Venĝismo: Malsamoj inter versioj

'''Venĝismo''', aŭ ''revenĝismo'', estas termino uzita ekde la [[1870-aj jaroj]] por priskribi politikan manifeston de deziro por reverti teritoriajn perdojn suferitajn, ĉu reale ĉu supozite, fare de lando aŭ regiono, plej ofte post [[milito]], kaj kiuekiuj aplikiĝas partukularepartikulare al la franca sento antaŭ la perdo de [[Alzaco]] kaj [[Loreno]] post la malvenko suferita antaŭ [[Germanio]] en la [[Francia-Prusia Milito]] de 1871; sed ankaŭ al la germana venĝema spirito pro la klaŭzoj de la [[Traktato de Versajlo]], kiuj finfine rezultos en la [[naziismo]] kaj la [[Dua Mondmilito]].

La venĝismo estas ligita al la [[iredentismo]], nome la koncepto ke parto de la kultura kaj etna [[nacio]] restis "neplenumita" ekster la landlimoj de la propra naci-ŝtato. La venĝisma politiko ofte fidas en la identigo de nacio kun naci-ŝtato, ofte alvokante al sentoj tre profunde enradikitaj de la etna [[naciismo]], reklamante teritoriojn ekster la koncerna ŝtato kie loĝas membroj de la etna grupo, uzante ekstreman naciismon por serĉi apogon al tiuj celoj. La venĝismaj justigoj ofte estas prezentataj kiel bazitaj sur iama okupado de la areo, aŭ eĉ indiĝena okupo de teritorio, konata per la germanlingva termino ''Urrecht'', kiu signifas nacian reklamadon de la teritorio kiu estis loĝata ekde "nememoreblaj tempoj", aserto kiu ĉiam estos interpletitainterplektita kun la venĝismo kaj la irredentismoiredentismo, justigante ilin al la okuloj de iliaj defendantoj.

La motivoj pri teritoria agresioagreso estas tiom malnovaj kiom la pratempaj tribaj socioj, sed ĉe la franca venĝismo tiuj konkretiĝis en la deziro de la [[Franca Tria Respubliko]] rekuperi la zonon de [[Alzaco]]-[[Loreno]] post la humiliga malvenko en la [[Francia-Prusia Milito]] de 1871 kaj la posta [[Traktato de Frankfurto]] de la sama jaro. Por ekzemplo, [[Georges Clemenceau]], de la Franca Socialisma Partio, opoziciis al la partopreno en la [[Dispartigo de Afriko]] kaj en aliaj distraj politikoj kiuj malproksimigus la Respublikon disde ties celoj rilataj "kun la blua linio azul de losla [[Vogezoj|Vogezaj Montoj]]" ([[Alzaco]]-[[Loreno]]). Tiu tradicio ekstrem-nacilisma influis en la franca politiko ĝis [[1921]] kaj estis unu el la ĉefaj motivoj por ke Francio montris grandan insiston en atingi aliancon kun la [[Rusa Imperio]], kio rezultis en la franc-rusa alianco de [[1894]], sekvita de serio de interkonsentoj kun aliaj landoj, kulmine en la kreado de la [[Triopa Entento]], kiu inkludis la tri landojn kiuj estos la centra kerno de la [[Aliancanoj de la Unua Mondmilito|Aliancanoj]] en la [[Unua Mondmilito]]: [[Francio]], [[Unuiĝinta Reĝlando]] kaj [[Rusio]], kontraŭ la alianco organizita de la [[Germana Imperio]], nome la [[Centraj Potencoj]].

Estas aliaj historiaj ekzemploj, kaj pasintaj kaj nuntempaj, kiuj estas rilataj kun la venĝismo. La revenĝaj sentoj estis por ekzemplo la kauzokaŭzo de du militoj en la [[19-a jarcento]] inter alla [[Reĝlando Prusio]] kaj [[Danio]] pro la duklandoj [[Schleswig]] kaj [[Holstein]] (nome la [[Unua milito de Schleswig]] en 1848-1851 kaj la Dua milito de Schleswig aŭ [[Dania-Germana Milito|Milito de la Duklandoj]] en [[1864]]).