Jocelyn Bell Burnell: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto
korektoj
Linio 1:
{{Informkesto homo}}
'''Jocelyn BELL BURNELL''' (naskiĝis la {{daton|15|julio|1943}} en [[Belfasto]]) estas [[Nord-Irlando|nordirlanda]] [[astrofizikisto]],<ref>{{citaĵo el la reto |url=https://www.ukwhoswho.com/view/10.1093/ww/9780199540884.001.0001/ww-9780199540884-e-7157 |titolo= Bell Burnell, Dame (Susan) Jocelyn |titolo-aldono= |alirdato=2019-06-07 |persona nomo= |familia nomo= |aŭtoroligilo= |kunaŭtoroj= |redaktinto= |dato= |formato=HTML |verko= |eldoninto=WHO'S WHO & WHO WAS WHO |paĝoj= |lingvo=en |arkivurl= |arkivdato= |citaĵo=}}</ref><ref>{{citaĵo el la reto |url=https://www.lurganmail.co.uk/news/visiting-star-at-college-1-1766991 |titolo=Visiting star at college |titolo-aldono= |alirdato=2019-06-07 |persona nomo= |familia nomo= |aŭtoroligilo= |kunaŭtoroj= |redaktinto= |dato=2007-02-13 |formato=HTML |verko= |eldoninto=Lurgan Mail |paĝoj= |lingvo=en |arkivurl=https://web.archive.org/web/20190407203654/https://www.lurganmail.co.uk/news/visiting-star-at-college-1-1766991 |arkivdato=2019-04-07 |citaĵo= }}</ref> kiu malkovris la unuan trovitan [[Pulsaro|radioondan pulsaron]] kiel doktoriĝonta studento en 1967.{{sfn|Cosmic Search Vol. 1}}{{sfn|Hargittai|2003|p=240}} Ĉi tiu malkovro eventuale meritis la [[Nobel-premio pri Fiziko]] en 1974; tamen, ŝi ne estis inter la ricevintoj.{{sfn|Tesh|Wade|2017|pp=31–33}}
La referaĵo kiu anoncis la malkovron de pulsaro havis kvin aŭtorojn. La gvidanto de Bell Burnell, [[Antony Hewish]],{{sfn|Hewish|Bell|Pilkington|Scott|1968|p=709}}{{sfn|Pilkington|Hewish|Bell|Cole|1968|p=126}} estis listigita unue, Bell Burnell due. Hewish ricevis la Nobel-Premion, kun la astronomo [[Martin Ryle]]. Je tiu tempo, astronomo Sir [[Fred Hoyle]] kritikis la ellason de Bell Burnell.{{sfn|Westly|2008}}{{sfn|Judson|2003}}{{sfn|McKie|2010}} En 1977, Bell Burnell diris "Mi kredas ke malnobligus la Nobel-Premion se ilioni aljuĝiĝus al esploraj studentoj, krom en tre esceptaj cirkonstancoj, kaj mi ne kredas ke ĉi tiu kazo estas unu el ili."{{sfn|NYAS|1977}}
La Reĝa Sveda Akademio de Sciencoj, en ĝia eldonaĵo anonci la 1974 Nobel-Premion pri Fiziko,{{sfn|Nobelprize.org|1974}} menciis Ryle kaj Hewish pro ilia pionira laboro en radio-astrofiziko, kun aparta mencio de la laboro de Ryle pri [[apertura sintezo| apertursinteza tekniko]], kaj la decida rolo de Hewish en la malkovro de pulsaroj.
 
