Halogeno: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
KuBOT (diskuto | kontribuoj)
e Anstataŭigo de ne plu uzota Ŝablono:EL; vidu VP:DT en Marto 2017
e astateno --> astato; vidu ankaŭ
Linio 1:
[[Dosiero:Halogene.jpg|eta|HalogenoHalogenoj: fluoro, kloro, bromo, jodo]]
La '''halogena familio''' konsistas el la elementoj de la kolumno 17 (VIIB) en la [[perioda tabelo]]. La vorto "halogeno" venas de du [[Greka lingvo|grekaj]] vortoj kiuj signifas "faras mar-salon". En 1811, la germana fizikisto Johann Schweigger (1779-1857)<ref>[https://books.google.com.br/books?id=ĥ1jPbJVSu4C&pg=PA70&dq=Johann+Schweigger+%281779-1857%29&hl=pt-BR&sa=X&ei=wJP4VIGNGLCJsQS18IKQCw&ved=0CDYQ6AEwAw#v=onepage&q=Johann%20Schweigger%20(1779-1857)&f=false Groundbreaking Scientific Experiments, Inventions, and Discoveries of the ...], Michael Windelspecht</ref> eltrovis, ke [[kloro]], la unua halogeno malkovrita, kuniĝas rekte kun [[metalo]] por formi [[salo]]n, kaj li elpensis la vorton "halogeno."
 
[[Fluoro]] (atomnumero 9) kaj [[Kloro]] (17) estas tre reakciemaj venenaj gasoj. [[Bromo]] (35) estas malhelruĝa [[likvo]]. [[Jodo]] (53) estas griza [[solido]], sed varmigita, ĝi sublimiĝas en violan vaporon. [[Astato]] (85) estas tre malabunda elemento; estas nur 45 miligramoj[[miligramo]]j da astatenoastato en natura stato en la [[tero]].
 
La halogenoj estas tro aktivaj por esti liberaj en la naturanaturo, sed siajĝiaj [[kemiaj kombinaĵoj|kombinaĵoj]] estas tre abundaj. Unu ekzemplo estas ordinara [[salo]] [(NaCl}. Fluoro estas la pli abunda halogeno (544 partoj perpor miliono). La plejmulta parto de fluoro estas uzita en la [[nuklea industrio]] en la formo de urania heksafluorido [UF<sub>6</sub>]. Kloro (126 ppm) estas grava en la produktado de [[organika kombinaĵo|organikaj kombinaĵoj]] uzataj en medikamentoj[[medikamento]]j, tinkturoj[[tinkturo]]j, sintezaj teksaĵoj, kaj trudbestmortigenzoj. Oni uzas neorganikajn kloridojn[[klorido]]jn en blankigilo kaj desinfektaĵo.
 
== Vidu ankaŭ ==
* [[Halogenido]]
* [[Hipoklorita akvo]]
 
* [[Kloro-fluoro-karbono|Klorfluorkarbono]]
<br clear=all>
* [[Oksidanto]]
 
== Eksteraj ligiloj ==