919]]: [[Novembra Revolucio (Germanio)|Novembra Revolucio]]: en germana [[haveno]] [[Cuxhaven]] [[Laborista kaj soldata konsilantaro]] ([[Soveto]]j) proklamis [[socialismo|Socialisman]] Respublikon Cuxhaven
* [[1919]]: [[Dua Pola Respubliko]]: '''pola generalo [[Józef Dowbor-Muśnicki]] transprenis komandadon de la [[ribelo de Grandpolujo]]'''
* [[1922]]: [[Kanado]]: en [[Toronto (Ontario)|Toronto]] '''oni unuafoje aplikis [[insulino]]n por kuraci [[diabeto]]n'''
* [[1923]]: Pro neplenumo de la [[Traktato de Versajlo]] fare de [[Vajmara Respubliko]] franca kaj belga armeoj komencis [[Ruhr-okupacio]]n - ĝis aŭgusto 1925
* [[1924]]: [[Dua Pola Respubliko]]: [[Sejmo (Pollando)|Sejmo]] voĉdonis pri riparo de ŝtata [[trezorejo]] kaj [[valuto|valut]]-reformo de trezor-ministro [[Władysław Grabski]] - komenco por enkonduki novan [[mono]]n - [[zloto]]
* [[1927]]: '''En [[Kalifornio]] oni proklamis [[Akademio de la Kinaj Artoj kaj Sciencoj|Akademion de la Kinaj Artoj kaj Sciencoj]]'''
* [[1935]]: [[Amelia Earhart]] iĝis unua persono, kiu [[flugo|flugis]] de [[Havajaj Insuloj]] ([[Honolulu]]) al [[Kalifornio]] ([[Oakland]])
* [[Dua mondmilito]] en [[Pollando]] kaj la mondo:
** [[1940]]: '''En areo [[Gdańsk]]-[[Okcidenta Prusio]] aperis policaj provizoraj juĝejoj'''; [[germanoj]] [[pafekzekutado|pafekzekutis]] ĉ. 20 [[poloj]]n, kiuj antaŭmilite loĝis en [[Libera Urbo Dancigo]] kaj 5 en Ościsłowo ([[distrikto Koniński]]); de labortendaro konstruanta [[aŭtovojo]]n en [[distrikto Łobeski]] fuĝis 12 polojn; laŭ ordono de [[Hans Frank]] germanoj forigas de [[Vavelo]] [[monumento]]n al [[Tadeusz Kościuszko]];
** [[Intelligenzaktion]]: '''en [[koncentrejo]] [[Sachsenhausen]] mortis pro manko de [[kuracado]] du polaj [[profesoro]]j de [[Jagelona Universitato]] anatomo Kazimierz Kostanecki kaj zoologo Michał Siedlecki, arestitaj kadre de [[Intelektulkampanjo de Krakovo]]'''; en [[Londono]] bulteno "News from Poland" informis ke en 1939 Usona [[Ruĝa Kruco]] transdonis 850 mil dolarojn por helpo al [[viktimo]]j de la milito, el tio 300 mil por Pollando kaj 140 mil por [[Finnlando]]; [[Nov-Jorko]]: Kościuszko-Fondaĵo transdonis al [[Litovio]] mil dolarojn kiel helpon al 95 polaj [[profesoro]]j el fermita de litovaj regopovoj [[Universitato Vilno]]; reĝo de belgoj [[Leopoldo la 3-a (Belgio)|Leopoldo la 3-a]] decidis konigi generalon [[Maurice Gamelin]], [[belgoj]]n kaj ĉefkomandanton de la [[armitaj fortoj]] de [[Nederlando]] pri [[batalo de Francio|enhavo de dokumentoj]] trovitaj ĉe germana oficiro, kiu alteriĝis apud [[Meĥleno]]
** [[1941]]: En [[Vilno]] estis 1 690 [[rifuĝinto]]j de polaj teritorioj [[okupado|okupataj]] de Germanio, en tio 940 [[judoj]], 511 poloj kaj 239 personoj de alia [[nacieco]]
** [[Glasgow]]: aperas dusemajna dulingva revuo "Ĉeneroj de Amikeco" dediĉita al