Bell Burnell servis kiel prezidanto de la [[Royal Astronomical Society]] (Reĝa Astronomia Societo de Britujo) de 2002 ĝis 2004, kiel prezidanto de la [[Institute of Physics]] (Instituto de Fiziko de Britujo) de oktobro 2008 ĝis oktobro 2010, kaj kiel portempa prezidanto de la Instituto post la morto de ŝia posteulo, [[Marshall Stoneham]], en frua 2011.
En 2018, ŝi ricevis la [[Breakthrough Prize in Fundamental Physics]] (Trarompa premio en fundamenta fiziko). Post la anonco de la premio, ŝi decidis donaci la tutan premian monon £2.,3&nbsp;milionojn por helpi inajn, minoritatajn, kaj rifuĝintaj studentojn kiuj volas iĝi esploristoj en fiziko. La monon administras la [[Institute de Fiziko]].{{sfn|Sample|2018}}{{sfn|Kaplan|Farzan|2018}} La rezulta stipendia skemo nomiĝos la "Bell Burnell Graduate Scholarship Fund".{{sfn|Ghosh|2019}}{{sfn|IoP|2019}}
En 2021 ŝi iĝis la dua virino kiu ricevis la premion, la [[Copley Medalo|Copley Medalon]].
 
Linio 11:
[[File:Chart Showing Radio Signal of First Identified Pulsar.jpg|thumb|upright|Chart on which Burnell first recognised evidence of a [[pulsar]], exhibited at [[Cambridge University Library]]]]
[[File:Chandra-crab.jpg|thumb|right|Composite Optical/X-ray image of the [[Crab Nebula]], showing [[synchrotron emission]] in the surrounding [[pulsar wind nebula]], powered by injection of magnetic fields and particles from the central pulsar]]
Bell Burnell diplomiĝis en la [[UniversityUniversitato ofde GlasgowGlasgovo]] per Bakalaŭro de Scienco en Natura Filozofio (fiziko), kun honoro, en 1965 kaj doktoriĝis en la [[Universitato de Kembriĝo]] en 1069. En Kembriĝo ŝi frekventis je [[Murray Edwards College|New Hall, CambridgeKembriĝo]], kaj laboris kun Hewish kaj aliaj por konstrui {{efn|"... enirante la fakultaton, ĉiu studento ricevis ilaron: tenajlo, longa tenajlo, tranĉtenajlo, kaj ŝraŭbilo...", dirite dum publika lekcio en Montrealo dum la konferenco 40 Jaroj de Pulsaroj, 14 aŭgusto 2007}} la [[Interplaneda Scintila Tabelo]] proksime al Kembriĝo por studi [[kvazaro]]jn, kiuj estis freŝe malkovritaj.{{efn|Interplanetary scintillation allows compact sources to be distinguished from extended ones.{{citation needed|date=January 2018}}}}
 
La 28-an novembro 1967, ŝi detektis "ioman rubaĵon" per sia [[registranta mezurilo]] kiu skanis la ĉielon. La signalo estis videbla en datumoj registritaj en aŭgusto, sed ĉar oni devis kontroli la grafikaĵojn mane, ŝi trovis ĝin nur post tri monatoj.{{sfn|Schilling|2017}} Ŝi konstatis ke la signalo pulsis tre regule, po unu pulso en 1,3 sekundoj. Oni portempe nomis ĝin "Eta verda viro 1". Post kelkaj jaroj oni identigis ĝin rapide turniĝanta [[neŭtrona stelo]] kaj katalogis ĝin [[PSR B1919+21]]. La BBC dokumentis ĝin, en la serio ''[[Horizon]]''.{{sfn|BBC|2010}}
En 2020-a lekcio ĉe [[Universitato Harvard]], ŝi rakontis kiel la amaskomunikiloj traktis la malkovron de pulsaroj, en intervjuoj laŭ norma "naŭza" formato: oni demandis al Hewish pri la astrofiziko, kaj al ŝi pri la "homa intereso", petante pri esencaj statistikoj, kiom da amatoj ŝi havis, kia koloro estis ŝia hararo, kaj oni petis ke ŝi malbutonumu iujn butonojn por la fotoj.{{sfn|Bell Burnell|2020}} Raportisto priscienca de ĵurnalo The Daily Telegraph mallongigis "''pulsanta radia fonto"'' al ''pulsaro''.{{sfn|Bell Burnell|2020}}
Ŝi laboris ĉe la [[Universitato de Southampton]] inter 1968 kaj 1973, [[Universitato de Londono|Universitata Kolegio Londono]] de 1974 ĝis 82 kaj la [[Reĝa Observatorio de Edinburgo]], (1982–91). De 1973 ĝis 1987 ŝi estis mentoro, konsilanto, ekzamenisto, kaj lekciisto por la [[The Open University]] de Britio.{{sfn|Jocelyn Bell Burnell profile}} En 1986, ŝi iĝis projektodirektoro por la [[radioteleskopo James Clerk Maxwell]] sur [[Mauna Kea]], Havajo.{{sfn|''Notable Women''|1997}} Ŝi estis Profesoro pri Fiziko ĉe la Open University de 1991 ĝis 2001. Ŝi ankaŭ estis vizitanta profesoro ĉe [[Universitato Princeton]] en Usono kaj Dekano de Scienco ĉe la [[Bath|Universitato de Bath]] (2001–04),{{sfn|University of Bath|2004}} kaj PresidantoPrezidanto de la [[Reĝa Astronomia Societo de Britujo]] inter 2002 kaj 2004.
 
