Cyprian Norwid: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto
lingvo polurita
Linio 20:
===Estado en Usono===
 
Poeto decidis emigri al Usono kion li faris kun helpo de Władysław Zamoyski la [[29-a de novembro]] [[1852]]. En [[12-a de februaro]] [[1853]] ŝipo ''Margaret Evans'' alfluis al [[Novjorko]]. Printempe Norwid ricevis bone espenzitan laboron en grafika laborejo. Ĉi jare li sciiĝis pri ''krima milito'', tial li komencis planadi revenon al Eŭropo. Li skribis al Mickieviĉ kaj Hercen petante ilin pri helpo por realigi liajn planojn.
 
===Reveno al Parizo===
Linio 26:
Junie [[1854]] Norwid revenis al Eŭropo kun princo Marceli Lubomirski kaj ekloĝis en [[Londono]] enspezante per laboroj aristikaj kaj metiaj. Enfine li revenis al Parizo. Artistika agado de Norwid tre ekviviĝis kaj li povis publiki kelkajn verkojn. En [[1863]] komencis ''januara ribelo'' en okupita Pollando kiun li interesiĝis. Kvankam li mem kaŭze de lia sano ne povis partopreni en ĝi li strebis influi ie al ĝia rezulto.
 
En [[1866]] poeto finis laboradon super lia grava verko ''"[[Vade-Mecum]]"'' kvankam tiam li ne povis eldoni ĝin. En postajn jarojn Norwid falis en grandan mizeron. Li komencis malsanadi per ftizo. En [[1877]] li travivis tragedion kaŭze ne prosperita elveturo al Florencio. Li esperis ke li saniĝisaniĝos kaj li sendis sian posedaĵon sed princo Władysław Czartoryski ne pruntis lin promesitajn monojn. Kuzino de Norwid, Michał Kleczkowski loĝigis lin en Domo de Sankta Kazmiro ĉirkaŭ la Parizo.
 
[[Dosiero:Autograf Norwida.png|center|150px|Autografo de Norwid]]
 
En [[1882]] unua el skribaĵoj varsoviaj ektroviĝis noto pri Domo de Sankta Kazmiro: "...tie loĝis kaj mortis Olizarowski kaj tie agonias Cyprian Norwid...". De aŭtuno Norwid travivis sur sia lito, tre ofte li ploris kaj li al neniu konfidadis. En sia medio oni vidis en li granda profeto neniam aprecita. Li mortis matene en azilo la [[23-aan de majo]] [[1883]]. Li estis entombigita ĉe tombejo en [[Montmarte]]. Simbola tero el lia tombo estis instalita en ''Kripto de Polnaciaj Profetoj'' en Katedro en Wawel. Parto de notoj de Norwid estis brulitaj.
 
==Verko==
Linio 38:
Liajn ''Arajn Verkojn'' eldonis Juliusz Wiktor Gomulicki. Enfine li eldonis ''Tutajn Skribaĵojn'' de Norwid. Ĝi konsistas dekunuajn tomojn kun reprodukcioj de pentraĵoj kaj epistoloj.
 
Kiel multuloj de romanta epoko Norwid estis influita per [[Mesianismo]]. En ''"Promethidion"'', lia plej mistika verko Norwid kiel profeto konsilas al homaro kaj al okupita Pollando revenadon al plej bazaj ideoj de agado- belo, bono kaj vero (Triado de [[Plato]]). Promethidion konsistas du grekajn dialogojn skribitaj per verso. Unua dialogo parolas pri beleco kaj formo. Norwid parolas tie ke ĉia homaro devas influante sin per beleco labori por mema laboro ("Ĉar belo estas por tio ke miriĝi, laboro por laboro ke resurekciĝi"). En dua dialogo oni parolas pri vero. Norwid parolas tie ke Pollando estas bedaŭrinde nur voĉo kvankam ĝi estas "filino de opinio" (opinio signifas tie ideon kiu devigas al boneco). En dua dialogo ĉefa parolanto estas danke al sia revoluciema parolado, profetaĵo malaprecita. En lia kreaĵo do oni rimarkas grandan suferon de realeco (precipe pro malfacila al Poloj tempo de okupata Polujo) kaj profundan sencosencon de esto. LiaLi estis la tre laudata per papo Johano PauloPaŭlo la 2-a. Papo parolis pri li kiel pri sia plej amata poeto.
 
Multaj historikitstoj de la literaturo opinias ke Norwid estis tre frua egzistencialisto. Liaj opinioj kaj same liaj verkoj estas tre egzistencialemaj kaj similaj al opinioj pri homa esto kaj fatalo de [[Franz Kafka]], [[Kierkegard]], [[Martin Heidegger]] kaj [[Jean-Paul Sartre]]. Li skribis pri lia esto falita en dezerto de esto (el Vade-Mecum:''"Vivi min ordonis en dezerto de vivo!"'', ''"Sole mi eniris kaj mi sole eraras plu"'').