Akcelo: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Kani (diskuto | kontribuoj) Neniu resumo de redakto |
Kani (diskuto | kontribuoj) Neniu resumo de redakto |
||
Linio 1:
{{redaktata|Kani}}
[[Dosiero:Velocity vs time graph.svg|thumb|250px|dekstre|Grafika bildo kiu montras la variadon de la rapideco ''v'' laŭlonge de la tempo ''t'' de movilo kiu ne ŝanĝas je direkto. En ĉiu punkto de la grafiko v(t), la modulo de la akcelo korespondas al la valoro de la deklivo de la rekta linio tanĝa al la kurbo kiu pasas tra ĉiu punkto: a(1), a(2), a(3). Tiel a(1) estas pozitiva, a(2) estas nula kaj a(3) estas negativa).]]
'''Akcelo''' (simbolo: ''a'') estas variado (ŝanĝo) de la [[vektora rapido]] en la temp-unuo. La akcelo (same kiel la rapido) estas [[vektoro]], tiel montras variadon de la akcela grando kaj direkto.
Linio 18 ⟶ 20:
Por ekzemplo, kiam [[vehiklo]] startas estinte haltigita (nula rapido, en kadro de inercia referenco) kaj veturas laŭ rekta linio je kreskantaj rapidoj, estas akcelante en la direkto de la irado. Se la vehiklo turnas, okzas akcelo al la nova direkto kaj ŝnaĝiĝas ties movovektoro. La akcelo de la vehiklo en ĝis aktuala movodirekto estas nomata "linia akcelo" (aŭ "tanĝa akcelo" dum la cirklaj movoj), nome la sento kiun sentas la pasaĝeroj de la iranta vehiklo kiel forto kiu pelas ilin malantaŭen sur iliaj sidlokoj. Kiam okazas direktoŝanĝo, la akcelo okazanta estas nomata "radia akcelo" ("ortogona akcelo" dum la cirklaj movoj), la sento kiun sentas la pasaĝeroj kiel [[centrifuga forto]]. Se la rapido de la vehiklo malpliiĝas, tio estas akcelo en la mala direkto kaj matematike negativa, doje nomata malakcelo, kaj la pasaĝeroj sentas la reagon al la malakcelo kiel [[inercia forto]] kiu pelas ilin antaŭen. Tiuj negativaj akceloj ofte estas atingitaj pere de la brulado de retrorakedoj en [[kosmoŝipo]]j.<ref>Raymond A. Serway; Chris Vuille; Jerry S. Faughn (2008). College Physics, Volume 10. Cengage. p. 32. ISBN 9780495386933.</ref> Kaj la akcelo kaj la malakcelo estas komprenitaj sammaniere, ambaŭ estas ŝanĝoj de rapideco. La pasaĝeroj sentas ĉiun el tiuj akceloj (tanĝa, radia, malakcelo) ĝis ties relativa rapideco (diferenciala) estas neŭtralizita rilate al la vehiklo.
== Enfoque intuitivo ==
[[File:Acceleration et positions successives.svg|thumb| 400px|Ilustraciones del concepto de aceleración: <br>
1) El movimiento no sufre aceleración.<br>
2) La velocidad aumenta constantemente.<br>
3) La velocidad disminuye constantemente.<br>
4) La aceleración describe una curvatura de la trayectoria.]]
Así como la velocidad describe la modificación de la posición de un objeto en el tiempo, la aceleración describe la “modificación de la velocidad en el tiempo” (que las matemáticas formalizan con la noción de derivada ). En la vida cotidiana, hay tres casos que el físico agrupa bajo el concepto único de aceleración:
* ir más rápido (acelerar en el sentido común más restrictivo): en un automóvil, el velocímetro muestra que la velocidad está aumentando;
desde un punto de vista matemático, la aceleración es positiva, es decir que el vector de aceleración tiene una componente en la dirección de la velocidad;
* ir más lento (frenar, desacelerar o disminuir la velocidad en el lenguaje común): la indicación del velocímetro disminuye;
la aceleración es negativa, o el vector de aceleración tiene una componente opuesta a la dirección de la velocidad;
* cambio de dirección (girar o virar en el lenguaje común): incluso si la indicación del velocímetro no cambia, el cambio de dirección implica aceleración;
el vector de aceleración tiene una componente perpendicular a la velocidad; aquí nos interesa la variación de la dirección del vector velocidad, no la variación de su norma .
Cuando una persona está sometida a una aceleración, se siente un esfuerzo: fuerza que presiona contra el asiento cuando el coche acelera (va más rápido), fuerza que empuja hacia el parabrisas cuando el coche frena, fuerza que empuja a un lado cuando el coche frena o está girando ( fuerza centrífuga ). Se siente esta tensión de manera similar al peso. La relación entre aceleración y esfuerzo es el dominio de la dinámica ; pero la aceleración es una noción de cinemática, es decir que se define solo a partir del movimiento, sin involucrar las fuerzas.
{{Projektoj|q=Akcelo}}
| |||