Butano: Malsamoj inter versioj
[nekontrolita versio] | [nekontrolita versio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto |
Neniu resumo de redakto Etikedoj: Malfarita Vida redakto |
||
Linio 31:
| MEP pokapa = $ 4.862
}}
'''
'''Bhutano''' aŭ '''Reĝlando Ĉi tiu tre maldense loĝata lando estas rimarkinda pro sia stato de izoliteco de la cetera mondo. La unuaj eksterlandaj [[ĵurnalisto]]j eniris la landon nur en [[1972]] por raporti pri la kronado de la [[reĝo]]. La plejmulto de la loĝantaro daŭre vivas en tradicia maniero. Tamen evoluoj inkluzive de rektaj internaciaj flugoj, interreto, poŝtelefonoj, kaj kabla televido ĉiufoje pli modernigas la urbajn areojn de la lando.
== Mondmapo de Feliĉo ==
En [[2006]], la revuo ''Business Week'' taksis
==='''Malneta enlanda feliĉo'''===
Por pli detala artikolo: [[Malneta enlanda feliĉo|Malneta Enlanda Feliĉo]] (MEF)
La Malneta Enlanda Feliĉo (MEF) estas de granda valoro en
== Geografio ==
La pejzaĝo de
== Religio ==
La ŝtata religio estas [[Vaĝrajana budhismo]], kaj la loĝantaro estas ĉefe budhisma, [[hinduismo]] estas la due plej granda religio. La elstara kaj plej granda urbo estas [[Timbuo]]. Post jarcentoj da rekta monarĥa regado,
La lando estis menciita en ĵurnaloj tutmondaj en [[2004]], kiel la unua lando, kie fumi [[tabako]]n iĝis tute malpermesata ie ajn.
Linio 53 ⟶ 55:
== Deveno de la nomo ==
La nomo estas derivaĵo de la [[Sanskrito|sanskrita]] vorto '''''bhauṭṭa''''' > ''bhoṭa'', kiu estis nomo por [[Tibeto]] inkluzive de
Kelkaj butananoj nomas sian landon ''"Brug Yul"'', transskribita ''"Druk Yul"'' ([[drako]]lando) kaj ili mem nomas sin 'Drukpa'. Pro la sereneco kaj virgeco de la lando kaj ĝiaj turismaj vidindaĵoj,
Historie,
== Historio ==
Supozeble la unuaj homoj venis al la montaraj valoj de Butano antaŭ pluraj jarmiloj, laŭ sugestoj de arkeologiaj eltrovaĵoj kiel surŝtonaj skribaĵoj, [[armilo]]j, [[elefanto|elefantrestaĵoj]]. Tamen, ne ekzistas historiaj registroj de la tempoj, al kiuj apartenas la trovitaĵoj. Fakte, multaj el la dokumentoj perdiĝis post [[incendio]], kiu detruis la antaŭan ĉefurbon [[Punaĥo]], en [[1827]]. [[Historiisto]]j supozas, ke la nomoj, kiujn en la [[antikvo]] ricevis la teritorio: ''Lhomon'' aŭ ''Monjul'', rilatas al [[indiĝenoj|indiĝena popolo]], kiu kreis regnon inter [[500 a.K.]] kaj [[600 a.K.]]. La nomoj ''Lhomon Cendenjong'' kaj ''Lhomon Ĥaŝi'' aperas en antikvaj tibetaj kaj butanaj [[kroniko]]j.
[[Dosiero:Bhutan CIA WFB 2010 map.png|eta|maldekstre|200px|Mapo de Butano]]
La
Ĝian unuigon realigis la [[lamao]] kaj tibeta militistestro [[Shabdrung Ngawang Namgyal]], kaj tiel ekregis budhana [[teokratio]] ekde la [[17-a jarcento]]. Eskapante de politikaj malamikoj en [[Tibeto]], li alvenis al Butano en [[1616]] kaj ekigis programon por fortikigado kaj militista konsolidado, gvidante al la konstruado de mirindaj [[dzongo]]j aŭ [[fortikaĵo]]j kiel [[Simtoĥa Dzongo]], kiu protektas la enirejon de la Timbu-[[valo]]. Tiu akravida estro uzis kulturajn simbolojn kaj la militistan forton por establi butanan nacian identecon, inkluzive de la kreado de sanktaj budhanaj [[danco]]j por esti dancataj dum la ĉiujaraj [[festivalo]]j ''"ceĉuo"''. Post lia forpaso, interna [[batalo]] kaj interfrata [[milito]] erigis la povon de la ''"ŝabdrung"'' por la sekvaj 200 jaroj, ĝis en [[1885]], Ugyen Wangchuck sukcesis plifortigi la povon kaj kultivis proksimajn rilatojn kun la [[britoj]] en [[Brita Hindujo|Hindujo]]. Ŝabdrung ankaŭ establis la kunregadon de la lando, tio estas de la spirituala estro ([[Ĝe-Kĥempo]]) kaj de la administracia estro ([[Desi Druk]]). Tia politiko ekzistas modifita ĝis hodiaŭ.
Malgraŭ la konstantaj invadoj kaj atakoj de la nordaj tibetanoj,
[[Dosiero:PunakhaDzong.jpg|eta|250px|Konstruaĵo [[Mo Ĉhuo]] en Punaĥo en la antikva ĉefurbo de Butano]]
Tamen, [[paco]] ne longe daŭris kaj la landlimaj konfliktoj kun la britoj okazadis dum la sekvaj cent jaroj, inkluzive de la [[Milito de Duars]] ([[1864]]-[[1865]]), okazinta pro la kontrolo de la bengalaj Duar-oj. La jaroj inter [[1870]] kaj [[1880]] estis markitaj de la interfrata milito inter la centraj potencoj de la valoj de [[distrikto Paro|Paro]] kaj [[distrikto Trongsa|Trongso]]. En [[1885]] Ugyen Wangchuck, la “penlop” (reganto) de [[distrikto Trongsa|Trongso]], sukcesis ekregi la [[lando]]n kaj meti finon al la interfrata milito, helpata de la britoj (la “penlop” de Paro estis alianculo de la tibetanoj). Sub brita influo establiĝis [[monarĥio]] en [[1907]]: kroniĝis Wangchuck, absoluta reganto de Butano. Tri jarojn poste, estis subskribita traktato en kiu Butano lasis eksterajn rilatojn al Britio. [[Barato]] okupiĝas pri la eksteraj rilatoj de Butano kaj pri provizora helpo.
|