Ekonomiaj sektoroj: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Ligoj al ĉefartikoloj
Linio 1:
[[Dosiero:ErwerbstaetigeUndBeschaeftigungsstrukturDeutschland1997.png|thumbeta|rightdekstra|200px|regionajRegionaj diferencoj en la dungostrukturo laŭ ekonomiaj]]
 
La [[ekonomiko|ekonomisciencoj]] subdividas [[industrio]]n kaj [[metioprofesio]]jn en '''ekonomiajn sektorojn '''. Tio baziĝas sur la [[tri-sektoro-hipotezo]] de la [[politika ekonomio]].
 
== Primara sektoro ==
{{Ĉefartikolo|Unuaranga sektoro}}
AnkaŭLa [[Unuaranga sektoro|praproduktadoprimara sektoro]]. La(aŭ praproduktado) plej ofte alportas la [[krudmaterialokruda materialo|krudajn materialojn]]jn por [[produkto]]. Al tiu ĉi sektoro apartenas ekz. [[agrikulturo]], [[Arbara mastrumado|forstmastrumado]], [[fiŝkaptado]] kaj [[minado]]. En la plej multaj landoj de la [[Tria Mondo]] la kvoto de la loĝantaro, kiu laboras en la primara sektoro, estas pli alta ol en la [[industrilandoj]]. Do laŭ la dungiteco en la [[unuaranga sektoro|primara sektoro]] oni povas ekkoni la evolustaton de lando.
 
== Sekundara sektoro ==
{{Ĉefartikolo|Duaranga sektoro}}
La [[Duaranga sektoro|sekundara sektoro]] ampleksas la produktajn metiojnprofesiojn de [[nacia ekonomio]], tio signifas la transformado de krudmaterialoj ekz. en [[prilabora metio]], [[industrio]], [[metio]], [[energiekonomio]], [[energiprovizado]] kaj [[akvoprovizado]], sed ne [[konstrumetio]]. Sinonime oni ankaŭ uzas la esprimon de '''[[industrio (ekonomiko)|industrisektoro]]'''.
 
Karakteriza por tiu sektoro estas la transformado de varoj el la primara sektoro, pro kio ĝi estas materialintensiva, energikonsuma kaj ofte poluiga. ProduktoprocesoProduktoprocezo per uzado de [[investaĵo]]j estas kapitalintensiva.
 
== Terciara sektoro ==
{{Ĉefartikolo|Triaranga sektoro}}
La '''[[serva sektoro|terciara sektoro]]''' aŭ ankaŭ '''[[servosektoro]]''' ampleksas ĉiujn entreprenojn de nacia ekonomio, kiuj produktas [[servo]]jn. Al tiu ĉi apartenas inter alie jenaj ekonomibranĉoj:
La '''[[Triaranga sektoro|terciara sektoro]]''', aŭ '''[[servosektoro]]''', estas la [[Ekonomio|ekonomia]] [[Ekonomiaj sektoroj|sektoro]], kiu inkludas ĉiujn el tiuj ekonomiaj aktivecojn kiuj ne produktas materiajn [[varo]]jn de rekta formo, sed [[servo]]jn kiujn oni proponas por kontentigi la necesojn de la [[loĝantaro]].
*[[komerco]]
*[[trafiko]], [[loĝistiko]]
*[[turismo]], [[hotela kaj gasta ekonomioj]]
*informtrafiko
*[[kreditinstituto]]j
*[[asekuro]]j
*ludonado de loĝejoj
*aliaj entreprenoj aŭ liberaj profesioj, kiuj produktas servojn
*organizaĵoj nemetiaj
*[[teritoriaj korporacioj]]
*[[socialasekuro]]j
*[[banko]]j
*privataj [[buĝeto]]j
*publikaj buĝetoj, ekz. [[ŝtato]], [[komunumo]]j, [[armeo]] ktp.
En la klasika terciara sektoro troviĝas servoj kiel purigado, reparado aŭ transportado.
 
Ĝi inkludas subsektorojn kiaj [[komerco]], [[transporto]]j, [[komunikado]], [[financoj]], [[turismo]], [[gastiga servo|gastigado]], [[distrindustrio|distro]], [[kulturo]], [[spektaklo]]j, la [[publika administrado]] kaj la nomitaj {{J|publika|servo}}, ĉu fare de la ŝtato ĉu de la privata iniciato ([[sano]], [[eduko]], atento al la [[dependeco]]), ktp.
En la moderna ekonomio oni mencias ofte la [[informekonomio]]n kiel nova sfero, kiu sekurigu la prizorgadon de organizaĵoj kaj homoj per la ĝustaj informoj je la dezirata tempo. Lastatempe krom tio la sfero de la [[kulturekonomio]] estas objekto de ekonomiscienca esploro kaj de ekonomipolitikaj iniciativoj
Karakteriza por tiu ĉi sektoro estas la produktado per investo de laborforto, pro tio la sektoro estas personintensiva.
 
Pro sia naciekonomie grava agado kelkaj branĉoj de la terciarsektoro ofte estas aparte nomataj. Tio koncernas kutime la sferoj komerco, trafiko kaj publikaj buĝetoj. Senchavaj estas tiu ĉi subdivido precipe por servintensivaj [[starejo]]j: urboj kiel [[Frankfurto ĉe Majno]], [[Bonno]], [[Londono]] aŭ [[Parizo]] mastrumas ĉ. 90% de sia [[malneta valorkreado]] en la servosektoro.
 
== Kvaternara sektoro ==
Ekzistas diferencajmalsamaj difinoj pri la '''kvaternara sektoro''' (aŭ kvararanga sektoro). [[Jean Gottmann]] en 1961 difinis la agadoj apartenaj al tiu sektoro, kiel agadoj el la sfero de la terciara sektoro, kiuj necesigas eksterordinarajn intelektulajn pretendojn kaj elnorman responsecopretecon.
 
Tiuj estas precipe jenaj:
Linio 46 ⟶ 31:
Plia difino rigardas la libertempajn kaj amuzadajn servojn kiel kvartarsektoraĵoj. [[Hans Linde]] komprenis la kvaternara sektoron en 1977 kiel aro da servoj, kiuj ne estas direktitaj fare de la merkato, sed de la politiko ([[ŝtataj servoj]]).
 
Oni nomas la [[kvaternara sektoro|kvaternaran sektoron]]n ankaŭ [[informsektoro]]n. [[Germanio]] ĉitempe evoluas ekde [[servosocio]] al t.n. [[informsocio]].
 
== Kvinara sektoro ==
Kelkfoje oni uzas tiun esprimon por'''kvinara sektoro''' (aŭ kvinaranga sektoro) pri la [[rubmastrumado|senrubiga]] ekonomio.
 
[[Kategorio:Ekonomiaj sektoroj| ]]