pola-skota amikeco - eldonata ĝis marto 1942; [[Londono]]: en "Pollando Batalanta" Ksawery Pruszyński skribis longan artikolon ''Ĉu Stalin gajnis aŭ perdis?'' kun la konkludo, ke hodiaŭ neniu malhelpos al [[Hitler]] iri profunden de [[Rusio]]; de la 10-a/11-a de januaro [[Luftwaffe]] atakis [[Portsmouth]] per 153 [[atakaviadiloj]], kaj [[Londono]]n de la 11-a/12-a de januaro per 137 aviadiloj; [[Mediteraneo]]: dutaga aer-mara batalo apud [[Malto]] finiĝis: damaĝita [[aviadila ŝipo]] "Illustrious" kaj sinkigita "Southampton"; direktivo de [[Hitler]] pri armita apogo de [[italoj]]
** [[1942]]: '''[[Japanio]] atakis [[Nederlanda Hindio|Nederlandan Hindion]] kaj nederlandan [[Borneo]]n'''; [[Malajzio|Malajzia]] Fronto: [[japanoj]] konkeris [[Kuala-Lumpuro]]n; [[Indonezio|Indonezia]] Fronto: japanoj alteriĝis sur insulo Tarakan en [[Sulavesa Maro]] kaj apud [[Manado]] sur [[Sulaveso]]
** [[1943]]: Germanaj soldatoj kaj policanoj en [[distrikto Wyszkowski]] aranĝis polican traserĉon, dum kiu mortigis 5 kaj arestis 21 polojn, krome ĝendarmoj pafmortigis 12 polojn en Sułoszyn
** [[Heinrich Himmler]] en letero al [[gestapo|gestapestro]] sciigis ke laŭ kelkaj funkciuloj en [[Ĉefgubernio|Ĝenerala Gubernio]] amasa homkaptado de poloj antaŭ [[preĝejo]]j kontribuis al kresko de [[Pola Rezistomovado]] kaj samtempe ordonis aresti ĉiujn suspektitajn pri [[partizano|partizana]] agado, virojn kaj virinojn, kaj sendi ilin al [[koncentrejo]]j; [[Orienta Fronto (Dua mondmilito)|Orienta Fronto]]: en [[Norda Kaŭkazio]] ekatakis armeoj de [[Nigra Maro|Nigramara]] Grupo de la [[Transkaŭkazio|Transkaŭkaza]] Fronto (komenco de la operaco [[Krasnodar]]-[[Novorossijsk]]); subskribo de rezigno-[[pakto]]j flanke de [[Usono]] kaj [[Britio]] pri eksteritoriaj kaj specialaj rajtoj en [[Ĉinio]]
** [[1944]]: '''[[Ordnungspolizei|Germana polico]] pafmortigis en [[Lublin]], verŝajne en [[koncentrejo]] [[Majdanek]] 60, kaj en [[Nowy Sącz]] 36 polojn''' - revenĝe pro kaŭzo de trajna katastrofo fare de la [[rezistomovado]]; en [[malliberejo]] de [[Poznań]] germanoj pafmortigis 4 polinojn sub riproĉo de partopreno en [[spionado|spiona]] agado; [[Volinio]]: [[ukraino]]j murdis en Ulaniki (distrikto [[Lucko]]) 6 polojn, en [[rajon]] Przemyślany taĉmento de Kamparanaj Batalionoj ekbatalis kun taĉmento de [[Ukraina Ribela Armeo]], kiu atakis polan vilaĝon - pereis kelkaj [[banderanoj]] kaj 5 polaj soldatoj, soveta 13-a Armeo konkeris Sarny ([[Rivna provinco]]); taĉmento de [[Pola Enlanda Armeo]] "Krysia" atakis Horodło ([[distrikto Hrubieszowski]]), kie akiris [[armilo]]jn; [[Hans Frank]], guberniestro de ĜG, rekomendis gravajn punojn pro infekto per [[venereaj malsanoj]]
** '''Oni plenumis verdikton de [[mortpuno]], eldonitan de marioneta [[Itala Sociala Respubliko]] kontraŭ 5 membroj de [[Granda Faŝisma