Alemana lingvo: Malsamoj inter versioj

 

== Najbaraj dialektdiferencoj ==

!esperante

!normgermane

!rejnfrankonie

!noto

|}

 

!esperante

!normgermane

|}

 

!esperante

!normgermane

|}

 

!esperante

!normgermane

|}

 

!esperante

!normgermane

|}

 

!esperante

!normgermane

 

== Uzo ==

En la historia respektive la hodiaŭa alemana lingvoregiono, kiu konincidas kun la sudokcidento de la germana lingvoteritorio loĝas ĉirkaŭ 10 milionoj da [[homo]]j. [[Alemanujo]] (tio estas la teritorio, kie vivas la [[alemanoj]] - ne temas pri politika unuo, kio ja ne ekzistas, ja fakte de post la malapero de la [[Duklando Alemanio]] konsistas el alemana [[Svislando]], [[Liĥtenŝtejno]], [[Vorarlberg]], [[Alzaco]], [[Distriktaro Ŝvabio|Ŝvabio]] kaj [[Baden-Virtembergo]].

La rolo de la alemana dialekto estas tre malsama en la diversaj alemanaj regionoj. En Germanio precipe en la plej nordaj partoj de Alemanujo la lingvo estas kvazaŭ nur sublingvo, kion oni parolas nur inter kamparanoj aŭ inter apartaj sociaj grupoj kaj precipe en familio. Ju pli suden oni venas, despli vivas la dialekto tamen kiel socie grava lingvo. En Svislando, Liĥtenŝtejno kaj Vorarlberg la alemana estas la ĉiutage uzata ĉefidiomo. En Svislando kaj Liĥtenŝtejno la alemana estas la plej uzata lingvo en radio, televido kaj ankaŭ en la oficejo. En plej multaj svisaj lernejoj malgraŭ la oficiala ordono utiligi en la instruado la germanan, la plej multaj lecionoj okazas en la alemana, kaj tio validas eĉ ĝis la universitata nivelo. La kutima interkonsento estas, ke oni en tiaj rondoj utiligu la alemanan dum neniu protestas, respektive ne ĉeestas homoj, kiuj evidente ne komprenas ĝin. En Alzaco la alemana estas la historia teritoria lingvo, sed pro la enmigro de franclingvanoj en Alzaco la alemanoj en tiu historie alemana provinco fariĝis minoritato. En Alzaco la alemana estas hodiaŭ akute minacita. Tio ŝuldiĝas unuflanke al la eksploda kresko de la alzacaj ĉefurboj kiuj allogis amason da francaj laboristoj kaj aliflanke al la plurjardeka subprema kaj centrisma politiko de [[Parizo]]. Krom kelkaj maljunuloj en Alzaco fakte en tuta Alemanujo ne ekzistas homoj, kiuj parolas nur la alemanan. Plej multaj samtempe parolas la germanan kaj laŭ situacio saltas de la alemana al la germana kaj reciproke. Fakte nur tial eblas kun germanoj la interkompreniĝo. Kiam svisoj (kio ĝis antaŭ malmultaj jaroj estis konsiderata malĝentila ago, sed en la nuna tempo pli kaj pli disvastiĝas) parolas ne modifitan aŭ al fremduloj adaptitan alemanan dialekton, tiam germanoj sen konoj de la alemana restas absolute sen ŝanco al kompreno. La fenomenon de tiu kvazaŭ dulingveco en Alemanujo oni nomas en la faka lingvo [[diglosio]]n.

 

== Variaĵo de la germana aŭ memstara lingvo? ==

 

=== El lingvoscienca vidpunkto ===

La kompreneblo de alemana por [[germana lingvo|altgermanparolantoj]] estas divers(mal)facila depende de la dialekto. Tial kelkaj [[lingvistiko|lingvistoj]] kiu diferencigas la lingvojn ĉefe laŭ la reciproka kompreneblo, konsideras la alemanan kiel memstara lingvo.

 

 

=== El politika vidpunkto (Svislando) ===

Se oni prenas cinikan citaĵon de studento de [[Max Weinreich]] "[[Lingvo estas dialekto kun armeo kaj floto|Lingvo estas dialekto kun armeo kaj militŝiparo]]", tiam oni devas konstati, ke ni havas en la kazo de la alemana la escepton de la regulo. La alemana ja kvazaŭ estas la nacia ĉeflingvo de [[Svislando]] kaj tie parolata de proksimume du trionoj de la loĝantaro. Kaj Svislando ja disponas fakte post [[Rusio]] kaj [[Francio]] pri la tria plej granda kaj forte armita [[svisa armeo|armeo]] de [[Eŭropo]]{{Mankas fonto}}. La alemana (almenaŭ la svisgermana) do estas la dialekto kun armeo ...

 

 

== Eksteraj ligiloj ==

* [http://www.alemannisch.de retejo de la societo de denaskaj alemanlingvanoj]

* [http://www.deheim.de vortaro kaj poemaro en la alemana lingvo]