Historio de judoj en mezepoko: Malsamoj inter versioj

Juda tradicio datigas la originojn de judoj al la Dek du Triboj de Israelo, tamen plej judaj tradicioj asertas, ke la modernaj judoj estas posteuloj de [[Tribo de Jehuda|Jehuda]], [[Benjamen]] kaj [[Levi]]. Jam pro la [[Ekzilo babilona|Babilona ekzilo]] judoj, ĉu pro ekzilo ĉu pro milita trudo ĉu pro aliaj tialoj, iris vivi en multaj aliaj landoj de [[Mezoriento]], kaj poste formis komunumojn tra ĉiuj orientmediteraneaj landoj, konstituante kolektive [[Juda diasporo|diasporon]]. Ties ĉeesto estis atestita en [[Grekio]] el la 4-a jarcento a.K. antaŭen en lokoj tiom variaj kiel en [[Ĥio (insulo)|Ĥio]], [[Egino (insulo)|Egino]], [[Atiko]] kaj [[Rodoso]]<ref>Alexander Panayotou, [https://books.google.com/books?id=vWGbBAAAQBAJ&pg=PA54 'Jews and Jewish Communities in the Balkans and the Aegean until the twelfth century,'] en James K. Aitken, James Carleton Paget (eld.), ''The Jewish-Greek Tradition in Antiquity and the Byzantine Empire,'' [[Cambridge University Press]], 2014 pp.54-75, pp.64ff.</ref> kaj en [[Italio]] tiom frue kiom en la 2-a jarcento a.K.<ref> Peter Schäfer, [https://books.google.com/books?id=8jIhYBwkO80C&pg=PA106 ''Judeophobia: Attitudes Toward the Jews in the Ancient World,''] [[Harvard University Press]] 2009 </ref>

 

Post la Sieĝo de Jerusalemo (en la jaro 70), centoj da miloj de judoj estis portitaj kiel sklavoj al [[Romo]], el kiu ili poste elmigris al aliaj eŭropaj landoj. La judoj kiuj elmigris al [[Iberia Duoninsulo|Iberio]], kaj ties posteuloj estos la [[Sefardoj|Sefardaj judoj]], dum tiuj kiuj elmigris al Germanuja [[Rejnlando]] kaj al [[Francio]] estos la [[Aŝkenazoj]]. <ref>{{Cite book|last=Ben-Sasson, Haim Hillel, 1914-1977, editor. Ettinger, Samuel, editor.|url=http://worldcat.org/oclc/581911264|title=Jewish society through the ages|year=1972 |origyear=1969|publisher=Schocken Books|oclc=581911264}}</ref> Eŭropaj judoj estis specializitaj en ekonomio kiel metiistoj, komercistoj, kaj mon-pruntistoj.<ref>{{Cite book|title=The Chosen Few : How Education Shaped Jewish History, 70-1492|last=Botticini and Eckstein|first=Maristella and Zvi|publisher=Princeton University Press|year=2012|isbn=9780691144870|locatioŭn=Princeton NJ|pages=49}}</ref> Grava malpliigo en iliaj populacioj okazis en Okcidenta Eŭropo okazis pro la okazigo de la [[Krucmilito]]j kiuj akcelis la religi-kulturan maltoleremon, okazigante multajn [[pogromo]]jn kaj postajn forpelordonojn, en Anglio (1290), Francio (14a jarcento) kaj Hispanio (1492). Je la fino de la mezepoko, simila fenomeno ripetiĝis en la Itala duoninsulo kaj tra plej el la Germanaj urboj kaj princlandoj en german-parolantaj landoj en la [[16-a jarcento]]. Grandaj [[jida lingvo|jid-parolantaj]] populacioj foriris en tiuj samaj jarcentoj al Orienta Eŭropo. Je la 17-a jarcento ekis reveniga procezo, pro reena migrado al centra kaj okcidenta Eŭropo, kiam okazis pogromoj en [[Ukrainio]] (1648-1649).<ref>Yohanan Aharoni, [https://books.google.com/books?id=WC7UAwAAQBAJ&pg=PA305 ''The Jewish People: An Illustrated History,''] A&C Black 2006 p.305.</ref>

 

==Notoj==