Bell Burnell aktuale estas VisitantaVizitanta Profesoro de Astrofiziko ĉe la [[Universitato de Oxford]], kaj Fratulino de Kolegio Mansfield.{{sfn|UoO|2007}} Ŝi estis Prezidanto de la [[Brita Instituto de Fiziko]] inter 2008 kaj 2010.{{sfn|Institute of Physics: Council}} En februaro 2018 ŝi dungiĝis [[Rektoro]] de la [[Universitato de Dundee]].{{sfn|Univ of Dundee|2018}} En 2018, Bell Burnell vizitis Parkes, NSW, [[Aŭstralio]], por prezenti la kernan [[John Bolton]-lekcion ĉe evento de la Central West Astronomical Society (Centra Okcidenta Astronomia Societo).{{sfn|Warren|Thackray|2018}}{{sfn|CWAS|2018}}
 
En 2018, ŝi ricevis la premion [[Breakthrough Prize in Fundamental Physics#Difference between Breakthrough Prize and Special Breakthrough Prize|Special Breakthrough Prize in Fundamental Physics]] (Trarompa premio en fundamenta fiziko), kiu valoris tri milionojn da dolaroj (£2.,3&nbsp;millionmilionoj), pro sia malkovro radiopulsarojnradioondan pulsarojn.{{sfn|Merali|2018}} La Speciala Premio ne limiĝas al freŝaj malkovroj.{{sfn|Breakthrough Prize|2018}} Ŝi donacis la tutan monsumon "por financi virinojn, nesufiĉe reprezentatajn etnajn minoritatojn kaj rifuĝantajn studentojn por iĝi esploristoj pri fiziko",{{sfn|Ghosh|2018}} la fonduson administras la [[Instituto de Fiziko]].{{sfn|Kaplan|Farzan|2018}}
 
=== Publikaĵoj ===
Linio 43:
{{bibliotekoj}}
{{DEFAŬLTORDIGO:Bell, Jocelyn}}
[[Kategorio:BritajNaskiĝintoj astrofizikistojen 1943]]
[[Kategorio:Virinoj]]
[[Kategorio:Irlandanoj]]
[[Kategorio:Britaj instruistoj]]
[[Kategorio:Anoj de la Reĝa Societo de Londono]]
[[Kategorio:Damoj Komandoroj de la Ordeno de Brita Imperio]]
[[Kategorio:Ordeno de la Brita imperio]]
[[Kategorio:Britaj astronomoj]]
[[Kategorio:Britaj fizikistoj]]
[[Kategorio:Britaj astrofizikistoj]]
[[Kategorio:Britaj sciencistoj]]
[[Kategorio:Vivantaj homoj]]