Konsilantaro]]''', kiuj julie 1943 voĉdonis por forigi [[Benito Mussolini]] - estis ekzekutitaj interalie ties bofilo [[Galeazzo Ciano]], estinta ministerio pri eksteraj aferoj kaj marŝalo [[Emilio De Bono]], riĉa politikisto [[Giovanni Marinelli]]; en [[Krimeo]] 4-a Ukraina Fronto ekatakis germanojn apud [[Nikopol (Ukrainio)|Nikopol]]; Ĉina Fronto: [[trupo (armeo)|trupoj]] de 8-a armeo komencis ofensivon de liberigitaj [[Ŝanŝio]]-[[Hebejo]]-[[Ŝandong]]-[[Henano]]; [[aviado]] de [[Aliancanoj]] atakis [[Pireo]]n; kaj komencis [[strategio|strategian]] bombadon de germanaj aviadiloj kaj ties fabrikoj (la operaco antaŭ planata teralteriĝo en Eŭropo)
** [[1945]]: [[Pollando]]: germanaj soldatoj forkondukis en Jasieniec apud [[Iłża]] 68 personojn, mortigante 4; ĝendarmoj pafmortigis en Studzianki apud [[Biała Rawska]] 6 personojn kaj en Knapówka 5
** En [[Hungario]] 20-a gvardia kaj 7-a mekanikigita [[korpuso (armeo)|korpusoj]] reĵetis la duan germana provon rekonkeri [[Budapeŝto]]n fare de 3-a kirasita [[SS (organizo)|SS]]-korpuso; en [[Ardenoj]] 3-a usona armeo profitante retiriĝon de [[Wehrmacht]] okupis [[Saint-Hubert]]; en [[Ateno]] oni subskribis [[armistico]]n inter partizanoj kaj britoj, validan ekde la 15-a de januaro
* [[1946]]: '''Taĉmento de [[Ukraina Ribela Armeo]] [[masakro|masakris]] polan [[komunumo]]n Cisna ([[distrikto Leski]])''' - oni bruligis lernejon kaj kelke da [[bieno]]j, unu familio vivbruliĝis, multaj estis kruele murditaj, post 10 horoj retiriĝis kun 27 mortigitoj - la defendo konsistis el 9 [[milico|milicanoj]] kaj 15 membroj de vilaĝaj gardistoj
* [[1946]]: [[Albana Socialisma Popola Respubliko]] proklamiĝis, kies fakta gvidanto estis [[Enver Hoĝa]]
* [[1947]]: '''[[Stalinismo]]''': laŭ invito de soveta [[funkciulo]] [[Bolesław Bierut]] alvenis al [[Pola Popola Respubliko]] [[Frédéric Joliot-Curie]] kun [[Irene Joliot-Curie]] kiel "pacdefendantoj", 8 tagojn antaŭ falsigitaj de komunistoj balotoj al "[[Sejmo (Pollando)|sejmo]]" - dum ilia vizito estis okazigataj montraj politikaj "procesoj" kontraŭ dekkelkaj "[[Anatemitaj Soldatoj]]" kun plirapidigitaj verdiktoj pri [[mortpuno]]
* [[1949]]: [[Pollando]]: oni malfondis komunistan [[Ministerio]]n pri [[Regajnitaj Teritorioj]], fonditan laŭ postuloj de [[Jalta konferenco]] en 1945 sub gvido de [[Władysław Gomułka]] - [[Libera Urbo Dancigo]] estis unuigita kun la nova ŝtata [[administracio]]
* [[1949]]: [[Usono]]: en [[Los-Anĝeleso]] unuafoje en historio de [[meteologio|meteologiaj]] observoj falis [[neĝo]]
* [[1951]]: '''En [[Nevado]] estis establita usona [[armea spaco]] por testado de [[atombombo]]j'''
* [[1957]]: Filozofo [[Tadeusz Kotarbiński]] iĝis prezidanto de [[Pola Scienca Akademio]]
* [[1960]]: '''[[Ĉado]] deklaris sian sendependecon'''
