Jaldao: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e Nur korektis ligilojn al iranaj monatoj
eNeniu resumo de redakto
Linio 2:
'''Jaldao''', '''Jaldanokto''', '''jaldaa nokto''' aŭ '''nokto de Jaldao''' [[Persa lingvo|perse]] ''Ŝab-e Jalda'' ([[Persa lingvo|perslitere]]: یلدا شب) aŭ '''Ĉelleo''', '''Ĉellenokto''', '''ĉellea nokto''', aŭ '''nokto de Ĉelleo''', perse ''Ŝab-e Ĉelle'' ([[Persa lingvo|perslitere]]: شب چله) estas festo delongege festita/ata en la plej longa nokto de la jaro en la norda hemisfero, tio estas, tuj antaŭ la [[vintra solstico]].
 
En multaj kulturoj ne nur la irana, sed ankaŭ afgana, kurda, araba kaj eĉ en la hispana, korea, aŭstralia kaj kanada, tiu ĉi vespero estas honorata kaj festata. Dum tia notkonokto oni (ĉefe plejaĝuloj de la familioj) multe voĉlegas poezion kaj rakontas malnovajn historiojn. Oni ankaŭ maĝadas dum Jaldanokto diversajn freŝajn fruktojn (kiel granatojn, akvomelonojn kaj persimonojn) kaj/aŭ sekigitajn fruktojn (kiel oranĝojn, persikojn, vinberojn kaj plumojn), kaj diversajn nuksojn (kiel pistakojn, migdalojn kaj juglandojn) kaj multspecajn dolĉaĵojn. La Jaldo-nokto estas signo kaj simbolo de solidarceo, homa kunestsdo kaj festado de la vivo.
 
== Origino ==
Linio 24:
Laŭ la tradicia kalendaro (de Irano) estas tri ĉelleoj en jaro. Unu somere, ''ĉelleje tabestun'' (somera ĉelleo), kaj du vintre. La somera ĉelleo, ankaŭ nomita ''galb al-asad'' (la koro de l’ leono), komenciĝas la 1an de [[Persa kalendaro|tir-monato]] / t.e. la 21an de junio kaj finiĝas la 5an de [[Persa kalendaro|mordad-monato]], nome la 26an de julio. Ĝi daŭras nur 35 tagojn kaj ne 40.
 
Ĉar la somera ĉelleo ne gravas kiel la vintra kaj ĉar eĉ nek daŭras kvardek tagojn, mi (Mahmoud Omidsalar) suspektas, ke ĝi estas duaranga evoluo kreita per analogio kun ili. La vintraj Ĉelleoj estas nomataj ''Ĉelle-je bozorg'' aŭ Ĉ''elle-bozorge'' "la granda Ĉelleo" kaj ''Ĉelle-je kuĉek'' aŭ ''Ĉelle kuĉke'' "la malgranda Ĉelleo." La granda Ĉelleo komenciĝas en la unua vintra tago, tio estas ekde la 1a de [[Persa kalendaro|dej-monato / t.e. l]]<nowiki/>a 22a de decembro kaj daŭras kvardek tagojn ĝis la 11a de [[Persa kalendaro|bahman-monato]] / nome la 30a de januaro.
[[Dosiero:Nuksoj 3.jpg|eta|Diversajn nuksojn, kiel juglandojn kaj pistakojn oni manĝas dum la Nokto de Jaldao - ĉar laŭkrede tio protektas onin kontraŭ doloroj en la artikoj. ]]