Socia sekso: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
aldono de ligiloj
rilatas al la socia kaj kultura interpreto de la regantaj ideoj, roloj, trjtoj kaj atendoj ĉirkaŭ "vireco" kaj "virineco" en socio.
Linio 1:
[[Dosiero:Bagpipe performer.jpg|eta|dekstra|180px|[[Sakŝalmo]] en [[Skotlando|Skota]] [[Armeo|armea]] klano-[[uniformo]]. En multaj partoj de la [[Okcidenta civilizo|Okcidento]], [[jupo]] povas esti neakceptebla kiel parto de vira [[socia seksrolo]], sed en [[Skotlando]] viroj tradicie portas [[kilto]]n, kiu estas iom simila al virina jupo.]]
 
'''Socia sekso''' ([[neologismo|neologisme]] ankaŭ '''genro''' <ref>http://www.reta-vortaro.de/revo/art/genr.html#genr.0o.POL</ref><ref>{{Citaĵo el gazeto|aŭtoro=Euleax E. G. de Lima Pereira|titolo=Genro kaj cisgenra normigo|gazeto=Kontakto|lingvo=Esperanto|numero=2|jaro=2017|paĝo=9|alirdato=la 25-an de decembro 2018}}</ref> laŭ la [[angla lingvo|angla]] vorto ''gender'' [ĜENder]) estasrilatas al la gamosocia kaj kultura interpreto de trajtojla apartenantajregantaj alideoj, roloj, trjtoj kaj diferencantajatendoj inter,ĉirkaŭ "vireco" kaj [["virineco]]" en socio.

Depende de la kunteksto, ĉi tiuj trajtoj povas inkluzivi biologian [[sekso]]n (t.e., la stato de esti vira, virina, aŭ [[intersekseco|intersekseca]] variaĵo), sociajn strukturojn bazitajn sur sekso (t.e., genraj roloj), aŭ [[genra identeco]].<ref>{{citaĵo el gazeto |dato=1994-11|titolo=The Nature of Gender|url=http://people.virginia.edu/~ser6f/udry.pdf|gazeto=Demography|volumo=31|numero=4|paĝoj=561–573|doi=10.2307/2061790|jstor=2061790|pmid=7890091|persona nomo=J. Richard|familia nomo=Udry|lingvo=en}}</ref><ref>{{citaĵo el gazeto|dato=2004-04 |titolo=The Inexorable Rise of Gender and the Decline of Sex: Social Change in Academic Titles, 1945–2001 |url=http://www.oeb.harvard.edu/faculty/haig/publications_files/04inexorablerise.pdf |gazeto=Archives of Sexual Behavior |volumo=33 |numero=2 |paĝoj=87–96 |doi=10.1023/B:ASEB.0000014323.56281.0d |pmid=15146141 |persona nomo=David |familia nomo=Haig |arkivurl=https://web.archive.org/web/20120615160110/http://www.oeb.harvard.edu/faculty/haig/Publications_files/04InexorableRise.pdf |arkivdato=2012-06-15 |citeseerx=10.1.1.359.9143 |lingvo=en}}</ref><ref>{{Citaĵo el la reto|titolo=What do we mean by "sex" and "gender"? |eldoninto=[[World Health Organization]] |alirdato=2015-11-26 |url=http://apps.who.int/gender/whatisgender/en/ |arkivurl=https://web.archive.org/web/20170130022356/http://apps.who.int/gender/whatisgender/en/ |arkivdato=2017-01-30|lingvo=en}}</ref> Plej multaj kulturoj uzas [[seksa duumismo|genran duumismon]], havante du genrojn ([[knabo]]j/[[viro]]j kaj [[knabino]]j/[[virino]]j);<ref name="Nadal-re-binary">Kevin L. Nadal, ''The SAGE Encyclopedia of Psychology and Gender'' (2017, {{ISBN|1483384276}}), page 401: "Most cultures currently construct their societies based on the understanding of gender binary—the two gender categorizations (male and female). Such societies divide their population based on biological sex assigned to individuals at birth to begin the process of gender socialization."</ref> tiuj, kiuj ekzistas ekster ĉi tiuj grupoj, estas klasifikitaj kiel [[neduuma genro|neduumaj]]. Iuj socioj havas specifajn genrojn krom "viro" kaj "virino", kiel la [[hiĝro]]j de [[Suda Azio]]; oni ofte nomas ilin [[tria sekso|triaj genroj]] (kaj kvaraj genroj, ktp).
 
La distingo inter "biologia sekso" kaj "socia sekso," kaj la kapablo difini biologian sekson laŭ absolutaj terminoj, estas tamen komplikitaj pro la ekzisto de homoj kun kondiĉoj, kia la [[simptomaro de plena androgen-rezistado]], kie plene fenotipe inaj homoj estas genotipe "viraj." Ĝi estas plu komplikita pro lastaj studoj en neŭroscienco, kiuj montras similaĵojn inter la malmultaj [[Seksa duformismo|sekse duformaj]] [[Cerbo|cerbaj]] strukturoj de antaŭhormonterapiaj [[transseksulo]]j kaj tiuj de cisgenruloj de ilia interna sekso.<ref>[https://docs.google.com/spreadsheets/d/1d9KKqP9IHa5ZxU84a_Jf0vIoAh7e8nj_lCW27KbYBh0 Ligilaro al diversaj neŭrosciencaj studoj en la angla].</ref> Iusence eĉ biologia sekso estas socia konstruaĵo, kvankam utila konstruaĵo por priskribi la plimulton da homoj, sed certe ne scienca leĝo kiel [[gravito]] aŭ [[lumrapido]].