Juda problemo: Malsamoj inter versioj

Tamen, spite ke dum la klerisma epoko multe kvietiĝis la malamikeca etoso rilate judojn, restis tamen subkonscie antisemitismo kiu eksplodis, eĉ pli feroca, en sinsekvaj jarcentoj: en [[Caro|cara]] [[Rusio]] okazis violentaj kontraŭjudaj tumultoj kiuj ricevis la nomon [[pogromo]] (el la rusa Погром kiu signifas ''detruo''), ofte instigitaj de la politikaj aŭtoritatoj (laŭ iuj historiistoj) por vehikli la popolan malkontenton de la jaroj de la revolucioj de [[1905]] kaj [[1917]] favore de la neindulgemo kontraŭ religio. La plej feroca kaj violenta persekuto kiun la juda popolo suferis estis planita de la [[Nazia Germanio]] estre de [[Adolf Hitler]] kaj aliaj naziestroj kaj estas konata kiel ''"[[Fina solvo]]"''. Naziismo profitis, pro sia propagando, de la fakto, ke la komenca reĝimo komunista rusa estis praktike influregata de judoj kaj ke la unuaj provoj de komunismo en Germanio estis, kvankam malsukcesaj, ĉefdirektitaj de judoj.