Alpa apuso: Malsamoj inter versioj

|mapo de vivoteritorioj = TachymarptisMelbaIUCNver2018 2.png

|mapo de vivoteritorioj larĝo = 250px

<div style="text-align:left;margin-left:25px;">

{{Priskribo|#00FF00|Reproduktaj teritorioj}}

 

Ĉi tiu birdo havas tre mallongajn gambojn kiuj estas nur por alkroĉi vertikalajn surfacojn. Ĉi tiu specio neniam surterigas volante. Tiel, la nomo devenas de la [[greka lingvo]] "apous" kiu signifas "sen piedoj".

== Disvastiĝo ==

La Alpa apuso reproduktiĝas en montoj el suda [[Eŭropo]] (en la insuloj kaj la tri mediteraneaj grandaj duoninsuloj, krom norda [[Magrebo]]) kaj en la [[Alpoj]], de kie devenas la specifa nomo, tra [[Turkio]], [[Kaŭkazo]], [[Centra Azio]] al [[Himalajo]] kaj okcidenta [[Barato]]. Kiel la [[Komuna apuso]], ili estas tre [[birdomigrado|migrantaj]], kaj vintras tre suden en sudorienta [[Afriko]] ekde [[Etiopio]] ĝis [[Sudafriko]]. Ili amplekse '''vagas''' dum migrado, kaj estas tre vidataj en plej parto de suda Eŭropo kaj [[Azio]]. Interese, la specio ŝajne estis multe pli disvastigata dum la [[lasta glaciepoko]], kun ekzemple granda kolonio reproduktanta en la Kavo Komarowa ĉe [[Częstochowa]], [[Pollando]], antaŭ ĉirkaŭ 40,000 aŭ 20,000 jaroj (Tomek & Bocheński 2005). Simile en [[Ĝibraltaro]] inter la 18-a kaj [[19-a jarcento]].

La loĝantaro en Eŭropo povas ĉirkaŭi 44 ĝis '''62,000 reproduktantajn parojn''', krom tiuj de Turkio kaj Azio.<ref>

http://www.birdguides.com/html/vidlib/species/apus_melba.htm </ref>

== Aspekto ==

La Alpa apuso estas facile identigita kaj separita de la aliaj apuso por ties '''grando'''. La enverguro estas de 55 cm, multe pli granda kompare kun la 42 cm de la [[Komuna apuso]]. Ĝi estas 21 cm longa mezaveraĝe kaj '''malhelgrizbruna al nigra''' (malpli nigra ol la Komuna apuso), escepte la '''blankaj ventro''' (nur por tiu specio) '''kaj gorĝo''' (kiel ĉe aliaj apusoj), kun '''malhela strio en brusto''' separanta la blankajn areojn. Ili havas mallongan kaj mallarĝan forkoforman voston (ne tiom forkoforma kiom tiu de la Komuna apuso) kaj tre longajn reenkurbajn flugilojn kiuj aspektas kvazaŭ duonluno, pafarko aŭ [[bumerango]]. La junuloj havas malpli markitan brustostrion.

 

La voĉo estas longega trilado pli muzika ol tiu kria de la Komuna apuso, io kiel "tirititi".

== Reproduktado ==

La Alpa apuso konstruas sian neston en '''kolonioj''' (el duondekduo ĝis dekduo da paroj) en akurata '''klifotruo''' aŭ kaveto, kie la ino demetas 2-3 ovojn (malofte 1 aŭ 4). Ambaŭ gepatroj kolektas materialon por la nesto dumfluge el la aero (plumoj, pajloj, ktp.) aŭ superflugante amasojn da vegetala materialo. Poste ili kungluos tion per salivo kiu malmoliĝos kaj kotigos ĉion. Foje ili profitos fendojn ekzemple '''sub pontoj''' kaj pli malofte en konstruaĵoj, sed ankaŭ en la centro de grsandaj urboj kiel [[Istanbulo]]. Tiu apuso revenas al la sama loko jaron post jaro, rekonstruante sian neston, kiam estos necesa. Tiuj birdoj pariĝas porvive.

 

== Kutimoj ==

La Alpa apuso pasas plej parton de siaj vivoj en aero, manĝante la insektojn kiujn ili kaptas per siaj bekoj; kutime ili ĉasas '''laŭ aroj''' kiuj kriegas dumkapte. Ili trinkas dumfluge, sed ripozas sur vertikalaj klifoj aŭ muroj. La flugo estas pli malrapida kaj pova ol tiu de ties pli etaj parencoj. Ili svebas pli ol la Komuna apuso kaj eble flugas malpli alte ĝenerale.

== Taksonomio ==

Tiu specio, kaj la rilata afrika specio [[Punktapuso]], estas foje separataj en la genro ''[[Tachymarptis]]'', sed genetika pruvo sugestas, ke tio lasus la reston de ''Apus'' [[parafiletika]].

 

En la taksonomio de [[Sibley-Ahlquist]], la malnova ordo Apodoformaj disiĝas. La apusoj restas en tiu ordo, sed la [[kolibro]]j estas en nova ordo, nome Trokiloformaj. Tio ne estas ĝenerale akceptita pro kontraŭdiro de [[fosilio|fosilia]] pruvo (vidu [[Jungornitedoj]]).

== Notoj ==

== Media ==

{{Commons|Tachymarptis melba}}

 

== Referencoj ==

 

<gallery>

</gallery>

{{Commons|Apus melba}}