* [[1960]]: [[Moskva provinco]]: '''[[Kosmonaŭta Trejnejo Jurij Gagarin]] fondiĝis apud [[Moskvo]]''' - nomon de [[Jurij Aleksejeviĉ Gagarin]] akceptis en 1969
* [[1962]]: En bazo de soveta Norda Ŝiparo en la urbo [[Polarnij]] pro [[incendio]] eksplodis 11 [[torpedo]]j sur [[submarŝipo]] de longdistanca atingo kun ekmovigo per [[dizelmotoro]] kaj [[elektromotoro]] ''B-37'', kiuj ankaŭ damaĝis najbaran submarŝipon ''S-350'' - de la unua skiparo 59 maristoj mortis kaj 19 de la dua, krom tio 44 aliaj personoj
* [[1963]]: '''[[Usono]]: en [[Los-Anĝeleso]] malfermiĝis unua [[diskoteko]]'''
* [[1966]]: [[Kartvelio]]: [[Metroo de Tbiliso]] ekfunkciis
* [[1972]]: '''Orienta Pakistano eknomiĝis [[Bangladeŝo]]'''
* [[1973]]: En [[Irlando]] oni unuafoje ekvidis sur orienta bordo de [[Atlantika Oceano]] [[Blankkapa maraglo|blankkapan maraglon]]
* [[1974]]: [[Libio]] kaj [[Tunizio]] subskribis interkonsenton pri unuiĝo kiel [[araboj|Araba]] [[islamo|Islama]] Respubliko - pro rezisto de tunizia socio la interkonsento ne ekvalidis
* [[1978]]: [[Pola Popola Respubliko]]: '''kelkdeko de personoj de la [[scienco]] kaj [[arto]] fondis sendependan de polaj komunistaj regopovoj la Asocion de Sciencaj [[Kurso]]j''', konatan ankaŭ kiel Fluganta [[Universitato]] (laŭ modelo de sekreta instruado dum [[dispartigoj de Pollando]] kaj germana [[okupado]] dum la [[dua mondmilito]]). [[Lekcio]]j – antaŭ ĉio pri [[historio]], [[sociologio]] kaj [[politikaj sciencoj]] – okazis en privataj loĝejoj kaj lekciistoj transdonis al aŭskultantoj [[scio]]n kaŝitan kaj malpermesitan de [[komunismo|komunistoj]].
* [[1982]]: Atlantika Konsilio kondamnis enkondukon de la [[milita stato en Pollando]] rekomendante al ŝtatoj de [[NATO]] sankciojn kontraŭ [[Pola Popola Respubliko]]
* [[1982]]: [[Andaluzio]], [[Asturio]] kaj [[Kantabrio]] iĝis [[Aŭtonoma Komunumo de Hispanio|Aŭtonomaj Komunumoj de Hispanio]]
* [[1986]]: Poloj [[Jerzy Kukuczka]] kaj Krzysztof Wielicki unuafoje vintre grimpis al [[Kangchenjunga]]
* [[1990]]: '''En [[Vilno]] 300 mil manifestaciantoj postulis [[sendependeco]]n de [[Litovio]]'''
* [[1991]]: [[Slobodan Miloŝeviĉ]] iĝis prezidento de Serbio
* [[1994]]: [[Moskvo]]: unua kunsido de la [[Federacia Asembleo de Rusio]]
Linio 79:
 
== Naskiĝoj ==
* [[347]]: [[TeodozoTeodozio la 1-a]], imperiestro de la [[Romia Imperio]] kaj de la [[Imperiestroj de la Bizanca Imperio|Bizanca Imperio]] (m. [[395]])▼
 
▲* [[347]]: [[Teodozo la 1-a]], imperiestro de la [[Romia Imperio]] kaj de la [[Imperiestroj de la Bizanca Imperio|Bizanca Imperio]] (m. [[395]])
* [[1638]]: [[Nikolao Stenono]], dana anatomo, geologo, patro de [[stratigrafio (geologio)|stratigrafio]], episkopo, beatigita (m. [[1686]])
* [[1642]]: [[Johann Friedrich Alberti]], germana orgenisto kaj komponisto (m. [[1710]])
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/wiki/11-a_de_januaro"